Apparat uchirilishida harakatlanuvchi ajralishidan oldin ishchi kontaktlar ajraladi, so‘ngra yoyni so‘ndiruvchilar, ular orasida yoy sodir bo‘ladi. Birinchi ajralishda yoy yopiqhajmda yonadi va organik oynali qoplamalar bilan to‘qnashadi (yoyni uchirishning 3-chi usuli), gazning generatsiyasi orqali sodir bo‘lishi, va kamerada bosimning tez usishi hisobiga (yoyni so‘ndirish 2-chi usuli). Harakatdagi kontaktlar ma’lum oraliqni bosib utgach, ko‘ndalang purkagich klapan ochiladi va kamerada yig‘ilayotgpn gazlar bo‘ylama tezkor purkashini tashkil qiladi (2-chi usul), ular yoyni uchiradi (1-chi usul). YUqori tezlikda kontaktlarning ajralishini, ajratgich prujinasi kontaktharakat tezligini ta’minlaydi (1-chi usul), shu sababli yoy tez sinadi. Zanjirda qisqatutashuvdan ajralishi uchun saqlagichlar o‘rnatiladi 6, sho‘nga ko‘ra birnecha to‘rli yuklama o‘chirgichlar mavujud: VN-16-saqlagichsiz; VNP-16-qo‘shimcha o‘rnatilgan saqlagichli; VNP-16-, VNP-16 kabi, lekin qo‘shimcha o‘rnatilgan saqlagichlarning birortasining eruvchan sim (plavkiy vstavkasi) kuyganida avtomatik tarzda o‘chirgichni uchirish uchun qo‘shimcha moslamali. YUklamani o‘chirgichlar 6-10 kV kuchlanishli 25-1000 kV.A quvvatli transformatorlarda va me’yorli 200-400 A tok kuchigacha bo‘lgan nimstansiyalarda o‘rnatiladi va ishlatiladi.
Moylio‘chirgichlar elektr zanjirida me’yorli sharoitda ishchi toklar o‘tayotganida va elektr zanjirida o‘ta yuklanish yoki ularda qisqatutashuv sodir bo‘lgan hollarda avtomatik uchirishga mo‘ljallangan. Elektr ta’minoti tizimining 6-10 kV kuchlanishlarida kam moyli o‘chirgichlar to‘rlari ko‘p tarqalgan: VMP, VMG-10 va VMG-113 to‘rdagilar o‘rniga hozirgi ko‘nda yuqoridagilarni takomillashgan modifikatsiyalari yuqori izolyasiyali va bir necha o‘n kiloamper toklarni uchirib ulashga mo‘ljallangan VMPE-10 kam moylio‘chirgichlar ishlatilib kelinmoqda. 8.5-rasm. VMPE-10 o‘chirgichlar konstruktiv tuzilishi keltirilgan. Moyli o‘chirgichlar tuzilishi va ish prinsipi.O‘chirgich tanasi namga bardoshli mustahkam izolyasiyalangan silindr 5, o‘ning tag qismida metall gardish (flyanets) 3 o‘rnatilgan va silindr alyuminli qorishmaga mahkamlangan. Silindr ichida yo‘naltirgich mexanizmi 9, yo‘naltirgich o‘zak 10 bilan birga o‘rnatilgan,harakatlanuvchi (sterjen) kontakt o‘zagi 11, tok uzatgich rolikli jihoz 7, oraliq gardish yuqorigi kiritgich 6, va moyni ajratgich 8 o‘rnatilgan. Moy quyish teshik tiqin klapanli izolyasiyalangan qolpqoq bilan yopilgan. Pastgi gardishga rozetka kurinishidagi harakatsiz kontakt 2 o‘rnatilgan va qopqoq bilan yopib mahkamlangan, silindr ichidagi harakatsiz kontaktlar ustiga yoyso‘ndirish (dugogasitelnыy) kamera 4 o‘rnatilgan. Silindr moysathini ko‘rsatkich 12 bilan ta’minlangan. Harakatlanuvchi kontaktlar o‘zak uchlari va harakatsiz kontaktlarning sirtlari issiqqa chidamli metallkeramika bilan qoplangan. 8.5- rasmda yoysindirgich kamera, izolyasiyali silindr 4, ichiga fibra va plastina bakelit izolyasiyali faneralardan almashma-almashqilib terilgan. Kameraning pastki qismi va plastinalar oralig‘i vertikal va gorizontal ariqlarga ega va bu ariqlar gorizontal yuzaning harxil tekisligiga, vertikal ariqlarda moy gorizontal ariqlar orqali o‘rtadagi vertikal ariqqa o‘ta oladi. 8.5- rasm. VMPE-10 me’yorli toki 2500-3150Ao‘chirgichning umumiy ko‘rinishi: 1 – harakatlanuvchi ishchi kontakt; 2 – hchirgich tanasi; 3 – izolyator; 4 – puo‘lat rama; 5 – izolyasiyali tortgich; 6 – kontaktor; 7 – izolyasiyali pusiq; 8 – yuritma.
