Yaşil iNKİŞAF: enerji SƏMƏRƏLİLİYİ VƏ alternativ məNBƏLƏR 2 yaşil iNKİŞAF

Şəkil 5.5. 2000-2011-ci illər ərzində Azərbaycanda ev 
təsərrüfatları tərəfindən təbii qaz istehlakı
Mənbə: Azəriqaz SC
Diaqram 6 son illərdə Azərbaycanda təbii qaz bazarındakı islahatları 
özündə əks etdirir. Belə ki, 2000-2005-ci illərdə və 2010-2011-ci illərdə qaz 
istehlakında artım müşahidə olunur. Bu artımların səbəbi əhalinin, yaşayış 
sahələrinin və yeni qazlaşdırılan mənzillərin sayının artmasıdır. 2008-ci ildə 
artım isə digər illərdə müqayisədə kifayət qədər böyükdür ki, təbii qazın 
paylanması və əhaliyə çatdırılmasına qoyulan investisiyalara baxsaq görərik 
ki, bu ildə investisiyanın miqdarı digər illərə nisbətən xeyli çoxdur.

---

- 123 -
YAŞIL İNKİŞAF: ENERJİ SƏMƏRƏLİLİYİ VƏ ALTERNATİV MƏNBƏLƏR
Diaqramda fərqli rənglərlə göstərilmiş 2004, 2005 və 2009-cu illər təbii 
qazın qiymətinin artırıldığı illərdir. Göründüyü kimi 2004 və 2005-ci illərdə 
bu artım əhalinin təbii qaz istehlakına mənfi təsir göstərməyib, yalnız 2009-
cu ildəki artım təbii qaz istehlakında azalmaya səbəb olub. Bunun səbəbi isə 
2005-ci ildən kütləviləşməyə başlayan və artıq tamamlanmaqda olan sayğac-
laşma prosesidir. 2005-ci ildə əhalinin yalnız 8,5%-i sayğacdan istifadə edirdi 
və əhalinin digər hissəsi istehlakdan asılı olmayaraq sabit məbləğdə ödəniş 
edirdilər. Bu səbəbdən 2004 və 2005-ci illərdə qiymət artımının qaz isteh-
lakına neqativ təsiri müşahidə olunmur. Lakin 2009-cu ildə artıq təbii qaz 
abunəçilərinin 99,2%-ində sayğaclaşma prosesi başa çatmışdı və bu ildəki 
qiymət artımı əhalinin təbii qazdan daha səmərəli istifadə etməsinə gətirib 
çıxardı. 2006 və 2007-ci illərdəki azalmanın səbəbi də bu illərdə sürətlənən 
sayğaclaşma prosesidir. Belə ki, bu illərdə sayğaclaşma müvafiq olaraq 33% 
və 81,4% olmuşdur. Hal hazırda isə bu rəqəm 99,8%-ə bərabərdir.
Ev təsərrüfatları üçün enerji səmərəliliyinin əsas göstəricisi hər kv. m ya-
şayış sahəsinə görə istehlak olunan enerji miqdarıdır. Azərbaycanda 2009-
cu ildə bu rəqəm təxminən 26 kne-nə bərabər olmuşdu. Bu göstəricinin 
Avropa ölkələrinin eyni göstəriciləri ilə müqaisəsi aşağıdakı diaqramda 
göstərilmişdir.