Yazıçının modern romanı musiqi ilə müşayiət olunan bədii nəsr əsərinin elektron



Yüklə 7,28 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə18/89
tarix05.05.2017
ölçüsü7,28 Mb.
#16790
növüYazı
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   89

Пири бяйи йанына чаьырды вя " Мярмилярин зярярсизляшдирилмяси цчцн арха жярэялярдя тядбирляр эю-

рцн!" ямрини верди. Бу о демяк иди ки, Мярминин уьултусуна эюря дцшмя сащясини дягигляшдирян 

сцвариляр  жялд  атдан  дцшцб  йеря  узанмалы  вя  йа  кянара  чапмалы  идиляр.  Бу  щалларда  йцз  фаиз 

яминлик олмаса да хилас олмаьа цмид ялли фаиздян чох олурду. Бир вахтлар сынанмыш бир айры гай-

да ися  юндяки беш жярэядян архадакы сцварилярин сол вя  саь жинащлара пайланмасы иди. Османлы 

топлары сусмаг билмирди. Лцляси гызмасын дейя мцяййян ардыжыллыгла атяш ачырдылар. Беляжя ахша-

мажан атяш ачдылар. Амма гызылбашларын сыраларында йцзлярля яскяр щялак олдуса да, йараландыса 

да кимся йериндян тярпянмяди. Йалныз хцсуси бир дястя юлянляри, йаралананлары вя сащибсиз атлары 

топламагла мяшьул олду. 

Шащ Исмайыл аь атын белиндя димдик отуруб гаршы тяряфя бахмагда давам едирди. Щятта бир 

лохма йемяйини дя ат белиндя йеди, шярбятини гаршы тяряфя бахараг ичди. 

Гаршы тяряфдя ися йекя  бядянли, узун, ешмя  быьлы, йахалыгсыз  гырмызы гумашлы парчадан чуха 

эейинмиш,  башына  аь  долаглы,  цстц  тажлы  папаг  гоймуш,  гулаглары  сырьалы  Османлы  щюкмдары 

Султан Ы Сялим щирсли аддымларла, яйанларын юнцндя вар-эял едирди. 


 

 

93 



– О ахы ня цчцн йериндян тярпянмир?! Еля дуруб бизим няйимизя мат-мяятял тамаша едирляр?! 

Бу щярякят ня демякдир?! Сюйцш верирлярми бизя?! Бунунла о ня демяк истяйир? 

– Султаным, Шейх Исмайыл бунунла сизя дюйцшмяк истямядийини билдирмяйя чалышыр. О сизи юз 

сядагятиня инандырмаг истяйир. Инанмайын онун бу щярякятиня! 

–  Яжяб сюз  чярянляйирсян,  Балтачы  оьлу!  Биз  ахы  онун  гошунуну  гырырыг!  Еля  чыхыр  ки,щцжум 

едиб бцтцн яскярлярини гырсаг да сусажаг?! Бурада няся башга сябяб вар! 

– Биз Анадолуда гырх мин динж шийяни гылынждан кечиртдик, амма о дюздц, мямлякятиндяки 

сцннцляри ейни жцр гайда иля гырмады.  

Буну  дейян  йаничящр  алайынын  команданы  Кылыж  Арслан  иди.  Бир  башга  яйан  –  диванбяйи 

Зорлу Щясян она сары бахмадан онун жавабыны вермяйя чалышды.  

–  Явязиндя  юз  дярвишлярини  бизим  гошунун  арасына  салыб  зярярли  тяблиьатыны  йайды.  Дцняня 

кими сянин йаничящрляринин бир чоху саламлашаркян бир-бириня "Шащ!" дейяряк ону хатырладыр, она 

ряьбят  изщар  едирди.  Бу  йцрцшя  эялмякдян  имтина  едян  йаничящрляри  унутмусан  йохса?  Яэяр 

султанымызын  индики  бу  йцрцшц  олмасайды,  бир  аздан  османлыны  бцсбцтцн  йашыл  гуршаглылар 

бцрцйяжякди! Олмайа сян дя юз гийамчы йаничящрлярин кими...  

–  Сясинизи  кясин  эюрцм!  Мяни  сизин  бу  гейбятляриниз  марагландырмыр!  –  Султан  Сялим 

баьырды.–  Зыррамалар!  Тядбир  тюкцн!  Яэяр  онлар  бизим  топларын  гаршысында  сабащ  да  даш  кими 

дуруб  галсалар,  онунла  сцлщ  мцгавиляси  баьламаьа  мяжбур  олажаьам.  Онда,  демяли,  о 

тцркчцлцйя сядагятиндя вя бизя ещтирамында щаглыдыр! 

–Султаным! 

–Султаным! 

–Кясин сясинизи! Султаны да сюйдцрярсиз инди мяня! Бир тядбир тюкцн! 

–Бялкя  биз  сабащ  гызылбашлара  доьру  щцжума  кечяк,  амма  ялли-алтымыш  метр  галмыш  атлылар 

эерийя чапсынлар. Эюряк ясябляри ня гядяр мющкямдир вя ня дяряжядя сямимидир. 

–Щя, бах бу бир аз аьлабатандыр! Даща ня етмяк олар? Фикирляшин! 

 Шащ Исмайылын чадырында ися бир башга жцр мцзакиря эедирди. 

– Шащым, о зырраманын биридир! Онун габилиййяти, ганажаьы олсайды юз доьма атасы Султан ЫЫ 

Байязидя гаршы гошун чякиб вурушмазды. Ораларда бир дяря вар, адына Оьраш дяряси дейирляр. О 

дярядя ювлад атасына ял галдырыб. Юз атасы ЫЫ Байязиди дя еля юзц зящярляйиб юлдцрдц. Щакимиййят 

она чатмырды. Буна эюря ики гардашыны, онларын оьулларыны ипля боьуб юлдцрдц! Инди еля бир нажинс 

ювладдан, гатил гардашдан, ямидян кишилик эюзляйя билмярик ахы ! 

Шащ Исмайыл Байрам бяй Гараманлынын бу сюзлярини сябрля динляди вя тясдиг мянасы иля башыны 

тярпятди. 

– Сяни баша дцшцрям, сян Байрам бяй олараг беля дцшцнмякдя щаглысан. Амма шащ олар-

дынса бялкя дя беля дцшцнмяздин. Бу тахтдан щяр шей беля садя эюрцнмцр. Гаршымызда тякжя бир 

шяхс дейил, щям дя бизимля ейни миллят дуруб. Мян ики халг арасында ядавят тяряфдары дейилям! 

Османлыдан эялянляр няляр данышыр  – унутмусунузму? Эуйа ки, биз онлары кафир щесаб едирик, 

онларын ганыны, малыны, намусуну юзцмцзя щалал елан етмишик,.. Биз эюстярмялийик ки, еля дейил!  

– Дурдуьу йердя бизим дюрд йцзя йахын яскяримиз шящид олду. Дюйцшярдикся бу гядяр яскяр 

ян азы мин няфяр дцшмяни сырадан чыхардарды. 

–  Дцшмяни?  Сян  онлары  дцшмян  адландырырсан?  Онларын  вя  бизим  яввял-ахыр  ясил  достумуз 

мцяййянляшмялидир,  йа  йох!  Бу  эцн  дюйцшдцк,  бир-биримизин  ганыны  тюкдцк,  бяс  сонра?..  Ахы 

сонра  бу  дюйцшцн  кимин  гялябяси  иля  нятижялянмясиндян  асылы  олмайараг  ядавят  йеня  давам 

едяжяк.-  Шащ  Исмайыл  бу  сюзляри  Ящмяд  бяй  Суфи  оьлу  Устажлыйа  дейирди.-  Яввял-ахыр  биз  буна 

сон  гоймалыйыг!  Бюйцк  Туран  йаратмаг  бизим  бир-биримизя  етимадымыздан  асылыдыр.  Бу 

олмазса, ня османлылар Гярбя доьру ирялиляйя биляжяк, ня дя биз Щиндистана. Мян бцтцн бунлары 

Сялимя нежяся баша салмалыйам! Бялкя о бунлары анласа юзцндя тяпяр тапар. 

– Шащым, сиз чох доьру буйурурсунуз, амма якс тяряфдя Султан Мящмяд дейил ки анласын! О 

сабащ да гызылбашлары ейни жцр атяшя тутажагса, сонра гызылбашлар юлян-йаралананлара эюря онлары 

баьышламайажаглар. Биз бу эежянин гядрини билмялийик. Бизим имканымыз вар ки, бу эежя эерийя 



 

 

94 



чякиляк вя онлары бир нечя йердя тяляйя салыб сонунжу йанучящриня, ня билим мящмяджийиня гядяр 

гыраг 


–  Йох,  Щцсейн  бяй!  Онсуз  да  мяним  адым  вайганлыдыр.  Сабащ  бцтцн  яряб  вя  тцрк  мян-

бяляри, Асийа вя Авропа сялнамячиляри йазажаг ки, мян гцдрятли бир тцрк империйасыны сырадан чы-

хартдым. Чцнки мян яслян тцрк дейиляммиш! Мяни йа кцрд, йа йунан адландыражаглар, эюрдц-

йцмцз ишляря гара йахмаьа ялляриндя ялавя бящаня олажаг. Хябяриниз йохмудур ки, фарслар мя-

ним адымдан гязялляр йазырлар. Эуйа ки, мян Щцррцн гябрини ачмышам вя бу хятайа эюря Хя-

тайи олмушам. Амма ким билмяся дя сиз билирсиниз ки, мян щяля Лащижанда оларкян бу тяхяллцсля 

шеирляр йазырдым. Бах , шащ олсайдыныз, тарихдяки адыныз барясиндя дя дцшцняр вя щяр шейин зорла 

щялл  олунмадыьыны  баша  дцшярдиниз.  Бу  барядя  мцзакиряни  битирдик.  Даща  мцнасиб  йол  билир-

синизся, буйурун, тягдим един. 

 Бу сюзлярдян сонра Шащ Исмайыл тахтындан галхыб, яллярини архасында жцтляди вя фикирли щалда 

ичяридя бир гядяр вар-эял етмяйя башлады. Щамы дцшцнцр, няся бир йол ахтарырды. Тажлы ханым вя 

Бящрузя ханым, еляжя дя шащын охшары олан Султаняли Мирзя Яфшар да бурада иди вя онлар да дц-

шцнцрдц. Амма ян мцнасиб йолу да еля шащ юзц тапды. 

–Мян бу эежя султан Сялимин чадырына дахил олуб онунла эюрцшмялийям! 

–Нежя?! Шащым! 

–Шащым, Сиз ня данышырсыныз?! 

Йер-йердян щамы щяйяжанла дикялди вя онун бу фикриня етираз етмяйя чалышдылар. Амма сонра 

бу етиразларын ящямиййятсиз олдуьуну щамы баша дцшдц вя сусду. Сонра Султаняли Мирзя Яфшар: 

–  Шащым,  бялкя  Сяфяви  шащы  кими  данышыьа  мян  эедим,  о  бизи  дягиг  танымаз!–  дейяряк  сон 

жящтини эюстярди.  

–  Мян  елчи,  йа  нцмайяндя  кими  эетмяйяжяйям  ки,  Султаняли.  Нежя  эедяжяйими  о  юмрцнцн 

сонуна кими унутмамалыдыр. Ня ися, бу гярар артыг верилди! Ону да дейим ки, цч саат ярзиндя, 

мян эедиб гайыдана кими бир кимся бу чадырдан чыхмайажаг! Яэяр гошунун ичярисиндя хяфиййя 

варса, гой еля дцшцнсцн ки, биз щамымыз бурадайыг. 

 Шащ  Исмайыл  башындан  гырмызы  дилимли  чалмасыны  чыхартды,  эятириб  юз  охшары  Султаняли  Мирзя 

Яфшарын  башына,  онун  бюркцнц  ися  юз  башына  гойду  .  Еляжя  дя  гырмызы  гумашлы  гызылы  чухасыны 

Султанялинин яйниндяки эюй чуха иля дяйишди. О, чадырын арха щиссясиндя галын кечяни хянжяри иля 

кясди вя щамынын бахышлары алтында ещтийатла вя хялвятжя байыра чыхды.  

Бир айры йердя вя бир айры чадырын кечясиня санжылан хянжярин ужу йавашжа ашаьыйа доьру сц-

рцшдц  вя  сцрцшдцкжя  дя  бу  хялвят  эушядя  назик-узун  бир  йарыг  сахлады.  Ичяридя  яввялжя  кимся 

йох иди. Йарыгдан ичярийя бахан бир жцт бахышларын сащиби сонра сакитжя ичярийя дахил олду. Бу ади 

яйан гийафясиндя олан Сяфяви шащы Исмайыл иди. О, сярт вя ити бахышларла вя диггятля чадырын ичяри-

синя бахды. Бирдян аддым сясляри ешидиб, жялд султан тахтынын архасына сыхылды вя юз ятяйини цстцня 

чякяряк орада тамам эюрцнмяз олду. Ичярийя дахил олан ики няфярдян бири султан Сялим, о бири ися 

Балтачы оьлу иди. Султан Сялим фикирли щалда эялиб, бир кянарда гойулмуш бюйцк тахтына отурду. 

–Гошунун вязиййяти пис дейил, амма йаничящрляр сарыдан ичимдя наращатчылыг доланыр. 

Султан Сялимин бу сюзляриня Балтачы оьлунун сяси: 

–Онсуз да бу дюйцш сабащдан о йана кечмяз!- жавабыны верди.  

–Эюзляримдян йуху тцкцлцр! Бу эцнки, гядяр щеч йорулдуьум олмамышды. 

–Султаным, изн версяйдиниз, йатаг ачылар, жарийялярдян бири йаныныза эятирилярди. 

–Йох-йох! Щяр ан щяр шей ола биляр. Инанмырам ки, о дярвиш баласы няся бир тядбирсиз олсун. 

Мян  еля  тахтымда  да  йата  билярям.  Мяним  тахтым  эенишдир,  бурада  отурмаг  да,  йатмаг  да 

олар. Сян бир даща кешикчиляри йохла, гызылбашларын дцшярэясини там нязарят алтында сахлайын! Щяр 

шей барясиндя мяня о дягигя мялумат верин. Эедя билярсян!  

 Балтачы оьлу тязим едиб эетдикдян сонра Султан Сялим гуршаьындакы гызыл ишлямяли кичик тор-

бадан  мяржи  бойда  бир  гара  шей  -  тирйяк  чыхартды  вя  аьзына  атды.  Сонра  о  гаршысындакы  бар-

дагдан жама ал гырмызы шяраб сцзцб ичди. Жамы йериня гоймаг цчцн яйилди. Дикяляркян, бирдян 

архадан бир ял узаныб онун аьзыны гапады, диэяр ял ися хянжярин ити ужуну онун боьазына диряди. 



 

 

95 



Тахтын  архасындакы  алагаранлыгда  Шащ  Исмайыл  эюрцндц.  Онун  цзцнц  эюрмяся  дя  бу  гяфил 

вязиййятдян Султан Сялимин рянэи аьарды, эюзляри бяряля галды. 

–Сясини  чыхартма  вя  сакит  отур.  Якс  тягдирдя  кешикчи  ичярийя  дахил  оланажан  сянин  башын 

бядяниндян цзцляжяк! Баша дцшдцнмц? 

Султан  Сялим  башыны  тярпятмякля  разылыьыны  билдирди.  Арханын  алагаранлыьында  эцжля  сезилян 

Шащ Исмайыл, онун аьзыны бурахды, хянжяри боьазындан айырды, юня кечиб, Султан Сялимин йанын-

да енли тахтын бир кянарына отурду.  

– Сян кимсян? - дейя Султан Сялим она диггятля бахараг, амма ещтийатла, горху ичярисиндя 

сорушду. 

– Щямин о дярвиш баласыйам – Шащ Исмайыл Сяфяви! 

–Нежя?! 

–Еля  бу  эежя!–Шащ  ришьяндля  деди.–  Эюндярдийин  бешинжи  мяктубунда  мяни  накиши 

адландырмысан, башыма лячяк юртцб щярямханада гочулуг етмяйя гадир олдуьуму билдирмисян. 

Будур, мян эялмишям! Ня сюзцн вар? Ешидирям. 

Султан  Сялим  еля  чашгын  вязиййятдя  иди  ки,  щейрятдян  аьзы  ачыла,  эюзляри  бяряля  галмышды.  О 

санки няся дцшцнмяйя вя няся жаваб вермяйя гадир дейилди. Бир эюзц иля шащын ялиндяки хянжяря, 

эащ да чадырын гапысына сары индижя киминся ичяри эиряжяйи цмидиля бахырды. Шащ Исмайыл онун няся 

дейяжяйини эюзляди, ейни заманда бармаьындакы ири шащлыг цзцйцнц она эюстярди. Султан Сялим 

бу бюйцк вя эюзял цзцйя дя аьзы ачыла вязиййятдя бахды. Щейрятдян донуб галмышды. Ики шащ йа-

нашы еля отурмушдулар ки, санки бу тахт еля ики няфярлик имиш. 

–Мян  сяни  чох  асанлыгла  юлдцря  билярям.  Ляйагятсиз  щярякятя,  сюзя  эюря  бизлярдя  адамын 

цзцня  чапыг  атырлар.  Сон  мяктубуна  эюря  сянин  цзцня  чапыг  да  атмаьа  щаггым  вар.  Щеч 

олмаса  о  мяктублары  фарсжа  йаздырмайайдын.  Мян  ися  сяня  щюрмят  гойуб,  сяни  тцрк  саныб  юз 

ана дилимиздя бир жаваб вердим. Онда да сяни тящгир етмядим. Елядирми? 

Султан Сялим ихтийарсыз щалда башыны тярпятди, бахышларыны ашаьы дикди. 

–Бура  гядяр  эялиб  чыхмышамса,  сяни  хар  етмяк  цчцн  арвадларындан  бирини  эютцрцб  юзцмля 

апармаьым да мцмкцндцр. Амма мян бунларын щеч бирини етмяйяжям. Тцрк вя мцсялман ол-

масайдын, бялкя дя едярдим. Биз щям дя инди дцнйанын ян гцдрятли ики тцрк дювлятинин щюкм-

дарыйыг! Бир-биримизи алчалтмаьымыз даща чох цмуми дцшмянляримизин цряйижя олар. Бялкя дя сян 

буну етмязсян, амма мян бир шяхс олараг, шяхсян мяня гаршы етдийин бцтцн йанлышлыглары сяня 

баьышлайырам.  Анжаг  сялтянятим  вя  иманым  адына  тящгиря  йол  версяйдин,  яввялжя  бу  йекя  быь-

ларынын бир тайыны гырхардым. Фикирляшмя ки, бцтцн бунлары сяня демяк цчцн бурайа эялмишям. 

–Ня истяйирсян бяс? – Султан Сялим бир эюзц онун ялиндяки хянжярдя икян боьазындан эцжля 

чыхан хырылты иля сорушду. 

Шащ Исмайыл ялиндяки хянжяри она узатды, онун овжуну ачыб, зорла овжуна сыхды. 

– Яэяр сяни чякиндирян бу хянжярдирся, бах, инди бцтцн цстцнлцкляр сянин ялиндядир. Тяки киши 

кими данышаг! Сян мяним торпаьыма щцжум етмисян, Чалдыран кянди дя мяним яразимдир. Она 

эюря дя яввялжя сян денян ня истядийини.Бялкя сян дайын Дцлгадир бяйин вя  дайын оьланларынын 

интигамыны  алмаг  цчцн  бу  йцрцшя  чыхмысан?  Еля  ися  мяндян  интигамыны  ал  вя  гайыт  эери.  Щяр-

чянд, сян билмялисян ки, онларын юлцмц гярязли олмайыб. Дюйцшян тяряфлярдян киминся гаршы тяряфи 

юлдцрмяси жинайят сайылмаз. Буйур, гярар сяниндир! 

Султан  Сялим  ялиня  зорла  верилмиш  хянжяря  дя  щцркяк  нязярлярля  бахды  вя  бу  вязиййятя 

инанмырмыш кими хянжяри онун юзцня гайтарды вя: 

–Мян даща щеч ня истямирям!– деди. 

Шащ Исмайыл хянжяри алыб гуршаьындан асылмыш гобуруна салды.  

–  Амма  мяним  истядиклярим  вар.  Биринжи  истядийим  одур  ки,  сян  гызылбашларын  щеч  заман 

Османлыйа  архадан  щцжум  етмяйяжяйиня  инанасан.  Яэяр  мяним  сяня  гаршы  щяр  щансы  бир 

гярязим оларса, индижя бу хянжяри дястяйиня кими сянин цряйиня саплайарам вя щеч кяс дя сяни бу 

юлцмдян гуртара билмяз. Сян олмайандан сонра бу гошун да бурада дурмайажаг, щамы гачыб 

эедяжяк. Биз ися ращатжа эедиб Истанбула эиряжяйик. Бялкя буна шцбщя едирсян? 

Онун бу суалына Шултан Сялим санки йухудан айылды. 


 

 

96 



–Хейр-хейр! Йягин ки, сян щаглысан! 

–Биз еляжя бу эежя сянин диэяр сяркярдялярини дя башсыз гойа билярик. Яэяр буну етмяйяжяйик-

ся, сян бир дяфялик баша дцшмялисян ки, щядяфимиз сян вя сянин тахт-тажын дейил. Биз ики тцрк вя ики 

мцсялман  дювляти  олараг,  бир-биримизя  архаланмалы  вя  Ислам  идейаларыны  бцтцн  дцнйайа  арха-

йынчылыгла  йаймалыйыг.  Ня  портяэиз,  ня  дя  испан  елчиляр  мяни  йолдан  аздыра  билмядиляр.  Сийасят 

ишлятмяляримин  явязиндя  онлар  да  мяня  топ  сатажагларындан  сонда  имтина  елядиляр.  Сяня  ися 

эюрцрям чохлу топ сатыблар. Сян о эенуйалылара чох етибар етмя. Арамызда мцщарибя олса, бу, 

бизим щяр икимизи зяифлядя биляр. Буну гябул едирсянми?  

Султан Сялим тядрижян юзцня эялмяйя башламышды. 

–Яэяр сян инди мяни юлдцрцб, бу мцщарибядя гялябя газана биляжяйин щалда буну етмирсян-

ся, мян сяня инанмайа билмярям. Амма мяня тамам башга бир вязиййяти анлатмышдылар. Эуйа 

ки, сян Ватикан башчысы иля сювдяляшмисян.  

– Ясил щягигят сянин эюзлярин гаршысындадыр. Сян ромалылара инанма! Мяня дедиклярини сяня дя 

дейибляр. Нятижядя сян мяндян чякинирсян, мян дя сяндян. Бунун щансымыза файдасы вар? Ялбят-

тя, онлара, бизя йох! О Рома Папасы юзц билир ки, дцнйайа сонунжу вя щямишялик эялян дин Ислам 

динидир. Буну Ииса Мясищ дя билдирирди. Амма христиан дин хадимляриня бу щягигяти етираф етмяк 

сярф елямир. Онлар бизим даим мцнагишядя вя зяиф щалда йашамаьымызда мараглыдырлар! Онлары 

няинки  сянин  вя  йа  мяним  мянафейим,  щеч  христианлыг  да  дцз-ямялли  марагландырмыр.  Онлары 

юзляринин дини щакимиййяти марагландырыр. Бу сяня айдындырмы? 

–Айдындыр! - дейя Султан Сялим о андажа вя гяти жаваб верди. 

–Чох  эюзял!  Еля  ися  сабащ  биз  цз-цзя  галмалы,  сонра  щяр  икимиз  атларымызы  иряли  чапыб,  го-

шунларын  эюзц  гаршысында  гужаглашмалыйыг.  Сонра  отуруб  сцлщ  вя  гаршылыглы  йардым  барясиндя 

мцгавиля имзаланмалыдыр. Щя, яввялжя сян мяня бц эцн топ атяши иля юлдцрдцйцн дюрд йцз няфяр 

яскярим цчцн тязминат юдямялисян. Бу олмалыдыр ки, гызылбашлар да сяни баьышлайа билсин. Ондан 

сонра буйур, сян Гярбя, мян ися Шяргя – Щиндистана доьру Ислам байраьыны апараг. Сяня лазым 

олан заманда мян юз дястялярими сянин йардымына эюндяря билярям. Нящайят ки, дцнйанын бир 

Аллащы олдуьу кими жями бир дя дювляти олмалыдыр. Биз буна йахыныг! Буну инди биз етмясяк, сон-

ра щеч бир кимся едя билмяйяжяк! Дцнйа дювляти гурулдугдан сонра еля бир гурулуш йарадарыг 

ки,  ня  ордуйа,  ня  мцщарибяйя,  ня  дя  шаща-султана  ещтийаж  галмаз.  Щятта  Исламда  бцтцн 

мязщябляри арадан галдырар, пейьямбярдян сонракы сыфыр вязиййятиня эялярик. Дин хадимляринин 

иштиракы вя йекдил ряйи иля жями бир ортаг йол фикирляшярик. Хялифя ися бцтцн мцсялманларын разылыьы 

иля  кимся  сечиляр.  Мяним  хялифя  олмаьа  иддиам  йохдур.  Сян  юзцн  билярсян.  Бцтцн  бунларла 

разысанмы? 

Султан Сялим о андажа тез: 

–Разыйам!- деди. 

–Бир киши, бир султан, бир мцсялман кими буна сюз верирсянми? 

–Верирям! 

–Еля  ися  мян  дя  сяни  юлдцрмцрям.  Сяня  инанырам,  сянин  архамжа  гошуну  айаьа  галлдыр-

майажаьына да яминям вя эялдийим кими дя сакитжя чыхыб эедирям. Мяня сюзцн, етиразын вармы? 

–Хейр! Хейр! Хейр! - Султан Сялим тялясик деди. 

 Бундан  сонра  Шащ  Исмайыл  айаьа  галхыб  она  ялини  узатды.  Султан  Сялим  чятинликля  дя  олса 

айаьа галхды вя онун ялини икиялли сыхды. 

–Сабащ Чалдыран дцзцндя дя беляжя эюрцшянядяк! 

 Шащ  Исмайыл  Султан  Сялимин  бу  сюзляриндян  мямнунлугла  эцлцмсяди,  эедиб  гятран  чыраг-

ларыны сюндцрдц вя гаранлыгда эюрцнмяз олду. О эедян кими Султан Сялим дяриндян няфяс алды, 

тагятсиз щалда тахтына отурду. Щятта башындакы папаьыны чыхардыб, ялинин цстц иля алнынын сойуг 

тярини дя эцжля силди. Даща сонра ися о “Эюзятчи!” дейя чаьырмаг истяди. Сяси о гядяр астадан вя 

йеня  еля  хырылты  иля  чыхды  ки,  бу  ону  ажыгландырды.  Йалныз  цчцнжц  жящтдя  онун  сяси  эурулдады. 

Щювланак  ичярийя  дахил  олан  эюзятчи  алагаранлыгда  щеч  бир  шей  эюрмяйиб,  тез  эерийя  гайытды. 

Султан  Сялимин  йенидян  “Эюзятчи!”  дейя  баьыртысы  вя  айаьа  галхды.  Чадырын  гапысы  аьзында  бу 



 

 

97 



дяфя  ики  эюзятчи  эюрцндц.  Щяр  икисинин  ялиндя  йанар  мяшял  варды.  Султан  Сялим  гязябля  онлара 

доьру эетди, ял атыб биринин гылынжыны чыхартды вя: 

–Бяс байагдан щарада юлмцсцнцз?! – дейяряк бу гылынжы зярбля бирини башына чырпды вя ейни 

заманда щярлядиб, о биринин боьазына чякди.  

Чалдыран дцзцндя цзбяцз ики гошун дурмушду. Бир тяряфдя юндя йанучящрляр, архада топлар, 

жинащларда сцвариляр, диэяр тяряфдя ися байрамсайаьы бязянмиш пийада вя сцвариляр дцзцлмцшдц. 

Османлыларын  башынын  цстцндя  ай-улдузлу  гырмызы,  гызылбашларын  ялляриндя  ися  цзяриндя  цзяриндя 

ярябжя  “Ла  Илащя  Иляллащ,  Мущяммядин  рясулуллащ,  Ялийян  Вялийуллащ”  йазылмыш  йашыл  байраг 

дальаланырды.  Шащ  Исмайыл  Сяфяви  йанындакы  яллярини  азажыг  галдырыб  Аллаща  шцкцрляр  едирди.  О, 

гаршы тяряфдяки гошунун юнцндя Султан Сялимин эюрцнмясини эюзляйирди. Султан эюрцнян кими о, 

ялямдардан байраьы алажаг вя атыны она сары иряли сцряжякди. Щяляки султан йу банырды. О, цзцнц 

азажыг саь тяряфя тутду вя: 

– Нящайят ки, тцрк дювлятляринин бир-бирини гырмасына сон гойулажаг!– деди.– Бир аздан тари-

хин кющня сящифяси сона йетяжяк, тамам йени бир сящифя башланажаг! Буну дцнйада бцтцн мц-

щарибялярин сонуна апаражаг шяряфли эцн дя щесаб едяжякляр. Алямин бир Аллащы олдуьу кими вахт 

эяляжяк дцнйанын да жями бир дювляти олажаг.  

Илйас бяй Хыныслы дяриндян кюкс ютцрдц вя башыны йырьалады. 

– Ня гядяр ки, инсанларын гялбиндя дцнйа малына бюйцк мящяббят вар, Шащым, щакимиййят 

иддиалары да олажаг, Иблисин иши башындан ашажаг! 

– Ещ, Илйас бяй, шеир йазмаьы, инжя сянятлярля мяшьул олмаьы, бюйцк китабхана ачмаьы, елм 

щювзяси йаратмаьы, адижя чини габлар топламаьы мян гылынж тутмагдан, ган тюкмякдян, щюкм-

ляр  вермякдян  даща  чох  севирям!  Валлащи!  Дцшцнжямдя  бир  “Олайды”  рядифли  гязял  долашыр.  Бу 

эцн щяр шей тамамландыгдан сонра биринжи ону йазажаьам. 

Бу заман гаршы тяряфдя топлар эурулдады вя бирдян щавада учушан мярмилярин уьултусу еши-

дилди. Бунун ня демяк олдуьуну анламаьа мажал тапмамыш бирдян Сяфяви гошунунун ичярисиня 

мярмиляр дцшмяйя вя партламаьа башлады. Партлайышлардан йер-эюй титряди, о андажа инсан инилти-

ляри, гышгырыглар, ат кишняртиляри йцксялди. Шащ Исмайыл Сяфяви вя ятрафындакы мцридляр еля чашмышды-

лар ки, ня баш вердийини анлайа билмирдиляр. Мярмиляр ися учмагда вя гошунун сяфини позмагда 

иди. Бир анын ичиндя бцтцн цмидляр беляжя партлайыр, мящв олурду. Шащ Исмайылын дырнагларындан 

сачына гядяр йцксялян гязяб ону вар сяси иля баьырмаьа мяжбур едирди. О бирдян аьзыны эюйляря 

тутуб, юз гязябини вулкан кими пцскцрдц. Сонракы мягамда о ялини гылынжына атды, сийириб башы 

цзяриня галдырды вя “Аллащу Якбяр!” дейя гышгырды. Ардыйжа бцтцн гошун “Аллащу Якбяр!” дейя 

кцкряди. Бюйцк шащ башы цзяриндян учмагда давам едян мярмилярин гопдуьу йеря сары нифрятля 

атыны иряли чапды. 

Ики гошун бир-бириня сары шыьымышды. Онларын бир-бириня чырпылмасы иля санки илдырым чахды. Шащ 

Исмайыл бир ялиндя гылынж, о бириндя топпуз ойнадараг, щамыдан даща ирялидя вя рягиб гошунун 

яскярляринин  там  ящатясиндя  иди.  Амма  бир  кимся  она  сары  гылынж  чала  билмирди.  Шащын  сцрятли, 

чевик зярбяляри нятижясиндя йеря цзцлмцш голлар, башлар, синяси, башы йарылмыш яскярляр дцшцр, атлар 

йыхылырды. Йаничящрляр тцфянэлярини она сары дягиг тушламаьа мажал тапмырдылар. Онун щятта аты 

да дюйцшцр, щярдян шаща галхыр, гаршыдакы атлары, яскярляри тяпикляйирди. Дюйцш тядрижян юз шид-

дятини  артырырды.  Гызылбашлар  щамылыгла  нифрят  вя  гязябля  дюйцшцрдцляр.  Топлар  ися  йеня  дя  ат-

магда, щамынын башы цзяриндян мярмиляр учмагда иди. Инди йаралананларын баьыртысы, гылынжларын 

шаггылтысы,  галханлардан  гопан  кцт  сясляр,  яскярлярин  бир-бирлярини  сюймяси,  гышгырыглар,  щайгыр-

тылар бу сясляри батырмаьа чалышырды. Шащ Исмайыл ися партлайан щяр мярминин сясини дягиг ешидир, 

бу ону даща да гязябляндирирди. Онун эюзц юнцндяки жанлылар инсан тимсаллы, дейил, гара силует 

кими эюрцнцр, о да ялляриндяки ишыглы аляти онлара чырпыб, бу гаранлыглары йоха чыхартмаьа чалы-

шырды.  Бирдян  юз  гаршысында  даща  бюйцк  вя  даща  тцнд  бир  гаралты  эюрцндц.  Она  сары  бир  нечя 

зярбяси йан кечди. 

– Ей дярвиш, мяня Яли бяй Мялкцг оьлу дейярляр!  

Шащ Исмайыл бу жясур дюйцшчцнцн шцжаятляри барядя чох ешитмишди. Амма инди онун эцжц, 


Yüklə 7,28 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   89




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin