Yazılmışdır: 1932 İlk nəşri: 1934 İlk səhnə quruluşu: 1934 Şərqin böyük dahilərindən Firdovsinin min illiyinə ithaf



Yüklə 0,86 Mb.
səhifə2/4
tarix24.04.2017
ölçüsü0,86 Mb.
#15697
növüYazı
1   2   3   4
Əmr eyləmiş Keykavus: 
Bu qələ hər nə olsa 
Bitməlidir bir aya. 

Birinci məmur 

Hər kim boyun qaçırsa, 
Ölümdür ən son cəza. 

İkinci məmur 

Əvət, bu möhkəm qələ 
Yüksələcək göylərə. 

(Uzaqdakı Bəlx qələsini göstərir). 

Bəlxə qarşı daima 
Olacaq hökmfərma. 

Birinci bənna 

Gəl, quzum, tez ol da gəl! 
Gözüm qaldı yolda, gəl! 
Çamur gətir, daş gətir! 
Durma, arxadaş, gətir! 

İkinci bənna 

Haydı, quzum, kərpic at, 
Kirəc gətir, az su qat! 
Gecikmə, gəl, durma, gəl, 
İşə zərbə vurma, gəl! 

Bir işçi qız 

(Əlində boş çamur tabağı, təlaş ilə gəlir). 

Gəldilər, ah, gəldilər. 

Birinci məmur 

Kimlər? 


İşçi qız 

Bir xeyli əsgər. 

Birinci məmur 

Bəlli, şah nəfərləri. 

İkinci məmur 

(baxır) 


Əvət, durma, gəl bəri! 

Gedirlər. Çalışan köylülər bir yerə toplanır. 


Altay 

Qızmış demək yenə saray qurdları, 


Çeynəyəcək həp keçdiyi yurdları. 

İxtiyar 


Altay, Altay, coşma, saqın, duyarlar, 
Üsyançı, qaçaqçı deyə qıyarlar. 

Altay 


Bütün ölkə inləyirkən aclıqdan, 
Bu vicdansızların qidası həp qan. 

İxtiyar 


Bitmədi də xalqı üzən qılınclar, 
Parlayacaq imdi oxlar, qırmanclar. 

İşçi qız 

Şah da bərabərmi? 

İxtiyar 


Kim bilir! 

İşçi qız 


(çocuqca bir sadəliklə) 

Baba! 
Şah da bizim kimi bir insanmı ya? 

İxtiyar 

Əvət, o da bir növ insan sayılır. 

Altay 

Yalnız onun iki buynuzu vardır. 



İşçi qız 

(İxtiyara) 

Mən heç buynuzlu şah eşitməmişdim, 
Bu söz doğrumu ya? 

İxtiyar 


Doğrudur, cicim! 

Birinci bənna 

Keykavusun olmasaydı buynuzu, 
Baş hərəm saymazdı bir uğursuzu. 

İxtiyar 


Əvət, sanmayın ki, o çox şanlıdır. 

Birinci bənna 

Qulağının dibi zəfəranlıdır. 

İşçi qız 

Bu heç olan şeymi? 

İxtiyar 


Yavrum, ən düzü, 
Bütün sarayların budur iç üzü. 
O sapqın böcəklər föhşə mənusdur. 
Həya, namus ancaq bizə məxsusdur. 

Birinci məmur 

(arxadaşı ilə bərabər geri dönür) 

Nə var yenə, yoxsa fürsət buldunuz? 


Haydı, iş başına! 

(axsağa bir qırmanc ilişdirir). 

Biçimsiz donuz! 

Birinci bənna 

Çamur gətir, daş gətir! 
Durma, arxadaş, gətir! 

İkinci bənna 

Haydı, babam kərpic at, 
Kirəc gətir, az su qat! 

Birinci məmur 

(düşünüb duran ixtiyar köylünü şiddətlə vuraraq) 

Haydı, baxıb durma, bunaq ixtiyar! 

İxtiyar 

Ah! 


Dəliqanlı 

(qolundan tutub qaldırır, məmura) 

Vicdansız!.. 

Birinci məmur 

(Dəliqanlıya bir sillə vurur). 

Aşma həddini, murdar! 

Dəliqanlı 

Bir də vur! 

Birinci məmur 

(Bir daha vurur). 

İştə, al! 

Dəliqanlı 

(onu yaxalar, dizi altına alaraq) 
Şımardın, yetər! 
Bax, adamı böylə rəzil edərlər. 

İkinci məmur 

(çalışan köylülərin içindən fırlayaraq) 

Burax! 


Köylülər 

(ona hücum ilə) 

Saqın, coşma! 

(Məmuru yaxalayırlar). 

Birinci məmur 

(boğuq səslə) 

Burax! 

Dəliqanlı 



(birinci məmuru ayağı ilə itələyərək) 

Sus, alçaq! 


Yetər, biz deyiliz sizə oyuncaq. 
Bu ilk ibrət olsun, unutma əsla, 
Azğınlara qarşı yox deyil cəza! 

Şaşqın bir sükut... Bu sırada əsgəri musiqi ortalığı çınladır. Tus ilə 


bərabər İran cəngavərləri ətrafı sarır. 

Bir köylü 

(təlaş ilə gəlir, çalışanlara) 

Zavallılar! Burda siz 


Qan-tərlərə batarkən, 
Köydəki hər qülbəniz 
Batmış yasa içindən. 

Tus 


Nə olmuş? 

Köylü 


Axınçılar, 
Həp var-yoxu aldılar. 

İşçi qız 

(Tusun əsgərlərinə) 

Yardım edin bizlərə, 


Ümid ancaq sizlərə! 

Tus 


Haydı, çapuq getməli, 
Həpsini dəf etməli! 

Əsgərlər 

Durmayın, arş iləri! 
Çevirəlim həp geri. 

Əsgərlərin bir qismi, məmurlar və köylülər gedər, musiqi... 

Tus 

(başqa tərəfə baxır) 



Baxın, bu yoldan keçən 
Adamlar hankı eldən? 

Birinci cəngavər 

Bəhey, yolçu! Getmə, dur! 

Tus 


Yabançıya bənziyor. 

Kübar qiyafətli bir çinli onlara yaxınlaşır. 

Birinci cəngavər 

Gəl bəri! 

Tus 

Siz kimsiniz? 



Elçi 

Çindən gələn elçiyiz, 


Gətirmişiz xaqandan 
Keykavusa ərmağan. 

Tus 


Yoldaşların nerəli? 

Elçi 


Bəlli, bizim ölkəli. 

Birinci cəngavər 

Kim bilir, bəlkə casus!? 

Tus 


Yetər, sus! 

Bir əsgər 


(gəlir, təmənna edir) 

Qəhrəman Tus! 


Çox uzaqda, yoldan bir toz yüksəldi. 

Tus 


Görünür Rüstəmlə Səyavuş gəldi. 

(İki-üç əsgərlə uzaqlaşır.) 

Birinci cəngavər 
(elçiyə, gəldiyi tərəfi göstərir) 

Dəmin orda incə bir qız da gördüm... 


Bir əsgər 

Qız demə, bir nazdır etmiş təcəssüm. 

Elçi 

Çin xaqanı onu göndərmiş şaha. 



Birinci cəngavər 

Gətir mənə! 

İkinci əsgər 

Burax, Səyavuş duysa, 


Nə azğınlıq!? - deyə həmən saldırar, 
Babamızı məzarından qaldırar. 

Birinci əsgər 

(alayçı gülüşlə) 

Gözəllərə baxmaq könül qidası, 


Sən heç təlaş etmə, çıxmaz qovğası. 

Bir əsgər 

(Çinli rəqqasəni gətirir. Arıq, çirkin və üzü bürüşük 
bir kosa da onları izlər). 

İştə, yad ellərin incə töhfəsi! 

Birinci cəngavər 

Bəhey! Sən nəçisən? 

Kosa 

(qızı göstərir) 



Onun kölgəsi! 

Birinci cəngavər 

(elçi ilə kosaya) 

Siz gedin, çadırda bəkləyin bir az. 


Haydı! 

Elçi gedir. 

Rəqqasə 

(həyəcan ilə) 

Ah! 

Kosa 


Mən, xayır. 

Birinci cəngavər 

Xayırmı... haylaz! 

(Ayağını hiddətlə yerə vurur). 

Kosa 

Nasıl ayrılayım yosma qızımdan? 



Birinci cəngavər 

Bu mümkünmü?! O bir mələk, sən şeytan! 

Kosa 

Ən parlaq gündüzlər gecədən doğar. 



Birinci cəngavər 

Sus! 


Kosa 

Lələyəm ona, əməklərim var. 


Köyə yardıma gedən məmurlar və əsgərlər əllərində piyalələr, şərab 


dəstiləri və talan edilmiş şeylər gəlirlər. 

Birinci cəngavər 

Nə tez? 

İkinci cəngavər 

Sovuşmuşlar, yoxdu bir nəfər. 

Birinci cəngavər 


(dəstiləri göstərir) 

Bunlar nə? 

İkinci cəngavər 

Ən nəfis, içimli şeylər! 

(Çirtik çalar). 

Ortaq olduq köylü vətəndaşlara, 


Böylə gözəl şərab görmədim əsla. 

Birinci cəngavər 

Bu mümkün... 

(rəqqasəyə) 

Haydı, sən bizə şərab ver! 

Kosa 


Mən verəyim, o çox gözəl rəqs edər. 

İkinci cəngavər 

Onun sonduğu mey daha nuş olar. 

Kosa 


Siz nə dilərsiniz əlbət xoş olar. 

Qız şərab paylar, ağır ahəng ilə musiqi çalınır. Kosa dürlü hərəkətlər və hoppalıqlara oynar. 


Birinci cəngavər 

(ikinciyə rəqqasəni göstərir) 

İştə Çin ahusu, görmədinsə gör! 
Nur gələr gözünə ona baxsa kor. 

İkinci cəngavər 

(Kosanın qolundan tutub kənara fırladır). 

Qız oynasın, sən də şərab ver bizə! 

Kosa 

Yaxşı, baş üstünə, can qurban sizə. 



Musiqi dəyişir, qız rəqs edir. Kosa qoynundan kağıza bükülü bir qədər bəng çıxarır, dəstiyə tökür. Sonra piyalələri doldurur. İçərlər. Özü də dodaq altından zümzümə eylər 

Bəngi qatdım şərabə, 


Dəniz döndü sərabə. 
İçərlər, həp içərlər, 
Qayğıdan vaz keçərlər. 
Nəşələndir həyatı, 
Qalındır yerin qatı; 
Çəkər səni kamına, 
Ağu qatar camına. 
Varkən əlində fürsət, 
Qoyma könüldə həsrət. 
Ömrün hər sevincindən 
Bir busə al da əylən! 

Hamı 


Ömrün hər sevincindən 
Bir busə al da əylən! 

Növbətçi 

(ətrafa baxır, təlaş ilə) 

Bəhey, orda bir qaraltı var. 

Birinci cəngavər 

Şübhəsiz, axınçılar! 

İkinci cəngavər 

Əvət, burax gəlsinlər, 


Gücümüzü bilsinlər. 

Birinci cəngavər 

Haydı, saxlanalım gizli bir yerdə. 

İkinci cəngavər 

Şərablar nə olsun? 

Birinci cəngavər 

Qoy içsinlər də, 
Sərxoş ikən qollarını bağlarız. 

(Kosaya) 

Al bu qızı, rədd ol! Unutma yalnız, 
Ağzınızdan bir söz belə çıxarsa, 
Batacaqdır evdə ananız yasa. 

Kosa 


Xayır, xayır, bizim ağzımız bütün. 

(Rəqqasə ilə bərabər gedirlər). 

Birinci cəngavər 

(arxadaşlarına) 

Haydı, qorxunc olur hücumu türkün. 

İkinci cəngavər 

Saqın, heç şaşırma, hankı düşmana 
Saldırsa ordumuz, dönər dovşana. 

Birinci cəngavər 

Gurlama, düşmanı kiçik görənlər
Kiçik göstərənlər çox sürməz inlər. 
Dikbaşlar ansızın həp diz çökərlər, 
Qaliblərə qarşı boyun bükərlər. 

İkinci cəngavər 

(alayçı gülüşlə) 

Gəl, canım, görünür çocuqkən anan 


Yıldırmış gözünü yabançılardan. 

Çəkilirlər, musiqi... Türk pişdarlarından beş-altı nəfər gəlir. Dəstiləri 


yoxlar, qədəhlərdəki içkiləri içərlər. 

Birinci dəliqanlı 

Dəstilər doludur, amma kimsə yox. 

İkinci dəliqanlı 

Qorxub sovuşmuşlar. 

Üçüncü dəliqanlı 

Öyünməyin çox. 

Birinci dəliqanlı 

Az içəlim... 

İkinci dəliqanlı 

Gözəl şərab, baxsana! 

Üçüncü dəliqanlı 

Umulmaz bir nəşə verir insana. 

Təkrar doldurub içərək, coşğun bir ahənglə türkü söylərlər. 

Birinci dəliqanlı 

Qılınclar parlasın, yer-göy çınlasın. 

Hamı 
Çınlasın, çınlasın, ho, çınlasın, çınlasın. 

Birinci dəliqanlı 

Dost, ya düşman bizim gücü anlasın. 

Hamı 


Anlasın, anlasın, ho, anlasın, anlasın. 

Birinci dəliqanlı 

Ox atmayız qorxub qaçan dovşana. 

Hamı 


Dovşana, dovşana, ho, dovşana, dovşana. 

Birinci dəliqanlı 

Nerdə qəhrəmanlar? Çıxsın meydana! 
Meydana, meydana, ho, meydana, meydana! 

Birinci dəliqanlı 


(qılıncını çəkərək) 

Arş iləri, hücum, hücum! 


İkinci dəliqanlı 

Burax məni, sərxoş oldum. 

Birinci cəngavər 

(Arxadaşları ilə bərabər siyirməqılınc pusqudan çıxır). 

Bəhey, qoçaq, siz kimsiniz? 

Birinci dəliqanlı 

Qorxu bilməz igidləriz. 

Birinci cəngavər 

Öylə isə gəl baxalım. 

Birinci dəliqanlı 

Haydı, haydı çarpışalım. 

Hər iki tərəf sərxoşca hərəkətlərlə çarpışırlar. Bir qismi yaralanıb, digər qismi səndələr. Bu sırada bir yandan Gərşivəz, bir yandan Bəhram və Tus kəndi əsgərləri ilə onlara qarışır, qovğa daha qızışır. Ən sonra Rüstəmlə Səyavuş gələr. 

Rüstəm 

(məğrur və amiranə bir səslə bağırır) 



Bəhey! Durun, sayğısızlıq yetər! 

Səyavuş 


Axan qanlar artıq yetər. 
İkinci cəngavər 

Mən ayıldım, şərab verin! 

Birinci dəliqanlı 

Yay gətirin, ox gətirin! 

(Əlindəki yaya ox qoyur). 

Səyavuş 


(düşən yaralıları göstərər) 

Bunca xalqı əzib bitirmək neçin? 


Hər tərəfdən çəlik qollar seçilsin. 
Çarpışsın igitlər həp birər-birər, 
Kim üstün gəlirsə, ondadır hünər. 

Rüstəm 


Əfrasiyab hanı? Çıxsın meydana! 
Büksün qollarımı, ər deyim ona. 

Gərşivəz 

O yoxsa da, qarşındadır Gərşivəz. 

Rüstəm 


Rüstəm hər qəhrəman ilə döyüşməz. 

Gərşivəz 

Öyünmə çox, ağlar öncə gülənlər. 

Səyavuş 


(Bəhrama) 

Umulmaz bir təhqir, bunu kim dinlər!? 

Rüstəm 

Unutma ki, o, yılmaz bir qəhrəman! 



Səyavuş 

Ər deyilim ona verirsəm aman. 

Gərşivəz 

(alayçı gülüşlə) 

Çocuqlarmı çıxmaq istər qarşıma?! 

Səyavuş 


Nə cürət!.. Çocuqmu söylədin mana? 
Ucuz oturmaz bu gülünc söz sana. 

Gərşivəz 

Bir düşün ananı, yazıq deyilmi? 

Səyavuş 
Boş öyünməkdənsə vuruşmaq eyi. 


Qılınclar parlar, bir qədər vuruşurlar. 

Rüstəm 


İran güvəndikcə böylə aslana, 
Gülünc olmaz heç bir dosta, düşmana. 

Gərşivəz 

(qalxar, yenə hücuma başlar) 

Böylə boş yaralar vız gəlir bizə. 

Səyavuş 

Mən hazıram. 

Piran 

(xızlı addımlarla gəlir, hayqırır) 



Durun! Nə olmuş sizə? 

Rüstəm 


(Tusa, xüsusi) 

Kimdir bu ixtiyar, hansı qəhrəman? 

Tus 

İştə Əfrasiyab vəziri Piran! 


Piran 

Bu dəhşətlər neçin, bu qan neçindir? 

Rüstəm 

Onu sərdarınız Gərşivəz bilir. 



Gərşivəz 

Mənsiz alovlanmış bu kinli qovğa. 

Rüstəm 

(türk əsgərlərini göstərir) 



Bunları coşduran hankı qasırğa? 

Gərşivəz 

Mən göndərdim doğru xəbər bilsinlər, 
Gərginlik sirrini duyub gəlsinlər, 
Sonra baxdım ki, parlayır qılınclar. 

Piran 


Fəqət neçin? Bəlli ki, bir səbəb var. 

Rüstəm 


(cibindən çıxardığı kağızı ona uzadır) 

İştə məktub, oxu! 

Piran 

(oxuyur) 



Bu bir fitnədir. 

Rüstəm 


Ya o talanlar, o basqınlar nədir? 

Piran 


Basqınmı?! Hər zaman bildiyin oyun... 
Sizinkilər çalar qaramal, qoyun, 
Bizimkilər ərzaq üçün saldırır. 
Məsulmu ya buna hökumət?.. Xayır! 

Coşğun musiqi... Bu sırada yarımçılpaq və yaralı bir yığın erkək köylü gəlir. Köylülər əllərindəki dəyənək, yaba, oraq və baltaları sallayaraq üsyançı bir ahəng ilə. 

İxtiyar 

İştə onlar, iştə onlar! 


Tüğyan edən bu azğınlar! 
Həp əzildik, həp soyulduq, 
Xain əllərdə məhv olduq. 

Rüstəm 


Göstər, hanı o xainlər? 
Cəza görsün birər-birər. 

Altay 


(Həyəcan içində həm uzaqları, həm də İran 
əsgərlərini göstərir). 

Bir yandan Turanın qaçaq elləri. 


Bir yandan İranın azğın əsgəri. 
Qanımızı içib-içib doydular, 
Qız-gəlini soyub çılpaq qoydular. 

İxtiyar 


Üzlər soluq, gözlərdə fər qalmamış, 
Çökmüş köküslərdə ciyər qalmamış. 

Rüstəm 


(ətrafındakılara) 

Ar olsun sizlərə, ar olsun, əvət! 


Əsla ummadığım alçaq xəyanət. 
Sizdən uğurludur taun, qasırğa, 
Xayır, yol verilməz bu azğınlığa. 

Piran 


İştə, ən silinməz qara bir ləkə, 
Heç də yaraşmayır bu əsgərliyə. 

Altay 


Lənət bu varlığa, yetər, usandıq, 
Kəndi yaxdığımız atəşdə yandıq. 

İxtiyar 
(köylüləri göstərir) 

Baxın bunlara, bir baxın bunlara! 
Nifrət sizə, sizdəki qanunlara! 

Altay 


Taun da, vəba da uğurlu sizdən
Ölüm belə qaçar işgəncənizdən. 

Səyavuş 


(sarsılır, qızğın və coşğun) 

Ötər keçdiyiniz yerdə bayquşlar, 


Qəhrəman cildinə girən sərxoşlar! 
Məzlumlara qarşı duyğusuz qalan 
Bir insandan daha şərəfli qaplan!.. 
Bir gəldik ki, çeynənməsin yurdumuz, 
Məgərsə çeynəyən kəndi ordumuz. 
Qıtlıq, aclıq, tufan, ölüm, fırtına... 
Cümləsi bir yana, sizlər bir yana. 

Altay 


And olsun vicdana, bu gündən sonra, 
Hər kim yan baxarsa bu yoxsullara, 
Yıldırımlar patlayacaq başında, 
Adı yazılacaq məzar daşında. 

PƏRDƏ 


II SƏHNƏ 

Keykavus sarayında başqa bir salon... Südabə taxt üzərində yaslanmış, cariyələr ətrafını sarmış. Rəqqasə - çinli qız incə və lirik musiqi ilə həmahəng olaraq şərqi söyləyib oynar. 

Rəqqasə 

Qayğısız baharın ilıq busəsi 


Tellərimə qondu zülmət uçarkən. 
Sərxoş bülbüllərin o bayğın səsi 
Oxşadı ruhumu güllər açarkən. 
Yasəmən, nilufər, sünbül, bənəfşə 
Mey sondular mana almas jalədən. 
Günəş üryan vücudumu əmdikcə, 
Bir tülə büründüm sanki lalədən. 

(Salonu tərk edər). 

Südabə 

(qalxıb oturur, coşğun baxışlar və şən qəhqəhələrlə) 



Pək tühaf! Səyavuş öylə sandı ki, 
Zindan olur məzarım. 
Zülmətləri yaran böcəklər kimi 
Sönmək için parlarım. 

Birinci cariyə 

Halbuki bir quldur sana Keykavus. 

Südabə 


Çox da məni öymə, sus! 

İkinci cariyə 

Sənsiz bütün cahan məhbəsdir ona. 

Südabə 


Xayr, inanmam buna. 

İkinci cariyə 

İnan, səhər yıldızına and olsun! 

Birinci cariyə 

Suriyənin şən qızına and olsun! 

Südabə 


(həzin bir ah ilə) 

Qarşımda diz çöksə bütün yer üzü, 


Yenə Səyavuşda könlümün gözü. 
Məhbəsdə inlərkən düşündüm onu, 
Eşqimin həp odur əvvəli, sonu. 

Rübabə 


(gəlir, son cümlələri dinlər) 

Yazıq!.. Bunca zəif bilməzdim səni, 


Öpsün zəfər dalğaları çöhrəni. 

Südabə 


Xayır!.. bu gün mənim halım başqadır. 
Könlümdəki çarpıntılar pək ağır. 
Bir diləyim varsa, onun visalı, 
Gözlərimdə yalnız onun xəyalı. 
Səyavuşun o dik, o məğrur başı 
Əyilməz olursa sevgimə qarşı; 
Onu al qanlarda görmək istərim, 
Saçlarından çələng örmək istərim. 

Musiqi. 


Keykavus 

(gəlir, Südabəni məhzun görüncə) 

Neçin dalmış yenə bahar günəşi? 

Rübabə 


Anarkən sıxıldı mənhus keçmişi. 

Keykavus 

Keçmişdən nə çıxar, yarın xoş olsun. 

Rübabə 


Lütfünüzə qarşı Südabə məmnun. 

Pişxidmət 

(gəlir, əyilir) 

Çin elçisi! 

Keykavus 

Gəlsin! 
(Südabəyə) 

Səninlə sonra!.. 

(Onlar çıxır, elçi gəlir. Ona yanında yer göstərir). 

Buyur! 

Elçi 


(oturur) 

Son görüşçün gəldim hüzura. 

Keykavus 

Əfrasiyab haqqında fikriniz nə? 

Elçi 

O bir təhlükəbir İrana, Çinə, 


Gündən-günə aşıb durur həddini, 
Həm sizə, həm bizə qarşı var kini. 

Keykavus 

Qorxutamaz bizi öylə fırtına, 

Məndən səlam edin Çin xaqanına! 


Dostluğumuz sağlam, təməlli olsa, 
Altay üfüqləri batar həp yasa. 

Elçi 


Əlbir olsaq, əvət, onlar tez susar. 

Südabə 


(Rəqqasə və kosa ilə bərabər gəlir. Keykavusa) 

Rəqqasənin sizə bir ricası var. 

Keykavus 

Nədir? 


Südabə 

Diyor: lələm Çinə getməsin, 


Çocuqluqdan bəri alışmış ona, 
Ayrılıq yük olur incə ruhuna. 

Keykavus 

Qalsın. 

Kosa 


(əyilərək) 

Təşəkkürlər!.. 

Keykavus 

(elçiyə) 

Həp gətirdiyin 
Töhfələr bir yana, bu qız bir yana. 

Südabə 


O çox sevimli bir munisdir mana, 
Parlaq bir incidir, misli yox onun. 

Keykavus 

Çox gözəl, adı qoy Dürdanə olsun. 

Südabə 


Qurnaz ixtiyar da zərif bir insan! 

(Digər salona keçərlər). 

Keykavus 

Pək tühafdır, əvət. 

Pişxidmət 

(gəlir, təmənna edər) 

Rüstəm pəhləvan! 

Keykavus 

Çağır gəlsin. 

Elçi 


Mən gedəyim. 

(Təmənna edib çıxar). 

Keykavus 

İzzətlə!... 

(ətrafa) 

Nə tez? Neçin geri dönsün o böylə?! 

Rüstəm 

(Bəhramla girər, əsgərcə təmənna edərək) 



Salam!.. 

Keykavus 

Nə yapdınız? Nə oldu qovğa? 

Rüstəm 


Ordular vuruşdu qarşı-qarşıya. 

Keykavus 

Sonra? 

Rüstəm 


Birər-birər başlandı döyüş, 
Gərşivəzə üstün gəldi Səyavuş. 

Keykavus 

(məğrur və məmnun) 

Halal olsun ona qəhrəman adı. 

Rüstəm 

Dostlar deyil, duşman da alqışladı. 



Keykavus 

Sonra? 

Rüstəm 

Piran gəldi, xəbər verdi ki, 


Onlarda olmamış qovğa istəyi. 

Keykavus 

(sinirli) 

Ya kimlərdir basqın yapan alçaqlar? 

Rüstəm 

Bir yığın ac, başıpozuq qaçaqlar. 



Keykavus 

Sonra? 


Rüstəm 

Haqsız qanlar axmasın deyə, 


Səyavuşla Piran gəldi bir rəyə. 

Keykavus 

Nasıl? 

Rüstəm 


Barışdılar. 

Keykavus 

(qızğın) 

Barışdılarmı?! 

Rüstəm 

Yersiz vuruşmanın mənası varmı? 



Keykavus 

Xəyanət! Xəyanət!.. Alçaq xəyanət! 


Əfrasiyabdandır bu hiylə əlbət. 

Rüstəm 


Heç də öylə deyil, basqın yapanlar; 
Həpsi yol vuranlar, yoldan sapanlar. 
Yalnız onlarmı ya, bizimkilər də 
Dirlik qoymadılar qonşu köylərdə. 

Keykavus 

Köylər dağılsa da ağrıtmaz məni, 
Ancaq Əfrasiyab bilsin həddini. 

Rüstəm 


Bir səbəb yox ikən, məncə bu qovğa. 
Ağır bir zərbədir qəhrəmanlığa. 

Keykavus 

(acı və alayçı qəhqəhə ilə) 

İştə, hər ikiniz qorxaq və miskin! 


Səyavuş da xain, Rüstəm də xain!.. 

Rüstəm 


(sərt və kinli) 

Qorxaqmı, xainmi?! Çirkin iftira! 


Dayanmaz insan bu təhqirə əsla! 

Keykavus 

(bağırır) 

Rüstəm! 


Rüstəm 

(eyni ahənglə) 

Həddini bil, nə sandın məni? 

Keykavus 

Sus! Şöhrətin məğrur etməsin səni. 

Rüstəm 


Saqın, güvənmə çox təxtü tacına! 

Keykavus 

(sinirli addımlarla gəzinərək) 

Səyavuş da söz yox, uymuşdur sana. 


Hər ikiniz asi! Azğın bir asi! 
Layiq sizə ancaq ölüm cəzasi!.. 

(Salonu tərk edər.) 

Rüstəm 

(sarsılır, Bəhrama) 



Eşitdinmi böhtanları? 
Eşitdinmi həzyanları?! 
İştə quduz bir canavar, 
Başda ölüm xülyası var. 

Bəhram 


Çıldırsa da fərqi yoxdur, 
Sənin gücün daha çoxdur. 

Rüstəm 


Artıq mənə oldu əyan 
Cənnət imiş Zabilistan. 
Dönməliyəm əski yurda, 
Namus, şərəf həpsi orda!.. 

(Südabə pərdə arxasında görünür və geri çəkilir). 

Bəhram 

Ya Səyavuş! 



Rüstəm 

Heçdir sonu, 


Çapuq, yoldan çevir onu! 
Gördüyünü söylə, həmən 
Uzaqlaşsın bu ölkədən. 
Gedərsiniz sən də, o da 
Əfrasiyab hüzuruna. 
Dayısıdır, heç olmazsa 
Orda qıyan olmaz ona. 

(sinirli və qızğın) 

Burax, burda Südabənin 
Zövci dalsın da işrətə. 
Ədalət və qanun desin 
Hər zülmə, hər cinayətə. 
Gəl gedəlim, nifrət olsun 
Bu yaldızlı vəhşətlərə! 
Artıq yetər, lənət olsun 
Ölüm qoxan şəhvətlərə!.. 

Gedərlər. 

Südabə 

(pərdə arxasından çıxar, acı qəhqəhə ilə) 



Get, Südabə çox inlətdi 
Sənin kimi arslanları. 
Önümdə çox sönüb getdi 
Dəhşət, zəfər vulkanları. 

(vurğun baxışla, uzaqlara) 

Ya Səyavuş!? Həp könüldə 
Çınlar durur onun səsi. 

(son dərəcə kinli) 

Məndən qaçsa belə, əldə 
Gəlməlidir cənazəsi!.. 

PƏRDƏ 

ÜÇÜNCÜ PƏRDƏ 

I SƏHNƏ 


Ətrafda yalçın qayalar və yaşıl ovalar... Uzaqda çoban düdüyü çalınır. 

Səyavuş 


(Bəhramla bərabər gəlir. Başında tunc dəbilqə var). 

İştə ana yurdu, Turan ovası! 


Yalçın qayalarda qartal yuvası! 

Bəhram 


Böylə mənzərələr İranda azmı? 
Daha üstün desəm, doğru olmazmı? 

Səyavuş 


Yüklə 0,86 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin