Yazışma Adresi/Address for Correspondence

Düşük Doz Lidokain Konvülsiyon Yapar mı?

Does Low Dose Lidocaine Cause Convulsions?

Yazışma Adresi/Address for Correspondence: 

Dr. Meltem Ayas, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı, Ankara, 

Türkiye Tel: [phone] E-posta: [e-mail]

©Telif Hakkı 2014 Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği - Makale metnine www.jtaics.org web sayfasından ulaşılabilir.

©Copyright 2014 by Turkish Anaesthesiology and Intensive Care Society - Available online at www.jtaics.org

Geliş  Tarihi  /  Received      :  04.06.2012            

Kabul Tarihi  /  Accepted  :  16.04.2013          

Çevrimiçi Yayın Tarihi /

Available Online Date   : 06.01.2014

DOI: 10.5152/TJAR.2014.21043

Meltem Ayas, Berrin Işık

Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye

O

lgu S

unumu  / R

evie

w

106

In anaesthesiology practice, lidocaine is commonly used for local 

and regional anaesthesia as well as to decrease hemodynamic re-

sponse to intubation. Lidocain usage within the safe dose range 

is suggested and in case of overdose; systemic intoxication, cen-

tral nervous system and cardiovascular system toxicity may occur. 

Convulsions, cardiac collapse and coma are reported in relation  to 

overdoses of lidocain. In this report; the convulsion event, which 

occurred after injection of intravenous 1 mg kg

-1

 1% lidocaine 

to inhibit intubation-related hemodynamic side effects in patients 

scheduled for vitrectomy under general anaesthesia due to retinal 

detachment, is presented.

Key Words: 

Lidocaine, toxicity, convulsion

Anestezi pratiğinde lidokain lokal ve rejyonal anestezinin yanı sıra 

entübasyona hemodinamik yanıtı baskılamak amacıyla da yaygın 

olarak kullanılmaktadır. Güvenli doz aralığında kullanımı öne-

rilmekte olup, doz aşımı halinde sistemik entoksikasyon, santral 

sinir sistemi ve kardiyovasküler sistem toksisitesi görülmektedir. 

Toksik tablo konvülsiyon, kardiyovasküler çöküş ya da koma şek-

linde ortaya çıkabilir. Bu yazıda retina dekolmanı nedeniyle genel 

anestezi altında vitrektomi planlanan hastada entübasyona bağlı 

hemodinamik yanıtı baskılamak amacıyla intravenöz verilen 1 mg 

kg

-1

 %1’lik lidokain sonrası ortaya çıkan konvülsiyon olgusu su-

nulmuştur.

Anahtar Kelimeler: 

Lidokain, toksisite, konvülsiyon

Ö

zet / A

bstract

 

Giriş

L

idokain klinik kullanıma ilk sunulmuş olan amid yapılı lokal anestetiktir. Yüksek etkinliği ve etkisinin hızlı başla-

ması nedeniyle, infiltrasyon anestezisinde, ekstremite bloklarında, topikal anestezide, intravenöz rejyonal anestezi 

(İVRE)’de ve entübasyona hemodinamik yanıtı baskılamak amacıyla, genel anestezide yaygın olarak kullanılmaktadır 

(1). Entübasyona hemodinamik yanıtı baskılamak amacıyla entübasyon öncesi intravenöz yolla (iv) 1-1,5 mg kg

-1

 dozunun 

kullanımı yaygındır. 

Rejyonal anestezide önerilen maksimum doz, adrenalin kombinasyonu için bir kerede 7 mg kg

-1

 (500 mg), adrenalinsiz ise 

4 mg kg

-1

’dır (2). Lidokainin çocuklarda bir kerelik maksimum dozu ise 3 mg kg

-1 

olarak bildirilmektedir.

Tüm lokal anestetiklerde olduğu gibi lidokain ile de doz aşımı durumunda toksisite belirtileri ortaya çıkmaktadır. Lokal 

anestetik toksisitesinde dilde uyuşma, görme bozukluğu, kas kasılması ve bilinç bulanıklığı gibi santral sinir sistemi (SSS) 

bulgularının görülebileceği, en ciddi bulguların ise konvülsiyon, koma, solunum durması ve kardiyovasküler depresyon 

olduğu bildirilmektedir (3, 4).

Bu yazıda retina dekolmanı nedeniyle genel anestezi altında vitrektomi planlanan hastada, entübasyona bağlı hemodinamik 

yanıtı baskılamak amacıyla iv verilen 1 mg kg

-1

 %1 lidokain (Aritmal®) sonrası genelleşmiş tonik-klonik nöbet gelişen olgu 

sunularak, literatür bilgileri ışığında tartışılmıştır.

Olgu Sunumu

On iki yaşında, 32 kg ağırlığında, 135 cm boyunda, Amerikan Anestezistler Birliği’nin (ASA) sınıflamasına göre ASA I risk gru-

bunda, epilepsi öyküsü olmayan, erkek hastada retina dekolmanı nedeniyle genel anestezi altında vitrektomi ameliyatı planlandı.

Yapılan preoperatif değerlendirmede aile ve bireysel öyküsünde kayda değer bir özellik saptanmadı. Fizik muayenesinde göz 

bulguları dışında herhangi bir sisteme ait sorun olmayıp, hemogram, rutin biyokimya tetkiklerinin sonuçları normal klinik 

Turk J Anaesth Reanim 2014; 42: 106-8

sınırlar içinde değerlendirildi (Albümin: 3,9 mg dL

-1

). EKG 

normal sinüs ritminde, kalp atım hızı 76 atım dk

-1

, PA akci-

ğer grafisi normaldi.

Ameliyathaneye alınan olguya herhangi bir sedatif preme-

dikasyon uygulanmadı. Rutin EKG, periferik oksijen satü-

rasyonu (SpO

2

) ve noninvazif kan basıncı monitörizasyonu 

yapıldı. SpO

2

 %98, kalp atım hızı 82/dk, kan basıncı 120/60 

mmHg olarak ölçüldü. Sol el sırtından 22G kanül ile damar 

yolu açıldı. 10 mL kg

-1

 saat

-1

 hızında dengeli elektrolit solüs-

yonu infüzyonuna başlandı.

Preoksijenizasyon ardından periferik damar yolundan %1’lik 

lidokain 40 mg verildi. Enjeksiyondan 20-30 saniye kadar son-

ra gözlerde bir noktaya fiksasyon ile başlayıp tüm vücuda yayı-

lan konvülsiyon başladı. Yaklaşık 30 saniye sonra nöbet devam 

etmekteyken periferik damar yolundan 1 mg kg

-1

 propofol ya-

pıldı. Nöbet yavaşlayarak sonlandı. Nöbet sırasında EKG izle-

nemedi, SpO

2 

değeri %85’e kadar düştü. Propofol uygulaması 

ardından maskeyle solutulan hastanın satürasyon değeri yük-

seldi. Tekrar 50 mg propofol ve 20 mg atrakuryum verilerek 

orotrakeal entübe edildi. Pupiller sikloplejik ajan damlatılması 

nedeni ile midriyatik ve ışığa tepkisiz olduğundan tekrar değer-

lendirilemedi. Parmak ucu kanından kan şekeri tayini yapıldı 

(114 mg dL

-1

). Kan basıncı 100/60 mmHg, KAH 85 atım dk

-1

 

olarak ölçüldü. Anestezi %50 O

2

/hava karışımı içinde %2 se-

vofluran ile tidal volüm 8 mL kg

-1

, solunum sayısı: 14 soluk 

dk

-1

 olarak sürdürüldü. Hasta için hazırlanan ilaçlar, ilacın çe-

kildiği ampuller gözden geçirilerek, yanlış bir ajan veya doz uy-

gulanıp uygulanmadığı tekrar kontrol edildi. Uygulanan ilacın 

%2’lik Aritmalden çekilerek hazırlanan %1’lik lidokain olduğu 

ve 40 mg uygulandığı doğrulandı. Yaklaşık 3 saat süren girişim 

boyunca hemodinamik veriler normal klinik sınırlar içinde ve 

stabil seyretti. Ameliyat bitiminde sorunsuz ekstübe edilerek 

derlenme odasına alındı. Otuz dakika sonra tekrar değerlen-

dirilen hastanın bilincinin tam açık olduğu, herhangi bir ya-

kınması olmadığı gözlendi. Servisine gönderildi. Cerrahi takip 

ve tedavileri için 3 gün serviste yatan hasta 3. günün sonunda 

sağlıkla taburcu edildi. Olgu sunumunun gerçekleştirilebilmesi 

için ebeveyn onamı alındı.

Tartışma

Lidokain etkinliği yüksek ve etkisi hızla başlayıp orta uzun-

lukta süren, amid yapılı bir lokal anestetiktir. Amid grubu 

lokal anestetiklerin sistemik etkilerinin, ester yapıda olanlara 

göre daha uzun sürmesi karaciğerde mikrozom enzimleri ta-

rafından daha yavaş parçalanmalarından kaynaklanmaktadır. 

Lidokain güvenilir bir ajan olmakla birlikte geniş kullanım 

alanı nedeniyle doz aşımına ait yan etkiler de sıkça bildiril-

mektedir. Yan etkiler arasında SSS’nin etkilenmesine bağlı 

vertigo, dilde ve ağız çevresinde uyuşma, ataksi, ajitasyon, 

konvülsiyon, solunum depresyonu, koma, kardiyovasküler 

sistem çökmesi iyi bilinmektedir (1-4).

Lokal anestetiklerin sistemik toksisitesinde; ilacın dozu, ve-

riliş hızı, eşlik eden hastalığın olup olmayışı, yaşı gibi çeşitli 

faktörler de rol oynamaktadır (4). Alfa-1-asit glikoprotein 

ve albümin eksikliklerinde lokal anestetiğin daha düşük kan 

konsantrasyonlarında bile sistemik toksisite ortaya çıkabilir 

(5). Vertebra arterine yanlışlıkla çok düşük dozda lokal anes-

tetik verilmesi durumunda lokal anestetik dilüsyona uğrama-

dan doğrudan SSS’ye ulaştığından konvülsiyon neden olduğu 

bildirilmektedir (6). 

Sunulan olgunun gerek preoperatif değerlendirmesinde ve 

gerekse ameliyat sonrası yapılan tetkiklerinde herhangi bir 

patolojiye rastlanmadı. Kan protein değerleri de normal sı-

nırlar içerisinde bulundu. Uygulanan lokal anestetik dozu iv 

yol için önerilen doz sınırları içerisinde idi. 

Çelik ve ark. (7) 5 yaşındaki bir hastaya diş çekimi için ya-

pılan 2,5 mg kg

-1

 (40 mg) lidokain uygulamasından hemen 

sonra 10-15 dk’lık süreyi kapsayan dudaklarda morarma, 

yüzde solgunluk, gözlerde yukarıya kayma, kollarda-bacak-

larda çırpınma, ağızda sekresyon artışı, tonus ve bilinç kay-

bı ile nefes darlığı ve solunum durması tablosu ve ardından 

resüsitasyon uyguladıklarını bildirmişlerdir. Klein ve ark. (8) 

ise 62 yaşında miyokard infarktüsü öyküsü olan diabetik bir 

hastada, mevcut supraventriküler taşikardiyi tedavi amaçlı iv 

bolus 50 mg lidokain verildikten 4 dakika sonra genelleşen, 

grand mal konvülsiyon geliştiğini ve iv 2 mg diazem uygula-

ması sonrası durduğunu bildirmişlerdir. Sunduğumuz olgu-

da konvülsiyonun, son iki araştırmacının bildirdiği olgulara 

benzer şekilde lidokainin güvenli doz aralığında kullanımına 

rağmen ortaya çıktığı kanısındayız (7, 8). 

Çocuk yaş grubunda konvülsiyon yapan nedenler hipoglise-

mi, hipokalsemi, hipomagnezemi, hiponatremi, hipernatre-

mi gibi metabolik olaylar, SSS infeksiyonları, SSS travması, 

ateş olarak özetlenebilir. Kalp kaynaklı senkoplar (Kalp kapak 

hastalıkları, bloklar, aritmiler vb.), anoksik nöbetler, ilaç in-

toksikasyonları, paroksismal hareket bozuklukları gibi tablo-

lar da epileptik nöbetlerle karışabilmektedir (9). Sunulan ol-

gunun kan şekeri, protein değerleri, elektrolit değerleri, vücut 

sıcaklığı, SpO

2

 değerleri, EKG’si normaldi.

Sonuç

Güvenli doz sınırlarında iv lidokain uygulamasından sonra 

konvülsiyon gelişmesi, bireysel faktörlerin de ilaca yanıtta 

önemli olabileceğini düşündürmektedir. Tedavilerde stan-

dartlara uyulması, kiloya ve yaşa uygun dozlar verilmesi, 

uygun tekniklerin seçilmesi, deneyimli ellerde en masum ol-

duğu bilinen lokal anestetiklerin kullanılması sırasında bile 

ciddi yan etkiler ortaya çıkabilir. Bu nedenle lokal anestetik 

uygulanması planlanan her durumda, nadir görülebilecek 

komplikasyonlarla baş etmek için tedbirler hazır bulundurul-

malıdır. 

Hasta Onamı: 

Yazılı hasta onamı bu olguya katılan hasta ebeveynin-

den alınmıştır alınmıştır.

Hakem değerlendirmesi:

 Dış bağımsız.

Ayas ve Işık. Düşük Doz Lidokain Konvülsiyon Yapar mı? 

107

Yazar Katkıları: 

Fikir - İ.B., A.M.; Tasarım - İ.B., A.M.; Denetleme 

- İ.B.; Kaynaklar - A.M.; Malzemeler - A.M.; Veri toplanması ve/ 

veya işlemesi - A.M.; Analiz ve/veya yorum - İ.B., A.M.; Literatür 

taraması - A.M.; Yazıyı yazan - A.M.; Eleştirel İnceleme - İ.B.; Di-

ğer - A.M.

Çıkar Çatışması:

 Yazarlar çıkar çatışması bildirmemişlerdir.

Finansal Destek: 

Yazarlar bu çalışma için finansal destek almadıkla-

rını beyan etmişlerdir.

Informed Consent: 

Written informed consent was obtained from pa-

rents of patent’s who participated in this case.

Peer-review: 

Externally peer-reviewed.

Author Contributions: 

Concept - İ.B., A.M.; Design - İ.B., A.M.; Su-

pervision - İ.B.; Funding - A.M.; Materials - A.M.; Data Collection 

and/or Processing - A.M.; Analysis and/or Interpretation - İ.B., A.M.; 

Literature Review - A.M.; Writer - A.M.; Critical Review - İ.B.; Other 

- A.M.

Conflict of Interest: 

No conflict of interest was declared by the authors.

Financial Disclosure: 

The authors declared that this study has received 

no financial support.

Kaynaklar

1.  Bigger JT, Hoffman DF. Antiarrhythmic drugs. In: Gillman 

AG, Rall TW, Nies AS. Goodman&Gillman: The pharma-

cological basis of therapeutics 8th ed. Newyork: Pergamon 

Pres.1990.p.857-61.

2.  Morgan GE, Mikhail MS, Murray MJ. LANGE Clinical Anes-

thesiology, 4th Edition By; 2004; 264-74.

3.  Benjamin G, Wildsmith CAW, Wildsmith JAW. Clinical phar-

macology of local anestheticagents. In: Cousins MJ, Briden-

baugh PO (eds). Neural blockage in clinical anesthesia and 

management of pain. 3th. edition. Philadelphia: Lippincott 

RavenPress; 1998; 97-128.

4.  Miller RD. Local anesthetics. Anesthesia. Fourth edition. 

Churchill Livingstone 1994; 510-6.

5.  Berde CB, Stricharte GR. Local anesthetics. In: Miller RD 

(ed). Anesthesia. 5th. edition. Philadelphia: Churchill Living-

stone Inc; 2000; 491-521.

6.  Reinikainen M, Hedman A, Pelkonen O, Ruokonen E. Cardiac 

arrest after interscalene brachial plexus block with ropivacaine and 

lidocaine. Acta Anaesthesiol Scand 2003; 47: 904-6. 

[CrossRef]

7.  Çelik M, Soyer ÖU, Şekerel BE. Lidokaine Bağlı Allerji veya 

Toksisite? Astım Allerji İmmünoloji 2008; 6: 22-4.

8.  Klein HO, Jutrin I, Kaplinsky E. Cerebral and cardiac toxicity of a 

small dose of lignocaine. Br Heart J 1975; 37: 775-8. 

[CrossRef]

9.  Anlar B. Konvülziyonlu hastaya tanısal yaklaşım. Katkı Pediatri 

Dergisi 1994; 6: 453- 7.

Turk J Anaesth Reanim 2014; 42: 106-8

108