Yengil atletika va uni
Yüklə 6,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
© “Barkamol fayz media”
3 KIRISH Yosh avlodni jismonan sog‘lom, aqlan yetuk bo‘lib o‘sishida jismoniy tarbiya va sportning ahamiyati kattadir. Respublikamizda jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirishga bo‘lgan e’tibor davlat siyosati darajasiga ko‘tarilgan. Bu borada qabul qilingan qonunlar jismoniy tarbiya va sport ishlarini rivojlantirishga keng yo‘l ochib bermoqda. Xususan, “Jismoniy tarbiya va sport” to‘g‘risidagi qonun, O‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I.A. Karimovning «O‘zbekiston bolalar sportini rivojlantirish jamg‘armasini tashkil qilish to‘g‘risida»gi farmoni va boshqa bir qancha qonun va farmonlar ta’lim muassasalari va boshqa turdagi sport jamiyatlarida, sport turlari bo‘yicha to‘garaklarni tashkil etish, bolalarni jismoniy, ma’naviy- axloqiy tarbiyalashning zamonaviy shakl va uslublarini ishlab chiqish, murabbiy va o‘qituvchilarni kasbiy-pedagogik faoliyatini takomillashtirishni talab qilmoqda. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi, “Ta’lim to‘g‘risidagi” O‘zbe- kiston Respublikasi qonuni qoidalariga muvofiq holda yangi o‘quv rejalari, dasturlarining zamonaviy didaktik ta’minotini ishlab chiqish Oliy o‘quv yurtlari faoliyatida milliy tajribalarning tahlili va jahon miqyosidagi yutuqlar asosida yangi darsliklarni o‘quv adabiyotlarini yaratish vazifalari ko‘rsatib o‘tilgan. Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimov tomonidan 2013-yil 25-fevralda O‘zbekiston Respublikasi sportchilarini Reo-de-Janeyro (Braziliya) shahrida o‘tkaziladigan XXXI yozgi Olimpia va XV Paralimpiya o‘yinlariga tayyorgarlik ko‘rishi va iqtidorli, istiqboli bor o‘quvchi yoshlarni izlab topish va tayyorgarlikning ko‘p-yillik sikllariga yo‘naltirish masalalariga qaratilgan. Iqtidorli bolalar va o‘quvchi yoshlarni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha davlat siyosati sobitqadamlik bilan olib borilmoqda. Sport sohasida iste’dodli o‘smir va qizlarni izlab topish, ularga ko‘maklashish, ularning qobiliyati va iste’dodini o‘stirish bo‘yicha ishlarni tashkil etish, qobiliyatli yoshlarni chet ellardagi yirik musobaqalarga tayyorlash va xalqaro toifadagi sport ustalariga munosib zahiralarni tayyorashdan iborat bo‘ladi. 4 Yurtimizda “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” hamda “Ta’lim to‘g‘ risidagi” Qonunlarning qabul qilinganligi mamlakatimizda mala- kali kadrlarni tayyorlash ularni bilim darajasini oshirish masalalarini hal etishda dasturulamal bo‘lib xizmat qilmoqda. Ayniqsa, ushbu qonunlarning joylarda ijrosini ta’minlash, ta’lim sifatini oshirish bo‘yicha bir qancha ijobiy ishlar amalga oshirilmoqda. Kadrlar tayyorlash milliy dasturining tarkibiy qismi yurtimizda o‘tkazib kelinayotgan uch bosqichli “Umid nihollari”, “Barkamol avlod” va “Universiada” musobaqalarida o‘quvchi, talaba-yoshlar toblanib ko‘p- yillik tayyorgarlik bosqichlariga yo‘naltirib borilayotganligi xalqaro maydonlarda ushbu sportchilar yurtimiz sharafini munosib himoya qilib kelmoqdalar. Ayniqsa, o‘quvchi yoshlarni rivojlanganlik darajasi, sog‘ligini mustahkamlashda tayyorgarlik darajasini oshirishda va irodaviy fazilatlarini shakllantirishda yengil atletika mashqlaridan keng foydalanib kelinmoqda. Biz bilamizki, yengil atletika mashqlari turli xil bo‘lib, Jahon chempionatlari va Olimpia o‘yinlari dasturidan ushbu sport turi bo‘yicha 47 ta oltin medallar uchun kurash olib boriladi va bu turlarning barchasi “klassik” turlar hisoblanadi. Shunday ekan, yengil atletika mashqlari nafaqat jismoniy tarbiya va sportda, balki, ta’lim sohalarining barcha tarmoqlarida har bir soha xodimlarining kundalik hayot tarziga aylanib bormoqda. Yengil atletika orqali aholini sog‘ligini mustahkamlashda yurish, yugurish mashqlarining inson salomatligidagi o‘rni juda kattadir. Maktabgacha ta’lim, umumta’lim maktablari, akademik-litseylar, kasb hunar kollejlari, oliy o‘quv yurtlarining ta’lim jarayonlariga kiritilganligi o‘qitish va o‘rgatish metodikasini-yildan-yilga takomillashtirib borishni taqozo etmoqda. Bu esa nafaqat ta’lim sohasini takomillashtirish balki, o‘qitish va o‘rgatish amaliyoti darslarini samarali tashkil qilishda ham muhim ahamiyat kasb etadi. Yengil atletika sport turlari eramizdan avvalgi 776-yillardan boshlab aholi o‘rtasida ushbu sport turlaridan foydalanib kelishganligi haqida qadimiy bitiklarda ma’lumotlar berilgan. Darhaqiqat 1896-yilda Gretsiyaning Afina shahrida o‘tkazilgan I Olimpiada o‘yinlarida ham yengil atletikaning 12 turlari o‘rin olgan. 5 Ko‘p-yillik o‘z tarixiga ega bo‘lgan ushbu yengil atletika turi “Sport qirolichasi” deb atalishi bejizga emas. Yengil atletika sport turi-yillar davomida ommaviyligi oshib butun jahonda rivojlanib kelmoqda. Respublikamizda ham rivojlanib kelayotganligi va barcha aholi shug‘ullanayotganligi quvonarli hol albatta. Yengil atletika mashqlarini o‘rgatish va o‘rgatish metodikasini takomillashtirish bo‘yicha juda ko‘plab yyetakchi olimlar faoliyat yuritishgan hamda o‘quv adabiyotlarni yaratishgan. Ulardan N.G.Ozolin, Yu.G.Travin, V.P.Filin, L.S.Xomenkov, V.I.Voronin, E.N.Matveyev, Yu.N.Primakov, X.T.Rafiev, G.G.Arzumanov, A.Malixina, K.T.Shakirjanova, R.Q.Qudratov, E.R.Andresslar shular jumlasidandir. Hozirgi texnika zamonasida elektron darsliklarga va yangi talqindagi yengil atletika darsliklarga bo‘lgan ehtiyoj kun sayin ortib bormoqda. Biz ko‘plab adabiyotlarni o‘rganib tahlil etganimizda aksariyat adabiyotlar, o‘quv qo‘llanmalar va darsliklar xorijiy tillarda chop etilganligini ko‘rishimiz mumkin. Bugungi kungacha yaratilgan darsliklarda ularni mazmun mohi- yati juda chiroyli qilib ishlangan bo‘lsada-yildan-yilga o‘rgatish metodikalari, musobaqa qonun qoidalari o‘zgarib bormoqda. Bu esa yangi adabiyotlarni yaratish ehtiyojini keltirib chiqaradi. Ushbu yaratilgan darslik Oliy va o‘rta maxsus o‘quv yurtlarining 5112000 Jismoniy madaniyat bakalavr yo‘nalishi, Olimpia zahiralari kollejlari, BO‘SM va IBO‘OZSM yengil atletika bo‘limlari tarbiyalanuvchilari va yengil atletika bo‘yicha faoliyat yuritayotgan yosh o‘qituvchi, murabbiy va talabalari uchun mo‘ljallangan bo‘lib. Yengil atletika va uni o‘qitish metodikasi fan dasturi asosida tayyorlangan. Mualliflar darslikni tayyorlashda yaqindan yordam bergan O‘zDJTI “Yengil atletika, og‘ir atletika va velosport nazariyasi va uslubiyati” kafedrasi mudiri M.S.Olimov, katta o‘qituvchisi I.R.Soliyev hamda foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatida ismi sharifi ko‘rsatilgan kasb- dosh lariga o‘z minnatdorlchiligini bildiradi. Ishonamizki, ush bu dars- lik ta’lim muassasalarining professor-o‘qituvchilari va murabbiy- larining kasbiy tayyorgarligini oshirishga yordam beradi. |