Yer: Van, Rescate Otel program ve özetler programme and abstracts

Doğu Bilgelerinden Farabi ve Müzikle Tedavi Bahsi
Music Therapy in the Works of al-Farabi, One of the
Foremost Eastern Scholars
Hülya ÖZTÜRK*
*Araştırma Görevlisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıp 
Tarihi ve Etik Anabilim Dalı. 
[e-mail]/
[e-mail]
Özet
 
Farabi,  870  yılında  doğmuştur.    Tam  adı  Ebu  Nasr  Muhammed  bin 
Muhammed  bin  Turhan  bin  Uzluk  el-Farabi  el  Türki  olup  Türkistan’ın  Farab 
kentinin yetiştirdiği en önemli şahsiyetlerin başında gelmektedir. 
 
Türk  düşünce  tarihinin  en  büyük  isimlerinden  olan  Farabi,  aklı  insanın 
sahip  olabileceği  en  yüce  değer  olarak  benimsemiş,  grek  düşüncesinden  büyük 
ölçüde  etkilenmiş,  bu  alanda  yaptığı  çalışmaları  kendisine Aristoteles'ten  sonra 
ikinci  öğretmen  lakabının  verilmesine  sebep  olmuştur.  Doğunun  batıya  açılan 
düşünce tarihinde köşe taşlarından biri olma özelliğini taşıyan Farabi adeta “Doğu 
Bilgeliğinin Kapısı” olmuştur. 
 
Farabi, mantık-matematik-astronomi-astroloji-fizik-psikoloji-doğa tarihi-
müzik-genel  felsefe-ahlak,  siyaset-dil-bilim-tasavvuf-din  gibi  pek  çok  alanla 
ilgilenmiştir.  Bunlardan  müzik  alanında  verdiği  eserlerinde  daha  çok  tasavvufi 
anlayış  ağır  basmaktadır.  İslam  Medeniyeti  tarihinde  özellikle  tasavvuf  ekolü 
mensupları  müzikle  uğraşmış,  akli  ve  asabi  hastalıklarda  müzikle  tedaviyi 
önermişlerdir. 
 
Bu  dönemde  yaşamış  büyük  Türk-İslam  alimleri  ve  hekimlerinden  olan 
Zekeriya  Er-Razi,  İbn-i  Sina  ve  Farabi,  müzikle  tedavinin  psişik  hastalıkların 
tedavisinde kullanılabileceğini söylemiş ve kullanmışlardır.  
 
Çalışmamızda Farabi’nin hayatı, eserleri ve sağlık alanına olan etkisi üzer-
inde  durulduktan  sonra  bu  alandaki  eseri  olan  Musiki-ul-Kebir  adlı  eserinde 
müziğin önemi, ruha olan etkileri ve müzikle tedavinin ne şekilde yapılabileceğiyle 
ilgili verdiği bilgiler açıklanmaya çalışılmıştır. 
 
Musiki, Farabiye göre ilimler sınıflamasında matematiğin bir dalı olarak 
ele  alınmıştır.  Bu  konuda  Oklides’in  eserlerinden  de  yararlanan  Farabi  musiki 
alanıyla ilgili, el-medhel, sanaa’el musiki, kitab fi ihsa-ul ika’va-l ikaat, sanaate fi-l 
musiki ve el musiki-l kebir adlı büyük eserlerini kaleme almıştır. Bunlardan bugüne 
kadar ulaşan el-musiki-l kebir adlı eseri bu alandaki en önemli ve Ortaçağ’ın en 
büyük  eseridir.  Sonuç  olarak  İslam  medeniyetinde  müzikle  tedavi  şekli  daha 
sonraları  daha  da  geliştirilerek  gerek  Selçuklu  gerekse  Osmanlı  hekimleri 
tarafından tatbik edilmiştir. 
Summary
Al-Farabi was born in 870. His full name is Abu Nasr Muhammad ibn Muhammad 
ibn Tarhan ibn Uzalag al-Farabi. He is one of the most prominent figures who was 
born in Farab, Turkestan.  
One of the greatest figures in the Turkish history of thought, Farabi predicated that 
reason is the most sublime value that a person may have. He was considerably influ-
enced by the Greek thought, and his studies in this field earned him the title of 
“Second Teacher”, following Aristotle. One of the pillars in the history of thought, 
opening from east towards the west, Farabi was the “Door of the Eastern Wisdom”. 
Farabi  was  interested  in  plenty  of  disciplines  including  logic,  mathematics, 
astronomy,  astrology,  physics,  psychology,  history  of  nature,  music,  general 
philosophy, ethics, politics, languages, sciences, sufism and religion. In his works 
related to music, the influence of Sufism is tangible. In the history of the Islamic 
civilization, particularly the members of the mystic school were interested in music 
and suggested the use of music in the treatment of mental and neural disorders.
Great  Turkish-Islamic  scholars  and  physicians  who  lived  in  that  age,  including 
Zakariya al-Razi, Ibn Sina (Avicenna) and Farabi used musical therapy for the treat-
ment of psychic diseases.  
After providing an overview of the biography and works of Farabi as well as his 
influence on the field of medicine, this study offers information on the importance 
of music, mental effects of music and methods of music therapy, as dealt with in his 
work Kitab al-Musiqa al-Kabir (The Great Book of Music). 
In Farabi’s classification of disciplines, music is a subfield of mathematics. Making 
use  of  Euclid’s  works,  Farabi  produced  great  works  related  to  music,  i.e. 
Al-Madhal,  Sanaa’al  Musiqi,  Kitab  Ihsa’  al-Iqaat  (Classification  of  Rhythms), 
Sanaate  fi-l  musiqi  and  Kitab  al-Musiqa  al-Kabir.  Among  these  works,  Kitab 
al-Musiqa al-Kabir, which reached our present day, is his most notable work in this 
field and the greatest work on music written in the medieval age. In the Islamic 
civilization, music therapy increasingly developed and was used by the Seljuk and 
Ottoman physicians.   
 
 
  
153

Muzaffer Aksoy Kalıtsal Kan Hastalıkları Tanı Merkezinin
 Kısa Tarihi
Brief History of Muzaffer Aksoy
Genetic Blood Disorders Diagnosis Center
Oya ÖGENLER1, Fatma Tosun AKSÖZ2
1Yrd.Doç.Dr.Mersin üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik AD
2Phd.Dr.Muzaffer Aksoy Kalıtsal kan hastalıkları ve Tanı Merkezi
Özet
   Talasemi hastalığı önlenebilir kalıtsal kan hastalığıdır. Önemli bir halk sağlığı 
sorunudur. Akdeniz anemisi adıyla da bilinen bu hastalık sürekli kan nakli isteyen 
yıpratıcı bir tedavi sürecine sahiptir. Eğer ebeveynlerden biri taşıyıcı ise çocukların 
taşıyıcı  olması,  eğer  ebeveynlerden  ikisi  taşıyıcı  ise  çocukların  talasemi  hastası 
olması  muhtemeldir.  Taşıyıcıların  taramalarla  tespit  edilmesi  hastalığın  doğum 
öncesi tanısına yardımcı olmaktadır. 
Türkiye’de  ilk  Talasemi  ve  Orak  hücreli  anemi  alanında  çalışmalar  Prof.  Dr. 
Muzaffer Aksoy tarafından yapılmıştır. 1947- 1957 yılları arasında Mersin Memle-
ket Hastanesinde dahiliye mütehassısı olarak çalışan Prof. Dr. Muzaffer Aksoy bu 
bölgede  yaygın  olan  orak  hücre  anemisi  ve Akdeniz  anemisi  hastalığını  klinik 
olarak tanımlamıştır.
Ülkemizde yaklaşık 1.300.000 taşıyıcı vardır. Mersindeki taşıyıcı sayısı %3.5 ile 
Türkiye sıklığından fazladır. Bu nedenle Mersin gibi taşıyıcı görülme sıklığı fazla 
olan yerlerde kalıtsal hastalıkları tanı merkezleri koruyucu tedavi açısından önem-
lidir. 
Devletin Thalessemia ve Orak Hücreli Anemi dahil olmak üzere, bütün kalıtsal kan 
hastalıklarıyla koruyucu sağlık hizmetleri kapsamında mücadele etmesi 28.12.1993 
çıkan kanunla güvence altına alınmıştır. Muzaffer Aksoy Kalıtsal kan hastalıkları 
tanı merkezinin Türkiye Akdeniz Anemisi tarihinde yeri dikkat çekicidir. 
Mersinde  24.09.1998  tarih  ve  1  nolu  il  Hıfzıssıhha  meclis  kararı  daha  sonra 
08.11.1998  tarih  ve  23517  sayı  ile  resmi  gazete  yayımlanmasıyla  kalıtsal  kan 
hastalıklarının  taranmasını  sağlayan  Hemoglobinopati  tarama  testi  evlilik  önces-
inde zorunlu hale getirilmiştir. 2 Şubat 1999 tarihinde de ilk hastasını kabul ederek 
merkez  çalışmalarına  başlamıştır. Tüm  ilçelerde  kan  alma  istasyonları  kurularak 
evlilik  öncesinde  tanı  konulmaya  çalışılmıştır.  Dönemin  yöneticileri  ve 
politikacılarının bu sürece katkısı fazladır. 
   Bu çalışmanın amacı Muzaffer Aksoy Kalıtsal kan hastalıkları merkezinin kısa 
tarihine ışık tutmaktır. Ayrıca bu tarih çalışması sayesinde özelde bu merkezdeki 
genelde ise kalıtsal kan hastalıkları merkezindeki çalışmalara dolayısıyla kalıtsal 
kan hastalıklarıyla mücadeleye sağlık sistemindeki değişimin etkisi irdelenmekte-
dir. 
Summary   
   Thalassemia is preventable genetic blood disorder. It is an important public health 
problem. This disease which is also known as Mediterranean Anemia has a back-
bearing treatment process which requires continuous blood transfusion. It is possi-
ble that one of the children is vector if one of the parents is vector, and that one of 
the children is thalassemia patient if both of the parents are vector. Determination of 
vector through screening would enable diagnosis of disease even before childbirth. 
   Studies on Thalassemia and Sickle Cell Anemia in Turkey were first carried out 
by Prof. Dr. Muzaffer Aksoy. Prof. Dr. Muzaffer Aksoy who worked as internal 
diseases  specialist  in  Mersin  State  Hospital  between  1947-1957  clinically  diag-
nosed  the  diseases  of  sickle  cell  anemia  and  Mediterranean  anemia  which  are 
common in the region.  
There are nearly 1.300.000 vectors in our country. The number of vectors in Mersin 
is more than the frequency of Turkey with 3.5%. Therefore, genetic diseases diag-
nosis center is important for protective treatment in places where the frequency of 
disease is high like in Mersin. 
  State struggling against all genetic blood disorders, including Thalassemia and 
Sickle Cell Anemia, within the scope of protective health service was guaranteed 
with  the  law  enacted  in  28.12.1993.  Muzaffer Aksoy  Genetic  Blood  Disorders 
Diagnosis Center has a notable place within the history of Turkey Mediterranean 
Anemia. 
  With the publication in official gazette with date 08.11.1998 and issue no. 23517 
after resolution of Sanitation no.1 and date 24.09.1998, electrophorese test which 
enable  screening  of  genetic  blood  disorders  has  become  compulsory  before 
marriage. The center started its studies with its first patient in February 2, 1999. 
Blood-letting stations were founded in all towns and diagnoses were tried be made 
before marriage. There are great contributions of manager and politicians of the 
period on this process. 
   The aim of this study is to shed light on brief history of Muzaffer Aksoy Genetic 
Blood Disorders Center. Moreover with the help of this history study, the effect of 
change in health system on fighting against genetic blood disorders will be analyzed 
through  studies  in  this  center  specifically  and  in  genetic  blood  disorder  centers 
generally. 
Doğu Bilgelerinden Farabi ve Müzikle Tedavi Bahsi
Music Therapy in the Works of al-Farabi, One of the
Foremost Eastern Scholars
Hülya ÖZTÜRK*
*Araştırma Görevlisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıp 
Tarihi ve Etik Anabilim Dalı. 
[e-mail]/
[e-mail]
Özet
 
Farabi,  870  yılında  doğmuştur.    Tam  adı  Ebu  Nasr  Muhammed  bin 
Muhammed  bin  Turhan  bin  Uzluk  el-Farabi  el  Türki  olup  Türkistan’ın  Farab 
kentinin yetiştirdiği en önemli şahsiyetlerin başında gelmektedir. 
 
Türk  düşünce  tarihinin  en  büyük  isimlerinden  olan  Farabi,  aklı  insanın 
sahip  olabileceği  en  yüce  değer  olarak  benimsemiş,  grek  düşüncesinden  büyük 
ölçüde  etkilenmiş,  bu  alanda  yaptığı  çalışmaları  kendisine Aristoteles'ten  sonra 
ikinci  öğretmen  lakabının  verilmesine  sebep  olmuştur.  Doğunun  batıya  açılan 
düşünce tarihinde köşe taşlarından biri olma özelliğini taşıyan Farabi adeta “Doğu 
Bilgeliğinin Kapısı” olmuştur. 
 
Farabi, mantık-matematik-astronomi-astroloji-fizik-psikoloji-doğa tarihi-
müzik-genel  felsefe-ahlak,  siyaset-dil-bilim-tasavvuf-din  gibi  pek  çok  alanla 
ilgilenmiştir.  Bunlardan  müzik  alanında  verdiği  eserlerinde  daha  çok  tasavvufi 
anlayış  ağır  basmaktadır.  İslam  Medeniyeti  tarihinde  özellikle  tasavvuf  ekolü 
mensupları  müzikle  uğraşmış,  akli  ve  asabi  hastalıklarda  müzikle  tedaviyi 
önermişlerdir. 
 
Bu  dönemde  yaşamış  büyük  Türk-İslam  alimleri  ve  hekimlerinden  olan 
Zekeriya  Er-Razi,  İbn-i  Sina  ve  Farabi,  müzikle  tedavinin  psişik  hastalıkların 
tedavisinde kullanılabileceğini söylemiş ve kullanmışlardır.  
 
Çalışmamızda Farabi’nin hayatı, eserleri ve sağlık alanına olan etkisi üzer-
inde  durulduktan  sonra  bu  alandaki  eseri  olan  Musiki-ul-Kebir  adlı  eserinde 
müziğin önemi, ruha olan etkileri ve müzikle tedavinin ne şekilde yapılabileceğiyle 
ilgili verdiği bilgiler açıklanmaya çalışılmıştır. 
 
Musiki, Farabiye göre ilimler sınıflamasında matematiğin bir dalı olarak 
ele  alınmıştır.  Bu  konuda  Oklides’in  eserlerinden  de  yararlanan  Farabi  musiki 
alanıyla ilgili, el-medhel, sanaa’el musiki, kitab fi ihsa-ul ika’va-l ikaat, sanaate fi-l 
musiki ve el musiki-l kebir adlı büyük eserlerini kaleme almıştır. Bunlardan bugüne 
kadar ulaşan el-musiki-l kebir adlı eseri bu alandaki en önemli ve Ortaçağ’ın en 
büyük  eseridir.  Sonuç  olarak  İslam  medeniyetinde  müzikle  tedavi  şekli  daha 
sonraları  daha  da  geliştirilerek  gerek  Selçuklu  gerekse  Osmanlı  hekimleri 
tarafından tatbik edilmiştir. 
Summary
Al-Farabi was born in 870. His full name is Abu Nasr Muhammad ibn Muhammad 
ibn Tarhan ibn Uzalag al-Farabi. He is one of the most prominent figures who was 
born in Farab, Turkestan.  
One of the greatest figures in the Turkish history of thought, Farabi predicated that 
reason is the most sublime value that a person may have. He was considerably influ-
enced by the Greek thought, and his studies in this field earned him the title of 
“Second Teacher”, following Aristotle. One of the pillars in the history of thought, 
opening from east towards the west, Farabi was the “Door of the Eastern Wisdom”. 
Farabi  was  interested  in  plenty  of  disciplines  including  logic,  mathematics, 
astronomy,  astrology,  physics,  psychology,  history  of  nature,  music,  general 
philosophy, ethics, politics, languages, sciences, sufism and religion. In his works 
related to music, the influence of Sufism is tangible. In the history of the Islamic 
civilization, particularly the members of the mystic school were interested in music 
and suggested the use of music in the treatment of mental and neural disorders.
Great  Turkish-Islamic  scholars  and  physicians  who  lived  in  that  age,  including 
Zakariya al-Razi, Ibn Sina (Avicenna) and Farabi used musical therapy for the treat-
ment of psychic diseases.  
After providing an overview of the biography and works of Farabi as well as his 
influence on the field of medicine, this study offers information on the importance 
of music, mental effects of music and methods of music therapy, as dealt with in his 
work Kitab al-Musiqa al-Kabir (The Great Book of Music). 
In Farabi’s classification of disciplines, music is a subfield of mathematics. Making 
use  of  Euclid’s  works,  Farabi  produced  great  works  related  to  music,  i.e. 
Al-Madhal,  Sanaa’al  Musiqi,  Kitab  Ihsa’  al-Iqaat  (Classification  of  Rhythms), 
Sanaate  fi-l  musiqi  and  Kitab  al-Musiqa  al-Kabir.  Among  these  works,  Kitab 
al-Musiqa al-Kabir, which reached our present day, is his most notable work in this 
field and the greatest work on music written in the medieval age. In the Islamic 
civilization, music therapy increasingly developed and was used by the Seljuk and 
Ottoman physicians.   
 
 
  
154

Osmanlı Sanatında Kakma Tekniğinin Yeri ve Önemi
The Importance and Place of Inlay Technique in Ottoman 
Art
Demet ÖRNEK 
Doç.Dr.Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
Sanat Tarihi bölümü
e-mail:[e-mail] 
Özet
   Zaman içerisinde tahrip olan ya da tamamen yok olmuş ahşap sanat eserlerinin bir 
grubunu kakma tekniği ile yapılmış eserler oluşturmaktadır. İlk dönemlerde sade 
olarak  kullanılan  ahşap  zaman  içinde  değişikliğe  uğrayarak  sedef,  bağa,  fildişi, 
boynuz,  gümüş,  tel  ve  değerli  taşların  kakılması  ve  kaplanması  ile  değişerek 
günümüze kadar varlığını devam ettirmiştir. 
   En erken örneklerine Anadolu’ da XIV. yüzyıl Osmanlılar da rastlanmaktadır. 
XIV.  yüzyıl  ve  sonrasında  yapılmış  olan  ahşap  eserlerde  kakma  tekniğinin 
uygulanmasıyla  beraber  geometrik  süsleme  yoğunluk  kazanmıştır.  XV.  yüzyılda 
Topkapı  Sarayında  bir  sedef  atölyesi  kurulduğu  ve  burada  sedefçilik  öğretildiği 
bilinmektedir.  XV. Yüzyılda  başlayan  kakmalar,  rozet  ve  yıldız  şeklinde  serpme 
olarak  aralara  yerleştirilmiştir.  XVI.  yüzyılda  Osmanlı  imparatorluğu  büyük 
gelişme göstermiş ve özellikle yüzyılın ikinci yarısında çok zengin nitelikte eserler 
verilmiştir.  XVII.  yüzyıl  ikinci  yarısından  itibaren  ‘’tarsi’’  tekniğinin 
uygulanmasıyla  ahşap  yüzeyinin  tamamen  sedef  ve  bağa  kaplanarak  ahşabın 
görünmediği örnekler meydana getirilmiştir. XVIII. yüzyıl da kakmacılık, XVI. ve 
XVII.  yüzyıllara  göre  daha  sönük  kalmıştır.  Bu  dönemde  tel  kakma  ile  kontür 
çizgisi yapılmıştır. Kakma tekniğinin kullanım alanı oldukça yaygındır. Özellikle 
ceviz, elma, armut, çam, sedir, tik ve benzeri ağaçlar yumuşaklık derecelerine göre 
iskeleti oluşturmuşlardır. Bir yandan vaiz kürsüsü, rahle, kuran ve cüz mahfazaları 
gibi dinsel içerikli eserler; bir yandan taht, saltanat kayığı gibi törenlerde kullanılan 
eserler; mücevher kutuları, ayna, fırça, sandık, koltuk, çeşitli sehpalar, kavukluk ve 
yağdanlıklar gibi mobilya ve ev eşyalarında; tabanca, bıçak, kılıç gibi savaş aletler-
inde kakma tekniğinin yoğun olarak kullanıldığı görülmektedir. 
Anahtar kelimeler: Kakma, Fildişi Ahşap, Sedef, Bağa
Summary
   A group of wooden artworks that got destroyed or completely disappeared in time 
were formed of artworks done with the inlay technique. The wooden artworks that 
used to be simlpe in the the first periods, started to change in time and were made 
by covering or inlaying of ivory, pearl, turtles shield, horns, silver, wire and gems to 
the woods and kept its presence to this day.
      The  earliest  examples  can  be  found  in  Anatolia  in    14.century  Ottomans. 
Geometrical ornimentation gained importance by the inlay technique done on the 
wooden atworks in 14. century and onwards. It has been known that a nacre atelier 
has been built in the Topkapı Palace in the 15. century and nacre has been thought 
there. Inlay started in 15. Century, were placed in the form of stars and pins. In the 
16. century Ottoman Empire showed great developement and gave artworks that 
have  great  quality  especially  in  the  second  half  of  the  century.  Bu  the  ‘tarsi’ 
technique used from the second half of the 17. century examples of artworks that 
were never seen before were made by complete coverage of the wooden surface 
with pearls and turtle shields. In the 18. century, inlay technique did not have much 
importance according to the 16. and 17. centuries. In this period wire inlay and 
contouring were made. The usage area of the inlay technique is pretty wide. Espe-
cially, apple, pear, pine, cedar, walnut, teak and similar trees built the skeletons 
according to their degrees of softness. On one hand religious items like preachers 
bench,  bookrest, Quran and fascicle cases and such, on the other hand artworks like 
thrones for using in the ceremonies; jewellery boxes, mirrors, brushes, chest, chairs, 
various tables, shelf for holding turbans and oilcups for home appliances and furni-
ture; guns, knives, swords for war devices were made by the wide usage of inlay 
technique. 
Keywords; Inlay, ivory, wood, pearl, turtles shield
Doğu Bilgelerinden Farabi ve Müzikle Tedavi Bahsi
Music Therapy in the Works of al-Farabi, One of the
Foremost Eastern Scholars
Hülya ÖZTÜRK*
*Araştırma Görevlisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıp 
Tarihi ve Etik Anabilim Dalı. 
[e-mail]/
[e-mail]
Özet
 
Farabi,  870  yılında  doğmuştur.    Tam  adı  Ebu  Nasr  Muhammed  bin 
Muhammed  bin  Turhan  bin  Uzluk  el-Farabi  el  Türki  olup  Türkistan’ın  Farab 
kentinin yetiştirdiği en önemli şahsiyetlerin başında gelmektedir. 
 
Türk  düşünce  tarihinin  en  büyük  isimlerinden  olan  Farabi,  aklı  insanın 
sahip  olabileceği  en  yüce  değer  olarak  benimsemiş,  grek  düşüncesinden  büyük 
ölçüde  etkilenmiş,  bu  alanda  yaptığı  çalışmaları  kendisine Aristoteles'ten  sonra 
ikinci  öğretmen  lakabının  verilmesine  sebep  olmuştur.  Doğunun  batıya  açılan 
düşünce tarihinde köşe taşlarından biri olma özelliğini taşıyan Farabi adeta “Doğu 
Bilgeliğinin Kapısı” olmuştur. 
 
Farabi, mantık-matematik-astronomi-astroloji-fizik-psikoloji-doğa tarihi-
müzik-genel  felsefe-ahlak,  siyaset-dil-bilim-tasavvuf-din  gibi  pek  çok  alanla 
ilgilenmiştir.  Bunlardan  müzik  alanında  verdiği  eserlerinde  daha  çok  tasavvufi 
anlayış  ağır  basmaktadır.  İslam  Medeniyeti  tarihinde  özellikle  tasavvuf  ekolü 
mensupları  müzikle  uğraşmış,  akli  ve  asabi  hastalıklarda  müzikle  tedaviyi 
önermişlerdir. 
 
Bu  dönemde  yaşamış  büyük  Türk-İslam  alimleri  ve  hekimlerinden  olan 
Zekeriya  Er-Razi,  İbn-i  Sina  ve  Farabi,  müzikle  tedavinin  psişik  hastalıkların 
tedavisinde kullanılabileceğini söylemiş ve kullanmışlardır.  
 
Çalışmamızda Farabi’nin hayatı, eserleri ve sağlık alanına olan etkisi üzer-
inde  durulduktan  sonra  bu  alandaki  eseri  olan  Musiki-ul-Kebir  adlı  eserinde 
müziğin önemi, ruha olan etkileri ve müzikle tedavinin ne şekilde yapılabileceğiyle 
ilgili verdiği bilgiler açıklanmaya çalışılmıştır. 
 
Musiki, Farabiye göre ilimler sınıflamasında matematiğin bir dalı olarak 
ele  alınmıştır.  Bu  konuda  Oklides’in  eserlerinden  de  yararlanan  Farabi  musiki 
alanıyla ilgili, el-medhel, sanaa’el musiki, kitab fi ihsa-ul ika’va-l ikaat, sanaate fi-l 
musiki ve el musiki-l kebir adlı büyük eserlerini kaleme almıştır. Bunlardan bugüne 
kadar ulaşan el-musiki-l kebir adlı eseri bu alandaki en önemli ve Ortaçağ’ın en 
büyük  eseridir.  Sonuç  olarak  İslam  medeniyetinde  müzikle  tedavi  şekli  daha 
sonraları  daha  da  geliştirilerek  gerek  Selçuklu  gerekse  Osmanlı  hekimleri 
tarafından tatbik edilmiştir. 
Summary
Al-Farabi was born in 870. His full name is Abu Nasr Muhammad ibn Muhammad 
ibn Tarhan ibn Uzalag al-Farabi. He is one of the most prominent figures who was 
born in Farab, Turkestan.  
One of the greatest figures in the Turkish history of thought, Farabi predicated that 
reason is the most sublime value that a person may have. He was considerably influ-
enced by the Greek thought, and his studies in this field earned him the title of 
“Second Teacher”, following Aristotle. One of the pillars in the history of thought, 
opening from east towards the west, Farabi was the “Door of the Eastern Wisdom”. 
Farabi  was  interested  in  plenty  of  disciplines  including  logic,  mathematics, 
astronomy,  astrology,  physics,  psychology,  history  of  nature,  music,  general 
philosophy, ethics, politics, languages, sciences, sufism and religion. In his works 
related to music, the influence of Sufism is tangible. In the history of the Islamic 
civilization, particularly the members of the mystic school were interested in music 
and suggested the use of music in the treatment of mental and neural disorders.
Great  Turkish-Islamic  scholars  and  physicians  who  lived  in  that  age,  including 
Zakariya al-Razi, Ibn Sina (Avicenna) and Farabi used musical therapy for the treat-
ment of psychic diseases.  
After providing an overview of the biography and works of Farabi as well as his 
influence on the field of medicine, this study offers information on the importance 
of music, mental effects of music and methods of music therapy, as dealt with in his 
work Kitab al-Musiqa al-Kabir (The Great Book of Music). 
In Farabi’s classification of disciplines, music is a subfield of mathematics. Making 
use  of  Euclid’s  works,  Farabi  produced  great  works  related  to  music,  i.e. 
Al-Madhal,  Sanaa’al  Musiqi,  Kitab  Ihsa’  al-Iqaat  (Classification  of  Rhythms), 
Sanaate  fi-l  musiqi  and  Kitab  al-Musiqa  al-Kabir.  Among  these  works,  Kitab 
al-Musiqa al-Kabir, which reached our present day, is his most notable work in this 
field and the greatest work on music written in the medieval age. In the Islamic 
civilization, music therapy increasingly developed and was used by the Seljuk and 
Ottoman physicians.   
 
 
  
155