Yiringli kasalliklar va ular asoratlarini davolash, profilaktika asoslari


-BOB. XIRURGIK KLINIKALARDA YIRINGLI



Yüklə 1,58 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə32/42
tarix02.01.2022
ölçüsü1,58 Mb.
#41798
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   42
yiringli kasalliklar va ular asoratlarini davolash profilaktika asoslari

4-BOB. XIRURGIK KLINIKALARDA YIRINGLI 
INFEKSIYALARNI DAVOLASH VA OLDINI OLISHDA 
QO’LLANILADIGAN IMMUNOKORREKTORLAR 
 
Tananing  infektsiyaga  qarshi  chidamliligi  ko'p  jihatdan 
kasallikning  boshlanishini  va  natijasini  belgilovchi  tananing 
immunitet tizimiga bog'liq, shuning uchun hozirgi vaqtda bemorning 
immunologik qarshiligini oshirishga katta e'tibor berilmoqda. 
Jarrohlik  kasalxonalarida  operatsiyadan  keyingi  yiringli  septik 
infektsiyalarning  oldini  olish  va  davolash  uchun  maxsus  va 
nonspesifik  immunizatsiya,  shuningdek  immunitetni  pasaytiradigan 
odamlar uchun immunokorrektiv terapiya juda muhimdir. 
Xozirgi  kunda  nozokomial  infektsiyalarning  oldini  olish 
maqsadida  stafilokokk,  proteus,  pseudomonas  aeruginosa,  anaerob 
infektsiyalari,  qoqshol  va  boshqalar  immunitetining  maxsus 
immunoprofilaktikasi 
qo'llanilmoqda. 
Pioudmunaga 
qarshi 
psevdomonas  vaktsinasi,  poliventsal  psevdomonas  vaktsinasi,  oqsil 
vaktsinasi  va  kombinatsiyalangan  emlash  mavjud.  Pseudomonas 
aeruginosa,  stafilokokk  toksoid.  Gangrenozga  qarshi  va  qoqsholga 
qarshi  zardobni,  piyodalarga-stafilokokk,  oqsilga  qarshi,  antitoksik 
antijenlarni, 
giperimmun 
antigenogen 
plazma 
(GASP), 
immunoglobulin  va  boshqalarni  ishlating.  Agar  vaktsinalar 
profilaktika 
chorasi 
sifatida 
ko'proq 
ishlatilsa 
va 
rejali 
operatsiyalardan  oldin  foydalanilsa,  faol  immunitetni  hosil  qilish 
uchun  vaqt  kerak  bo'ladi.  3  haftagacha,  undan  keyin  antitoksik 
sarumlar,  giperememmun  plazma,  immuno-globulinlar  asosan 
terapiya maqsadida qo'llaniladi. 
70-yillarning  boshlarida  stafilokokk  toksoidli  kardiojarrohlik 
bemorlarini  emlash  paytida  yiringli-septik  asoratlar  chastotasining 
pasayishi 2 dan 4 martagacha bo'lganligi aniqlandi (Sidorenko  L.N. 
va boshq., 1972; Krasva E.L. va boshq., 1973) ; Malyshev Yu.I. va 
boshqalar,  1984),  polivital  psevdomonas  vaktsinasi  (Moroz  A.F.  va 
boshqalar,  1980).  Albatta,  yiringli-septik  asoratlarning  oldini  olish 
uchun,  ushbu  shifoxonada  eng  ko'p  uchraydigan  patogenlarni 
hisobga  olgan  holda,  tegishli  vaktsinalarni  qo'llash  yanada 
samaralidir  (Stanislavskiy  E.S.  va  boshqalar,  1981;  Kochetkova 
V.A. va boshq., 1982; 


 
 
196 
Moskovtseva R) .L .. 1988; Shevchenko Yu.L. va boshq., 1996; 
Surkov V.A., 
1998). 
Kardiojarrohlikda 
operatsiyadan 
keyingi 
yiringli-septik 
asoratlarning  oldini  olish  uchun  V.A.  Surkov  (1998)  stafiloprotein-
psevdomonas  vaktsinasini  muvaffaqiyatli  ishlatgan.  Vaktsinaning 
so'nggi  in'ektsiyasi  operatsiyadan  10-14  kun  oldin  amalga  oshirildi. 
Emlashdan tashqari, operatsiyadan keyingi 3 kun ichida bemorlarga 
autologik polimmun plazma yuborildi. Bunday profilaktika yiringli-
septik  asoratlar  foizini  21,8  foizdan  6,7  foizga,  ulardan  o'lim 
ko'rsatkichini  6  baravar  kamaytirdi.  Septik  endokardit  bo'yicha 
operatsiyalarda infektsiya darajasi 7 baravar kamaydi. 
I.  Sutets  va  boshq.  (1972)  operatsiyadan  oldingi  davrda 
operatsiyadan 
keyin 
yiringli 
asoratlarning 
chastotasini 
kamaytiradigan  stafilokokklar,  streptokokklar  va  Pseudomonas 
aeruginosa  neytrallangan  mikrobial  hujayralarni  o'z  ichiga  olgan 
vaktsina ishlatilgan. 
T.  Ko  vats,  A.  Nagi  (1991)  kolorektal  saraton  kasalligi  bilan 
og'rigan  bemorlarda  operatsiyadan  keyingi  yiringli  asoratlar  foizini 
eng keng tarqalgan gramm-manfiy bakteriyalar (Klebsiella, Serratia, 
Pseudomonas,  Proteus,  E.  coli)  kasalxonalarining  shtammlaridan 
tayyorlangan vaktsina bilan emlash orqali kamaytirdi. 
Shuni  yodda  tutish  kerakki,  emlash,  shuningdek,  o'ziga  xos 
bo'lmagan  qarshilik  omillarini  faollashishiga  va  fagotsitozning 
ko'payishiga yordam beradi. 
Vaktsinalarni  qo'llash  mumkin  bo'lmagan  holatlar  -  bu 
anamnezda 
allergik  reaktsiyalar,  begona  oqsilning  kiritilishi  va  bemor 
qonida hujayrali va oqsil tarkibidagi qo'pol buzilishlar.. 
Maxsus immunoprofilaksiya nafaqat emlash orqali, balki passiv 
immunoterapiya  yordamida  donorlardan  -  plazmaferez  yordamida 
tegishli  vaktsina  yoki  toksoid  bilan  emlangan  yoki  operatsiyadan 
oldin  emlangan  bemorlarning  rejali  operatsiyalari  paytida  amalga 
oshiriladi. 
Kasalxona  infektsiyalarining  etiologiyasida  stafilokokklar, 
Pseudomonas  aeruginosa  va  Proteuslar  ko'p  bo'lganligi  sababli, 
ushbu patogenlarning har biriga qarshi faol immunitetga ega bo'lgan 
donorlardan  tayyorlangan  immunitet  plazmasidir  (Nazarchuk  L.V., 


 
 
197 
1987; Grishina I.). A. va boshq., 1990; Kometta A. va boshq., 1994; 
Gamilton-Devis 
Pseudomonas 
aeruginosa 
infektsiyasining 
rivojlanishining 
dastlabki  bosqichlarida  GASP-ni  qo'llash  yurak  va  o'pkada 
o'tkazilgan  keng  ko'lamli  operatsiyalardan  so'ng  bemorlarning 
o'limini kamaytiradi (Gr shshina I.A. va boshqalar, 1990). 
Tez-tez  uchraydigan  maxsus  IMMUNINRBFILA  Lakshka 
saqlanib  qolgan  va  astenililoprilaktiki  -  operatsiyadan  oldin  tomir 
ichiga 1 g tsefalosporin antibiotik va APCda 1 g. 
G.V.  Mace  va  boshq.  (1989)  donor  immunitetni  oshiruvchi  va 
antibakterial  plazma  va  leykotsitlar  massasi  bilan,  hujayra 
immunitetini oshiruvchi va immunoglobulinlar tarkibini oshiradigan 
davolanish bo'lishi mumkin deb hisoblashadi. 
immunitet  tanqisligi  bilan  yiringli-septik  jarayonlar  bilan 
og'rigan bemorlarni davolashda foydalaniladi. 
Xuddi shu maqsadda immunoglobulin preparatlari qo'llaniladi. 
Oddiy inson immunoglobulin. Immunoglobulinlar turli xil o'ziga 
xos  antikorlarning  faolligiga  ega.  Og'ir  immunoglobulin  polipeptid 
zanjirlarida 

tarkibiy 
variant 
mavjud 

har 
xil 
sinf 
immunoglobulinlar - IgG, IgA, IgM, IgD, IgE. 
Immunoglobulin  fraktsiyasining  70  -  75%  IgG  bo'
3
  b,  u 
to'qimalarga  osonlikcha  kirib  boradi.  Bakterial  endoksinlar,  viruslar 
va  bakteriyalarga  antikorlar  asosan  IgG-dan  iborat.  Komplementni 
faollashtiradi,  fagotsitozni  kuchaytiradi.  IgM  yuqumli  jarayonning 
dastlabki  bosqichida  himoya  funktsiyasini  bajaradi,  bakteriyalarni 
yo'q  qiladi  va  ularning  toksinlarini  zararsizlantiradi,  to'ldiruvchini 
faollashtiradi, 
aglutininlar 
va 
opsoninlar 
rolini 
o'ynaydi, 
organizmning fagotsitik tizimiga yordam beradi. IgA shilliq pardalar 
tomonidan  sintezlanadi  va  bakteriya  va  viruslardan  (brusella, 
difteriya  va  polioviruslarning  patogenlari)  himoya  qiladi.  IgE  - 
"anafilaktik antikorlar" odatda iz miqdorida uchraydi. 
IgM-ustun 
immunoglobulin 
preparatlari 
og'ir 
bakterial 
infektsiyalarni,  shu  jumladan  sepsisni  davolashda,  immuniteti 
pasaygan  bemorlarda  antibiotiklarni  bir  vaqtda  qo'llash  bilan 
qo'llaniladi. 
IgG-ustun 
dorilar 
bakterial 
va 
virusli 
infektsiyalarni 
profilaktikasi va davolashda, septik va toksik asoratlari bo'lgan og'ir 
umumiy  bakterial  infektsiyalarda  qo'llaniladi.  Ularni  antibiotiklar 


 
 
198 
bilan  birgalikda  ishlatish  tavsiya  etiladi.  Dori  vositalarini  dozalash 
rejimi  individualdir  -  haftasiga  100  dan  500  mg  /  kg  gacha;  ular 
tomir  ichiga  yuboriladi.  Mushak  ichiga  yuborish  uchun  preparatlar 
bitta  patogenga  yuqori  antijismlarni  o'z  ichiga  oladi:  stafilokok, 
qoqshol 
qo'zg'atuvchisi 
va 
boshqalar. 
Inyeksiya 
joyida 
mushaklarning 60% ig buziladi. 
Immunoglobulin  preparatlari  yon  ta'sirga  olib  kelishi  mumkin: 
isitma,  ko'ngil  aynishi,  qusish,  artralgiya,  orqa  va  tosdagi  og'riqlar, 
terining qichishi va kamdan-kam hollarda anafilaktik shok. 
Yiringli-septik  asoratlar  bilan  immunitet  tanqisligi  holati 
ko'pincha  rivojlanadi  -  T  va  B  limfotsitlar  tarkibining  pasayishi, 
fagotsitik faollik (Kuzin M.I. va boshqalar, 1981; Kaufman O.Ya. va 
boshqalar,  1991;  Pinegin  B).  B.  va  boshq.,  1999)  va  ko'plab 
antibiotiklarning  o'zlari  tananing  immun  reaktivligini  susaytiradi 
(Willmann  DH  va  boshqalar,  1991).  Shuning  uchun  antibiotiklar 
bilan 
birgalikda 
terapiya 
samaradorligini 
oshirish 
uchun 
immunomodulyatorlardan  foydalanish  oqilona  (Kashkin  K.P., 
Karaev  Z.O.,  1984;  Lazareva  D.N.,  Alexin  E.  K,  1985;  Shevchuk 
M.P.,  Gurz  I  .M.,  1989),  bu  ko'plab  tadqiqotlar  shuni  ko'rsatadiki, 
antibiotik  terapiyasining  samaradorligini  oshiradi.  Shunday  qilib, 
immunitetni  kuchaytiradigan  T-aktivinning  immunomodulyatori 
(kuniga 100  mkg /  ml) peritonitni antibiotiklar bilan davolash sama 
radorligini 
oshiradi 
(Kuliev 
Sh.B., 
Axunov 
I.G., 
1992). 
Immunomodulatorler 

timalin, 
timoptin, 
gammaglobulin, 
vitaminlar,  shuningdek,  mushak-skelet  tizimining  bir  nechta  va 
qo'shma shikastlanishlaridan keyin bemorlarning yiringli asoratlarni 
oldini 
olish 
va 
davolashda 
ishlatiladigan 
antibiotiklarning 
samaradorligini oshiradi (Urazgildeev Z.I. va boshqalar, 1991). 
Yiringli-septik  asoratlar  bilan  metiluratsil  va  prodigiosanni 
qo'llash  oqilona  bo'ladi.  Sepsisni  davolashda  immunokorrektiv 
terapiyadan  foydalanish  majburiydir  (Malinovskiy  N.N.  va  boshq., 
1992). 
Har  qanday  bakterial  hujumdan  keyingi  dastlabki  soatlarda 
fagotsitlar  birinchi  bo'lib  bakteriyalar  bilan  kurashadi,  B.V.  Pinegin 
va  boshqalar.  (1999)  har  qanday  jarrohlik  operatsiyadan  keyingi 
dastlabki 
bosqichlarda 
fagotsitozning 
stimulyatorlari 
va 
fagotsitlarning  funktsional  faolligi  bog'liq  bo'lgan  T-hujayrali 
immunitetni qo'llashni tavsiya qiladi. Eng so'nggi bosqichlarda uyali 


 
 
199 
va  humoral  immunitetning  stimulyatorlaridan  foydalanish  tavsiya 
etiladi. 
So'nggi yillarda yiringli-septik asoratlarni davolash uchun (kam 
hollarda  profilaktika  maqsadida)  jarrohlik  amaliyotida  immunitet 
tizimining T va B- tuzatuvchilari keng qo'llanilmoqda. 
Shoshilinch  tibbiy  yordam  ilmiy-tadqiqot  institutida.  N.V. 
Sklifosovskiy bir necha yil davomida operatsiyadan keyingi yiringli 
asoratlari  bo'lgan  bemorlarni  davolash  majmuasida  immunoaktiv 
dorilar  va  immunomodulyatorlarni  o'z  ichiga  olgan.  Timalin  faqat 
immunoglobulinlar yoki immunitetga qarshi plazma bilan birgalikda 
immunitet  tizimining  T-hujayrali  aloqasiga  aniq  rag'batlantiruvchi 
ta'sir  ko'rsatdi.  Taktivin  uni  plazmadan  foydalanmasdan  qo'zg'atdi. 
Miyelopid kursni tugatgandan 14 kun oldin o'z ta'sirini ko'rsatdi, bu 
B-immunitet tizimining stimulyatsiyasini - B-limfotsitlar, IgM va G. 
sonining ko'payishini keltirib chiqardi, T- va B-limfotsitlar sonining 
ko'payishi  ularning  boshlang'ich  qiymatlari  past  bo'lganida 
kuzatilgan (Bulava G. V., Nikulina V.P., 
1996) 
Immunitetni 
to'g'irlash 
uchun 
ishlatiladigan 
immunomodulyatsion 
dorilar 
orasida 
sitokinlar, 
lizozim, 
bakteriofaglar,  timus  preparatlari,  miyelopid,  likopid,  prodigiosan 
eng ko'p qo'llaniladi. 
Sitokinlardan interleykin va interferonlar ko'proq ishlatiladi. 
Betaleikin  -  bu  asosan  mono-makrofag  hujayralari  tomonidan 
sintez qilingan rekombinant I L-Ipning dozalash shakli, leykotsitlar, 
T  va  B  limfotsitlari  va  suyak  iligi  gemopoezlarining  funktsional 
faoliyatini  rag'batlantiradi.  Qo'llash  uchun  ko'rsatmalar:  og'ir 
jarohatlardan  keyin  ikkilamchi  immunitet  tanqisligi,  jarrohlik 
aralashuvdan  keyin  yiringli-septik  jarayonlar  (Ketlinsky  S.A.  va 
boshqalar,  1992;  Simbirtsev  A.S.,  1998).  Preparat  har  kuni  vena 
ichiga besh kun davomida yuboriladi. 
Yuqori  samarali  va  interleykin-2.  E.R.  Chernyx  va  boshq. 
(2000) 
kompensatsion 
yallig'lanishga 
qarshi 
reaktsiyasining 
muvozanatsiz  davri  bo'lgan  bemorlarda  jarrohlik  infektsiyasini 
davolashda  interleykin-2  ning  yuqori  klinik  samaradorligini  qayd 
etdi. 
Issiqlik shikastlanishida rekombinat interleykin-2 (preparat -ron-
koleukin)  ning  foydali  ta'siri  A.A.  Alekseev  va  boshqalar.  (1999). 


 
 
200 
Yiringli-septik bemorlarda tomir ichiga tomir ichiga ikki kunda ikki 
marotaba  1  million  ME  dozasida  ronkolukin  kiritish  immunitet 
tizimining turli qismlarining faollashuviga olib keladi va bemorlarni 
davolash  natijalarining  sezilarli  yaxshilanishiga  olib  keladi  (Petrov 
S.V. va boshqalar, 1998). 
Interferonlar  -  a,  (3  va  y.)  Tibbiyotda  eng ko'p  ishlatiladiganlar 
A guruhining interferonlari. Preparat tayyorlash usuliga ko'ra ularni 
tabiiy va rekombinantlarga bo'lish mumkin. 
Mavjud  interferon  preparatlari  (interferon  a,  roferon  A, 
realdiron,  refif,  interferon  a-p1,  y-interferon  va  boshqalar)  asosan 
onkologiya  va  virusli  infektsiyalarni  davolashda  qo'llaniladi. 
Nazokomial 
infektsiyalarning 
oldini 
olish 
uchun 
ularning 
immunomodulyatsion  ta'siri  keng  qo'llanilmagan,  ammo  ulardan 
yiringli-septik 
kasalliklarni 
davolashda 
foydalanish 
asosli 
hisoblanadi. 
Interferon  preparatlari  teri  ostiga,  mushak  ichiga,  tomir  ichiga 
katta  dozalarda  -  kuniga  10  dan  106  gacha  (onkologiya,  gepatit) 
buyuriladi.  Qo'llanganda  yon  ta'siri  bo'lishi  mumkin  -  grippga 
o'xshash sindrom, artralji, depressiya, diareya. 
Jarrohlik  amaliyotida  interferon  preparatlaridan  ko'pincha 
leykinferon 
ishlatiladi. 
Bu 
immun 
reaktsiyasining 
birinchi 
bosqichidagi  sitokinlar  kompleksidir,  ular  antijenlarga  javoban 
makrofaglar  tomonidan  ishlab  chiqariladi  va  TH  limfotsitlari  va 
segmentlangan 
hujayralarni 
avtokrin 
faollashtirish 
va 
stimulyatsiyasiga  qaratilgan.  Preparat  SD4  /  SD8  nisbatini  oshiradi, 
yallig'lanishga  qarshi  ta'sirga  ega  va  regeneratsiya  jarayonini 
sezilarli 
darajada 
tezlashtiradi. 
Operatsiyadan 
oldin 
immunokorrektsiyani  ta'minlaydi  (Belyaev  D.L.  va  boshqalar, 
1998). 


 
 
201 
Jarrohlik 
infektsion 
asoratlarni 
oldini 
olish 
uchun 
leykinferondan  profilaktik  foydalanish  samarali  hisoblanadi. 
Preparat  klinik  ko'rinishni  yaxshilaydi  va  davolanish  vaqtini 
qisqartiradi  (Karlov  V.A.  va  boshqalar,  1986;  Belenky  S.N.  va 
boshq., 1988). 
V.V.  Strusov  va  boshq.  (2000),  diffuz  yiringli  peritonit  bilan 
o'limning  38  foizdan  25  foizga  kamayishi  ko'p  jihatdan  leykinferon 
immunomodulyatorini  kompleks  davolashda  qo'llashga  bog'liq 
(mushak  ichiga,  endolimfatik  va  qorin  bo'shlig'ini  dasturlashtirilgan 
sanitariya yordamida katta charvi ichiga). . 
Leykinferon operatsiyadan keyingi davrda yiringli asoratlarning 
oldini  olishda  katta  qon  yo'qotish  bilan  murakkablashgan  ko'krak 
jarohatlari bo'lgan bemorlarda (Bulava G.V. va boshqalar, 1999). 
Leykinferonni  operatsiyadan  1-2  kun  oldin  qo'llash  yara 
jarayonining yanada qulay o'tishiga yordam beradi va harorat va qon 
miqdorini normallashtirish vaqtini 2 baravar kamaytiradi (Kuznetsov 
V.P.  va  boshqalar,  1989).  Uni  mushak  ichiga  1  ampulada  (10000 
ME), har kursda - 50,000 MEni qo'llang. 
Operatsiyadan  keyingi  davrda  sikloferon  immunomodulyator 
sifatida  va  immunitet  tanqisligi  uchun  ishlatiladi.  Preparat 
immunostimulyatsion,  yallig'lanishga  qarshi,  antiviral  ta'sirga  ega, 
interferon  ishlab  chiqarishni  normallantiradi,  tananing  immunitet 
holatini  to'g'irlashga  yordam  beradi,  leykotsitlar,  makrofaglar, 
epitelial  hujayralar,  shuningdek  taloq  to'qimalari,  a-,  p-  va  y-
interferon  ishlab  chiqarishni  rag'batlantiradi.  jigar,  o'pka,  miya, erta 
interferonlarning  sintezini  faollashtiradi.  Sikloferon  tomir  ichiga, 
mushak ichiga 12,5% eritma shaklida, shuningdek planshetlar ichiga 
7 0,15 yuboriladi. 
Boshqa  interferon  preparatlari  ham  immunomodulyatsion 
ta'sirga ega. Viferon [inson rekombinat qiluvchi interferon  - alfa-26 
(re-aldiron)  antioksidantlar  -  a-tokoferol  va  askorbin  kislotasi  bilan 
birgalikda  bakterial  virusli  xlamidial  infektsiyalarni,  sepsisni, 
pnevmoniyani va boshqalarni davolashda ishlatiladi, shuni ta'kidlash 
kerakki,  viferonning  antibiotik  bilan  davolash  ikkinchisining 
dozasini kamaytirishga imkon beradi (Malinovskaya V.V., 1999). 
Plaferon 
IB 
preparati 
immunologik 
ko'rsatkichlarni 
normallantiradi va yiringli-yallig'lanish asoratlari sonini kamaytiradi 
(Natsiashvili E.Ya. va boshqalar, 1999). 


 
 
202 
30  yildan  ortiq  vaqt  davomida  antibiotiklar  terapiyasining 
samaradorligini  oshirish  va  tananing  yuqumli  yallig'lanish,  yiringli-
septik, virusli va boshqa ko'plab kasalliklarga, lizozim va lizozim o'z 
ichiga  olgan  dorilarga  (rubitrasin,  lapron,  lizobakt,  geksaliz  va 
boshqalar)  qarshi  turg'un  bo'lmagan  qarshiligini  rag'batlantirish 
uchun.  Ushbu  dorilardan  biri  bifiliz  O’zbekiston    Tibbiyot  fanlari 
akademiyasining  tibbiy  sitologiya  laboratoriyasida  "Enzim"  MChJ 
va  "Immunogen"  konserni  bilan  hamkorlikda  ishlab  chiqarilgan 
(Shcherbakova E.G. va boshqalar, 2000) 
Bifilis - bu yangi avlod probiyotikasi, u optimal kombinatsiyadagi 
tirik  bifidobakteriyalar  va  lizozimning  biomassasini  o’z  ichiga  oladi 
(10  mg  lizozimda  kamida  107  tirik  bifidobakteriyalar  hujayralari 
liyofilizatsiyalangan preparatning bitta dozasida mavjud). Bifilis ichak 
mikroekologiyasi 
va 
tananing 
immunobiologik 
reaktivligiga 
tuzatuvchi  ta’sir  ko’rsatadi,  toksik  va  sensibilizatsiyalovchi 
vositalarga  qarshilikni  oshiradi  va  to’qimalarning  yo’q  qilinishini 
kamaytiradi. 
Turli  xil  genezis  va  ichak  disfunktsiyasining  disbakteriozlarini 
davolash  va  oldini  olish  uchun  qo’shimcha  ravishda,  preparat 
infektsiyaga  qarshi  va  antitoksik  rezistentlikni  rag’batlantirish, 
samaradorligini  oshirish  va  operatsiyadan  oldingi  va  operatsiyadan 
keyingi  davrda  infektsion-  yallig’lanish  va  yiringli-septik  kasalliklar 
mavjud  bo’lsa,  antibiotiklarning  yon  ta’sirini  kamaytirish  uchun 
buyuriladi. 
Xavfli 
bemorlarda 
jarrohlik 
shifoxonalarida 
bifilisfoperatsiyadan  oldingi  tayyorgarlik  rejimida  kuniga  5  marta, 
operatsiyadan  oldin  7-10  kun  davomida  va  operatsiyadan  keyingi 
davrda,  ehtimol  antibiotik  terapiyasi  fonida  va  bekor  qilinganidan 
keyin  kamida  10  kun  davomida  yuboriladi.  Operatsiyadan  oldingi 
bunday  tayyorgarlik  operatsiyadan  keyingi  silliq  davrni  ta'minlaydi 
va  ekzogen  infektsiyani  rivojlanishiga  yo'l  qo'ymaydi.  Bifilis 
zaiflashgan  bemorlarni  operatsiyadan  oldingi  tayyorgarlik  uchun 
muvaffaqiyatli ishlatiladi. 
E.G.  Shcherbakova  va  boshq.  (1991,  1995),  lizozimni  klaforan 
(sefotaksim)  va  boshqa  (3-laktam  antibiotiklar)  bilan  bir  vaqtda 
yuborish,  qonda,  limfa  va  yallig'lanish  markazida  antibiotikning 
kontsentratsiyasini  oshirishi  va  aylanishini  uzaytirishi,  yiringli 
yallig'lanish  kasalliklarini  davolash  samaradorligini  oshirishi 


 
 
203 
mumkin. 
Jarrohlikdan  oldin  1-2  soat  oldin  qorin  bo'shlig'ida  o'tkazilgan 
operatsiyalarda  immunitetni  tuzatish  bo'yicha  lizozimni  venaga  va 
bifilisga  kiritish  orqali  kuzatuvlar  mavjud  bo'lib,  ular  aralashuvdan 
30  daqiqa  oldin  qabul  qilingan  netilmitsinning  profilaktik  ta'sirini 
kuchaytirdi. 
V.V.  Enkulev  va  boshq.  (2000),  antibiotikni  ko'rsatilgan 
immunokorektorlar  bilan  yuborish  qorin  bo'shlig'i  jarrohligida 
oqilona profilaktika hisoblanadi. 
Bir  necha  o'n  yillar  davomida  O’zbekiston  da  bakteriofaglar 
terapevtik  va  profilaktik  maqsadlarda  ishlatilgan.  Bakteriofaglar  bu 
bakterial hujayralarni parazitlashtiradigan viruslardir. Bakteriofaglar 
ta'sir  etadigan  antibakterial  ta'sir  yallig'lanish  markazida  patogen 
bakteriyalarning  o'ziga  xos  lizzi  bilan  bog'liq  (Bazhenov  L.G., 
Isxakova  X.I.,  1989;  Derbeeva  O.S.  va  boshqalar,  1995). 
Bakteriofaglar  ham  terapevtik,  ham  profilaktik  maqsadlarda 
ishlatilishi mumkin.  Ular bo'shliqda parenteral yuborish va yiringli-
septik  asoratlar,  sepsis  va  boshqalarni  davolash  uchun  samarali 
hisoblanadi (Voroshilova N. N., 1996). Yiringli jarrohlik kasalliklari 
bo'lgan  bemorlarni  kompleks  davolashda  bakteriyofaglarning 
samaradorligi 
bir 
qator 
mualliflar 
tomonidan 
ko'rsatildi 
(Krasnoshchekova  E.E.,  Mayorova  I.A.,  1972;  Jukov-Verejnikov 
N.N. va boshqalar, 1978). 
Shoshilinch  tibbiy  yordam  institutida.  N.V.  Sklifospvskiy 
terapevtik bakteriyofaglari 70-yillarning o'rtalaridan boshlab yiringli 
jarayonlarni  davolashda  muvaffaqiyatli  ishlatilgan.  Yigirma  yillik 
kuzatuv  davrida,  yiringli  qo'zg'atuvchilarning  faglariga  in  vitro 
sezuvchanligi  70  foizdan  93  foizgacha  o'zgargan  va  chidamli 
shtammlar 
sonining 
ko'payishi 
tendentsiyasi 
kuzatilmagan. 
Bakteriofaglar  bilan  davolash  bemorlarning  humoral  va  hujayrali 
immunitet  ko'rsatkichlarini  yaxshilaydi  (Pushkarev  A.M.,  1999; 
Menshikov D.D. va boshqalar, 2000). 
Faglarning  samaradorligi  ularning  bakteriyalarning  mintaqaviy 
variantlariga  (irqlariga)  moslashuv  darajasiga  bog'liq.  Shuning 
uchun  faglarning  asosiy  kamchiligi  ularning  o'ziga  xos  xususiyati. 
Kasalxona 
infektsiyalari 
qo'zg'atuvchilarining 
moslashtirilgan 
bakteriyofaglarga  nisbatan  sezgirligi  tijoratga  qaraganda  ancha 
yuqori  (9  -  47%  qarshi  72  -  94%).  Bu,  ayniqsa  Pseudomonas 


 
 
204 
aeruginosa,  Proteus,  S.  faecalis  va  Klebsiella  (Pushkarev  A.M.,  ga 
tegishli. 
Kasalxona 
sharoitida 
moslashtirilgan 
bakteriofaglardan 
foydalanishning  yuqori  samaradorligi  isbotlangan.  Shunday  qilib, 
moslashtirilgan 
Pseudomonas 
bakteriyofagining 
surunkali 
osteomielit  bo'limida  Pseudomonas  osteomielit  etiologiyasi  bo'lgan 
bemorlarning  ulushi  ikki  baravarga  kamaydi  (Yafaev  R.X.  va 
boshqalar, 2000). 
So'nggi 
o'n 
yillikda 
bakteriofaglarga 
qiziqish 
mikroorganizmlarning  antibiotiklarga  bardoshli  shtammlarining 
ko'payishi  va  ba'zilaridan  foydalanishda  jiddiy  yon  ta'siri  tufayli 
ortdi.  Shuni  ta'kidlash  kerakki,  antibiotiklarga  chidamlilik  va  faj 
qarshiligi o'rtasida bog'liqlik yo'q. 
Bakteriofaglarning  kompleks  tayyorgarligi  -  yiringli-septik 
infektsiyalarni  profilaktikasi  va  davolashda  ishlatiladigan  piyofag 
katta  litik  spektrga  ega  (71  -  79,5%).  S.  aureus  va  S.  epidermidis 
unga  nisbatan  sezgirroq  (Alabidze  Z.I.  va  boshqalar,  1989). 
Klebsiella,  Acinetobacter  va  C.  perfringensga  qarshi  faol  bo'lgan 
yangi bakteriofaglar tanlandi. 
Pyobakteriofag  -  bu  Ufa  Respublika  Klinik  kasalxonasining 
urologik  bo'limining  kasalxona  mikrobial  florasiga  moslashgan 
(1996  -  1997)  va  multivalent  enterobakteriofag  (NPO)  bilan 
qo'llaniladigan  FS  42-400  BC-92  (NPO  Immunopreparat,  Ufa). 
"Immunoterapiya",  Ufa),  shuningdek  shifoxonaning  mikrobial 
florasiga  moslashtirilgan,  teraopiya  nazokomial  floraga  nisbatan 
antibakterial  ta'sirini  kuchaytiradi,  fagotsitozni  faollashtiradi  va 
klinik tiklanish vaqtini qisqartiradi (Pushkarev AM, 1999). 
Yiringli-septik  kasalliklar  nafaqat  immunitet  tanqisligi  fonida 
rivojlanibgina  qolmay,  balki  immunitetning  pasayishiga  olib 
kelishini hisobga olsak, immunokorektorlarni qo'llash yiringli-septik 
asoratlarni  oldini  olish  uchun  ham,  davolash  uchun  ham  zarurdir. 
uzaytirildi. 
Shunday 
qilib, 
o'tkir 
diffuz 
peritonit 
bilan, 
leykotsitlarning  fagotsitik  faolligi  va  B-limfotsitlar  soni  kamayadi, 
ammo  T-hujayrali  immunitet  aniq  ta'sir  qiladi,  birinchi  navbatda  T-
yordamchilari.  Ularning  sonining  pasayishi  hatto  prognostik  belgi 
bo'lib  xizmat  qilishi  mumkin.  Har  qanday  travma  va  jarrohlik 
aralashuv  immunitet  tanqisligi  rivojlanishiga  olib  keladi,  bu  asosan 
ertasi  kuni  T-hujayralar  darajasining  pasayishida  namoyon  bo'ladi 


 
 
205 
(Pinegin B.V. va boshqalar. 1999). 
Septik  sharoitda  va  ko'p  a'zolar  etishmovchiligi  sindromida 
jarrohlik  aralashuvlardan  so'ng  patologik  holatning  rivojlanishi  T-
limfotsitlarni  differentsiatsiya  qilish  darajasida  immunoregulyatsion 
jarayonlarning  buzilishi  bilan  bog'liq  bo'lib,  YO  /  T2  yordamchilari 
va  hujayra  immuniteti  effektlari  anergiyasining  o'zgarishiga  olib 
keladi  (Kuznetsov  V.P.  va  boshqalar,  2001)  )  Immuno 
stimulyatsiyasiz,  bu  holat  3  hafta  davom  etadi.  Shuning  uchun,  bu 
hollarda  muhim  immunokorektorlar  timusning  preparatlari  - 
timimimetiki  bo'lishi  kerak.  Ular  qoramol  timusining  ekstraktlari 
bo'lib,  tozalash  darajasida  farqlanadi.  Dori  vositalarining  bir  necha 
avlodlari mavjud. 
Timomimetika etuklik, farqlanish, funktsional faollik va qon va 
limfa  ichiga  T-limfotsitlarning  chiqarilishini  oshiradi,  interferon 
hosil  bo'lishini  faollashtiradi,  fagotsitik  faollikni  va  neytrofillar 
sonini  oshiradi.  Dori  vositalari  regeneratsiyani  rag'batlantiradi  va 
operatsiyadan  keyingi  davrda  juda  foydali.  Ularning  tizimli 
ishlatilishi  glyukokortikoidlar  va  insulinning  shakllanishiga  olib 
kelishi mumkin 
Quyidagi timomimetika klinikada keng qo'llanilgan. 
Taktivin  -  bu  qoramol  timusidan  chiqqan  polipeptidlar 
majmuasi.  Preparat  T-immunitet  tizimining  sonini  va  funktsional 
parametrlarini  normallantiradi,  limfokinlar,  shu  jumladan  a-  va  y-
interferonlarni 
ishlab 
chiqarishni 
rag'batlantiradi, 
T-qotillar 
faoliyatini, ildiz immunopoetik hujayralarining funktsional faolligini 
tiklaydi. 
11
 
Taktivin  yuqumli,  yiringli  va  septik  jarayonlar  natijasida 
vujudga  keladigan  immunitet  tanqisligi  holatlarida  T-immunitet 
tanqisligi  holatlarida  tavsiya  etiladi  va  hokazo.  Operatsiyadan 
yiringli-septik  asoratlarni,  shu  jumladan,  buzuvchi  pankreatitni 
kamaytirish  uchun  muvaffaqiyatli  foydalaniladi.  (Makarov  N.A.  va 
boshq.,  1990),  jigar  sirrozi  (Karimov  Sh.I.  va  boshqalar,  1991), 
peritonit  (Kuliev  Sh.B.,  Axunov  I.G.,  1992;  Ragk  SK  va  boshq., 
1971; Xau T., Lippert M., 1982). 

ml  flakonda  0,01%  eritma  yoki  in'ektsiya  uchun  kukun,  100 
mkg  ampulalarda  mavjud.  Preparat  teri  ostiga  yuqori  elkada  kuniga 
1 marta, kuniga 1-2  mkg / kg yoki 40 mkg / m2 dozasida 5-14 kun 
davomida  kiritiladi.  Agar  kerak  bo'lsa,  davolanishni  takrorlang. 


 
 
206 
Jarrohlik infektsiyasini davolash uchun preparat operatsiyadan oldin 
ikki  kun  davomida  va  undan  keyin  uch  kun  davomida  buyuriladi. 
Klinik  va  immunologik  samaradorlik  birinchi  kundanoq  kuzatiladi 
va 
maksimal 
6 
dan 
10 
kungacha. 
Bronxial 
astma 
va 
homiladorlikning atopik shaklida kontrendikedir. 
Timalin  -  buzoqlarning  timusidan  molekulyar  og'irligi  5  CD 
bo'lgan polipeptidlar majmuasidir. Tarkibida immunoaktiv dipeptid - 
glutamil  triptofan  mavjud.  Preparat  mushak  ichiga  5-20  kun 
dozasida  (10  mg  flakon  ichidagi  kukun)  5-20  kun  davomida 
(davolash  kursiga  30-100  mg)  profilaktika  maqsadida  3-5  kun 
davomida kiritiladi. 
Timosinga (AQSh) yaqin bo'lgan timosinga yaqin bo'lgan buzoq 
timusining  polipeptidlari  (Timoptin)  tarkibida  Vt  timosin  miqdori 
ko'proq  bo'ladi.  Preparat  teri  ostiga  100  mkg  (flakonlarda  100  mkg 
kukun)  dozasida  kiritiladi.  Timoptin  sizga  travmatik  jarohatlar 
tufayli  kelib  chiqqan  T-hujayrali  immunitet  tanqisligini  tuzatishga 
imkon  beradi  va  davolanish  samaradorligini  oshiradi  (Timofeev 
V.G. va boshqalar, 1997) 

va  3-avlod  dorilari  -  sintetik  timik  dorilar  standartlashtirish 
qiyin  bo'lgan  biologik  faol  peptidlarning  ajratilmagan  aralashmasi 
bo'lgan 1-avlod dorilarining kamchiliklaridan xalos. Ushbu dorilarga 
timogen, immunofan va glutoksim kiradi. 12 
Timogen  -  bu  sintetik  peptid  (glutamil  -  triptofan). 
Immunomodulyator. Bu timopoetinlarning ta'sirini taqlid qiladi  - bu 
tirmunogenezning  uyali  omillarini,  T-limfotsit  prekursorlarining 
etuk  immunokompetent  hujayralarga  tarqalishini  rag'batlantiradi,  T-
yordamchi  hujayralar  /  T-bastincilarm  nisbatlarini  normallashtiradi 
va  T-limfotsit  prekursorlarida  CAMP  kontsentratsiyasini  oshiradi. 
Preparat  o'ziga  xos  bo'lmagan  qarshilikni  kuchaytiradi,  neytrofillar 
va makrofaglarning  fagotsitik faolligini, tabiiy qotillar funktsiyasini 
oshiradi  va  interferonogenezni  rag'batlantiradi.  Shuningdek,  u 
yallig'lanishga  qarshi,  antihistaminik  va  serotoninga  qarshi  ta'sirga 
ega,  regeneratsiyani  rag'batlantiradi.  Timogen  T-supressor  turidagi 
immunitet  tanqisligida,  birlamchi  va  ikkilamchi  immunitet 
tanqisligida  va  perioperativ  yuqumli  asoratlarda  (oldini  olish  va 
davolash)  yuqori  samaraga  ega.  Profilaktik  maqsadlarda  preparatni 
kasallikning  kuchayishi  yoki  yuqumli  jarayonning  o'tkir  davrida 
qo'llash tavsiya etilmaydi. 


 
 
207 
Uni qo'llash uchun turli xil sxemalar mavjud. Timogen  mushak 
ichiga va mushak ichiga har kuni qo'llaniladi  - kattalar uchun,  3-10 
kun davomida 50-100 mkg. Barcha dorilarga mos keladi. 
Immunofan  (geksapeptid)  operatsiyadan  keyingi  yiringli-septik 
asoratlarni, 
septik 
endokarditni, 
davolanmaydigan 
yaralarni 
davolashda  tavsiya  etiladi.  Bemorlarni  kompleks  davolashda 
immunofandan  foydalanish  o'limni  2-3  marta  kamaytirishga  va 
immunologik  ko'rsatkichlarni  normallashtirishga  imkon  beradi 
(Maksimov S.L. va boshqalar, 1990). 
Preparat  kurslarda  7-10  kun  davomida  teri  ostiga  buyuriladi, 
agar  kerak  bo'lsa,  davolash  20  kungacha  davom  etishi  mumkin, 
ammo kun davomida preparat kiritilishi bilan. 
Glyutoksim 
(geksapeptid) 
timopoetin 
dorilarining 
yangi 
sinfining  birinchi  vakili.  Bu  oksidlangan  glutatyonning  hosilasidir  - 
bu  redoks  kompleksini  tartibga  solishning  asosiy  metabolitlaridan 
biridir. 
Preparat normal va o'zgartirilgan hujayralarga differentsial ta'sir 
ko'rsatadi:  normal  hujayralarning  ko'payishi  va  differentsiatsiyasini 
rag'batlantiradi 
va 
o'zgartirilgan 
hujayralarning 
genetik 
dasturlashtirilgan 
hujayralari 
o'limi 
(apoptoz) 
jarayonlarini 
faollashtiradi. 
Glyutoksim 
sitokin 
tizimini 
ishga 
tushiradi, 
interleykinlar  va  gematopoetik^omillar  ishlab  chiqarilishini  tartibga 
soladi, suyak iligi gematopoezini kuchaytiradi: eritropoez, limfopoez 
va  granulotsitlar  monotsitopoezi.  Fagotsitoz  va  differentsiatsiyani, 
asosan  T-limfotsitlarni  faollashtiradi  va  gepatoprotektiv  ta'sir 
ko'rsatadi. 
Glyutoksim  turli  xil  kelib  chiqadigan  immunitet  tanqisligi 
holatlarida, 
shu 
jumladan 
antibiotiklar 
terapiyasining 
samaradorligini 
oshirish, 
operatsiyadan 
keyin 
yiringli-septik 
asoratlarning  oldini  olish,  virusli  infektsiyalarning  oldini  olish  va 
davolashda,  turli  xil  mahalliylashtirish  o'smalari  bo'lgan  immunitet 
tanqisligi  holatlarida  qo'llaniladi.  Mushak  ichiga,  teri  ostiga,  tomir 
ichiga yuborilgandan so'ng, glutoksimning biologik mavjudligi 90% 
dan  oshadi.  Preparatning  metabolik  mahsulotlari  siydik  bilan 
chiqariladi. 
Jarrohlikda preparat rejalashtirilgan operatsiyadan 5-7 kun oldin 
kuniga  10-20  mg  (1-2  ml  1%  eritma)  dozada  qo'llaniladi. 
Operatsiyadan  keyingi  davrda  profilaktik  sutkalik  doza  10  mg, 


 
 
208 
foydalanish  muddati  5-7  kun.  Yuqumli  etiologiyaning  asoratlari 
rivojlanishi  bilan  glutoksimning  dozasi  kuniga  20  mg,  og'ir 
holatlarda  30-60  mg  gacha  (1  -  2  ml  3%  eritma).  Ba'zi  bemorlarda 
preparat  haroratning  37D  -  37,5  °  C  gacha  ko'tarilishini,  in'ektsiya 
joyida og'riqni keltirib chiqarishi mumkin. 
Timostimulin  bu  qoramol  timus  polipeptidlari  kompleksini  o'z 
ichiga  olgan  ekstrakt.  Bu  T-limfotsitlarning  etishmovchiligi  yoki 
funktsional 
etishmovchiligi 
sharoitida 
ularning 
sonining 
ko'payishiga  va  /  yoki  faolligini  kuchayishiga  yordam  beradi. 
Birlamchi va ikkilamchi immunitet tanqisligi uchun ishlatiladi. 
Mushak ichiga kiritiladi  - bir hafta davomida kuniga 1 mg / kg, 
so'ngra  haftasiga  2-3  marta.  Yon  ta'siri  -  urtiker  shaklida  allergik 
reaktsiyalar  kamdan-  kam  hollarda  kuzatiladi.  Atopik  kasalliklarda 
ehtiyot bo'lish kerak. 
G.V.ga  ko’ra.  Mace  va  V.P.  Nikulina  (1996)  operatsiyadan 
keyingi  yiringli-septik  asoratlari  bo’lgan  bemorlar  taktivin  va 
timalinga  noaniq  munosabatda  bo’lishdi.  Timalin  (7  kun  davomida 
mushak ichiga kuniga 10 mg) immunitet tizimining T-hujayra tarkibiy 
qismiga 
faqat 
immunoglobulinlar 
yoki 
immunitetga 
qarshi 
antibakterial  plazma  bilan  birgalikda  sezilarli  ogohlantiruvchi  ta’sir 
ko’rsatdi14Taktivin (7 kun, kuniga 100 mkg teri ostiga), shuningdek, 
T-  va  B-limfotsitlar  sonini  ko’paytirdi  va  ushbu  dorilar  bilan 
birlashtirmasdan.  T-limfotsitlarning  ko’payishi  faqat  boshlang’ich 
past qiymatlarda ro’y berishi muhimdir va ijobiy klinik ta’sir (Bulva 
G.V.,  Nikulina  V.P.,  1996)  ko’pincha  uyali  immunitet  dinamikasi 
bilan bog’liq emas. 
Immunokorektor sifatida miyelopid  - B - immunomimetik keng 
qo'llanilgan.  Bu  cho'chqa  suyagi  iligi  xujayralari  madaniyatining 
g'ayritabiiy 
tarkibidan  ajratilgan,  500-3000  D  gacha  bo'lgan  molekulyar 
og'irligi  yuqori  darajada  tozalangan  past  molekulyar  og'irlikdagi 
peptidlarning aralashmasidir. 
U  6  miyeloid  peptiddan  iborat  bo'lib,  ularning  har  biri  ma'lum 
biologik  funktsiyalarga  ega.  Shunday  qilib,  myelopid-1  T-
yordamchilarining  funktsional  faolligini  oshiradi,  miyelopid-3 
fagotsitozni 
rag'batlantiradi 
va 
hokazo. 
Immunotrop 
ta'sir 
mexanizmi  B-limfotsitlarga  bevosita  ta'sir  qilish  bilan  bog'liq. 
Miyelopid antistress va analjezik ta'sirga ham ega. 


 
 
209 
Preparat  asosan  immunitetini  buzganda  qo'llaniladi.  Revmatik 
yurak  nuqsonlarini  jarrohlik  tuzatishdan  so'ng,  bu  humoral 
immunitetni  to'liq  tiklashga  olib  keladi  va  operatsiyadan  keyingi 
pnevmoniya  chastotasini  3  baravar  kamaytiradi  (Abbakumov  V.V. 
va  boshqalar,  1990).  Yaralarning  buralib  qolishi  chastotasining 
18,9%  dan  10,8%  gacha  pasayishi  qayd  etildi  (Abbakumov  V.V., 
1991). 
Miyelopid  normal  immunologik  ko'rsatkichlarga  qaytadi. 
Shunday  qilib,  operatsiyadan  keyingi  7-kuni  (odatda  3  hafta  ichida 
pasayish  kuzatilgan)  T-  limfotsitlar  soni  normal  holatga  qaytdi 
(Stepanenko R.N. va boshqalar, 1991). 
G.V.ga  ko'ra.  Mace  va  V.P.  Operatsiyadan  keyingi  yiringli-
septik  asoratlari  bo'lgan  bemorlarda  Nikulina  (1996),  miyelopid  (3 
mg  dan  3  kunlik  interval  bilan  uch  marta)  davolash  kursi 
tugaganidan keyin 14-kundan kechiktirmasdan ogohlantiruvchi ta'sir 
ko'rsatdi  (bu  preparatni  buyurishda  e'tiborga  olish  kerak). 
profilaktika  maqsadida).  Bu  B  va  limfotsitlar  va  M  va  G. 
immunoglobulinlari  sonining  ko'payishi  bilan  izohlanadi,  chunki 
limfotsitlar 
sonining 
ko'payishi 
ularning 
boshlang'ich 
past 
qiymatlarida ro'y berishi muhimdir. 
Preparat  3  dan  5  gacha  in'ektsiya  uchun  qo'llanil-fgdi.  Noqulay 
reaktsiyalar mumkin: bosh aylanishi, zaiflik, in'ektsiya joyida og'riq, 
isitma. 
Jarrohlikdagi yiringli-septik asoratlar uchun immunostimulyator 
-  likopid  (glyukozaaminilmuramil  dipeptid)  -  N-asetilglukosaminil-
1-4-Y-atsetilmu 
ramil- 
L-alanil-D-izoglutamin 
(barcha 
bakteriyalarning hujayra devorining tarkibiy qismi) ishlatiladi. . 
Preparat  immunitetni  oshiruvchi  va  yallig'lanishga  qarshi 
ta'sirga  ega,  immunitet  tizimining  hujayralarining  deyarli  barcha 
populyatsiyalariga  ta'sir  qiladi  (makrofaglar,  T  va  B  limfotsitlari), 
ammo  likopidning  asosiy  maqsadi  monotsitik  makrofag  hujayralari. 
Fagotsitlar,  makrofaglar  va  neytrofillar,  T-  va  B-limfotsitlarning 
bakteritsid,  sitotoksik  faolligini  rag'batlantiradi,  o'ziga  xos 
antijismlar,  tsitokinlar  (interleykinlar,  interferonlar  va  boshqalar) 
sintezini  kuchaytiradi,  antibakterial  dorilarning  samaradorligini 
oshiradi, tuzatadi, leykopoetik va antitumor ta'sirga ega. 
Likopid  terining  o'tkir  va  surunkali  yiringli-yallig'lanish 
kasalliklarini, yumshoq to'qimalarni, operatsiyadan keyingi yiringli-


 
 
210 
septik  asoratlarni  (davolash  va  oldini  olish),  nafas  olish  yo'llari, 
o'pka  va  boshqalarni  kompleks  davolashda  qo'llaniladi,  profilaktika 
paytida  ham,  davolashda  ham  likopid  chastotani  pasaytiradi. 
operatsiyadan  keyingi  yiringli-septik  asoratlarning  rivojlanishi  va 
o'lim  (Xaitov  R.M.  va  boshq.,  1994;  Vinnitsa  L.I.  va  boshqalar. 
Bemorlarning 
ahvolining 
yaxshilanishi 
immunologik 
ko'rsatkichlarning normallashishi bilan birga keladi (Pinegin B.V. va 
boshqalar,  1999).  L.I.  Vinnitskiy  va  boshqalar.  (1997)  likopidni 
jarrohlik  klinikasida  bemorlarda  yiringli-yallig'lanish  asoratlarining 
oldini  olish  va  davolash  uchun  keng  qamrovli  sxemaga  kiritilishi 
kerak deb hisoblashadi. 
Preparat  og'iz  orqali  planshetlarda  (10  mg)  yoki  sublingal 
ravishda  (1  mg)  bo'sh  qoringa  30  daqiqa  oldin  beriladi. 
Operatsiyadan  keyingi  yiringli  asoratlarning  oldini  olish  uchun 
kuniga 1 marta 1 tabletka (1 mg) 10 kun davomida qo'llaniladi. Teri 
va  yumshoq  to'qimalarning  yiringli-septik  jarayonlarini  davolashda, 
shu jumladan operatsiyadan keyingi davrda 10 kun davomida kuniga 
2 dan 3 marta 10 mg gacha buyuriladi. 
Gram-manfiy  bakteriyalar  polisakkaridlaridan  pirogenal  va 
prodigiosan 
immunostimulyator sifatida eng ko'p ishlatilgan. Birinchisi hozir 
kamdan-kam  hollarda  qo'llaniladi,  chunki  bu  aniq  pirojenik 
reaktsiyaga sabab bo'ladi. 
Prodigiosan - B. prodigiosumdan 1962 yilda Z.V., Ermolieva va 
G.V  rahbarligida  olingan.  Vaysberg.  Prodigiosan  molekulasida 
glyukoza,  mannoza, galaktoza,  taxminan  15%  lipidlar  va  bir  nechta 
aminokislotalar  va  aminokislotalar  mavjud.  Leykotsitlar  va 
makrofag  fagotsitozini  faollashtiradi,  antikorlarning  shakllanishini 
kuchaytiradi, 
tabiiy 
immunitetning 
humoral 
omillarini 
rag'batlantiradi, antibiotiklarning samaradorligini oshiradi. 
Preparat  og'iz  orqali  planshetlarda  (10  mg)  yoki  sublingal 
ravishda  (1  mg)  bo'sh  qoringa  30  daqiqa  oldin  beriladi. 
Operatsiyadan  keyingi  yiringli  asoratlarning  oldini  olish  uchun 
kuniga 1 marta 1 tabletka (1 mg) 10 kun davomida qo'llaniladi. Teri 
va  yumshoq  to'qimalarning  yiringli-septik  jarayonlarini  davolashda, 
shu jumladan operatsiyadan keyingi davrda 10 kun davomida kuniga 
2 dan 3 marta 10 mg gacha buyuriladi. 
Gram-manfiy  bakteriyalar  polisakkaridlaridan  pirogenal  va 


 
 
211 
prodigiosan  immunostimulyator  sifatida  eng  ko'p  ishlatilgan. 
Birinchisi  hozir  kamdan-kam  hollarda  qo'llaniladi,  chunki  bu  aniq 
pirojenik reaktsiyaga sabab bo'ladi. 
Prodigiosan - B. prodigiosumdan 1962 yilda Z.V., Ermolieva va 
G.V  rahbarligida  olingan.  Vaysberg.  Prodigiosan  molekulasida 
glyukoza,  mannoza, galaktoza,  taxminan  15%  lipidlar  va  bir  nechta 
aminokislotalar  va  aminokislotalar  mavjud.  Leykotsitlar  va 
makrofag  fagotsitozini  faollashtiradi,  antikorlarning  shakllanishini 
kuchaytiradi, 
tabiiy 
immunitetning 
humoral 
omillarini 
rag'batlantiradi, antibiotiklarning samaradorligini oshiradi. 
Prodigiosanni  40  yildan  ortiq  ishlatganda  keng  klinik  tajriba 
to'plangan,  bu  uning  samaradorligini  tananing  spesifik  bo'lmagan 
qarshilik kuchaytiruvchisi sifatida tasdiqlaydi. 
Prodigiosanni  stafilokokk  toksoidli  kardiojarrohlikdan  oldin 
immunizatsiya  uchun  yordamchi  vosita  sifatida  qo'llash  qiziqtiradi 
(Soloviev G.M. va boshq., 1987). 
Yalpi  infektsiyalarda  yuqori  samaradorlikdan  tashqari,  preparat 
mahalliy 
yiringli-yallig'lanish 
jarayonlariga, 
shu 
jumladan 
patogenlar  uyushmalaridan  kelib  chiqadigan  jarayonlarga  ham  ta'sir 
qiladi.  Preparatning  ta'siri  mushak  ichiga  yuborilganidan  keyin  4 
soat ichida sodir bo'ladi va 7-10 kun davom etadi (dozasi 0,5 mkg / 
kg).  Terapevtik  ta'sir  pirojenik  ta'sir  bilan  bog'liq  emas  (yon  ta'sir 
sifatida 
harorat 
ko'tarilishi 
bemorlarning 
20-30 
foizida 
kuzatilmaydi). 
Shuni ta'kidlash kerakki, ko'p yillar davomida gshrimidinlarning 
lotinlari  anabolik  steroidlar  va  regeneratsiya  stimulyatorlari  sifatida 
ishlatilgan.  Ularning  o'qishidagi  ulkan  xizmatlari  N.V.  Lazarevga 
taluqlidir. 
Metilurasiya  (pirimidin  hosilasi)  birinchi  marta  1946  yilda  R.S. 
tomonidan  sintez  qilingan.  Karlinskaya.  Immunostimulyatsion 
ta’sirning  mohiyati  xamirturush  RNK  preparatlariga  o’xshaydi, 
chunki 

endogen 
nuklein 
kislotalarning 
shakllanishini 
rag’batlantiradi. 
Preparat  infektsiyaga  qarshi  chidamliligini,  leykotsitlar  va 
makrofaglarning  fagotsitik  faolligini  oshiradi,  T  va  B  limfotsitlar 
sonini  oshiradi,  antijismlar  ishlab  chiqarishni  kuchaytiradi,  bu 
limfotsitlarda uridin fosforilazasining faolligi oshishi bilan bog’liq, bu 
uridinni  uratsilga  konversiyasini  oldini  oladi,  immun  tizimining  turli 


 
 
212 
immunitetlarini 
qo’zg’atadi. 

antibiotik 
terapiyasining 
samaradorligini oshiradi (Lazareva 
D. 
N.,  1967;  Alexin  E.K.,  1969,  1985;  Alexin  E.K.,  Plechev 
V.V.,  1970;  Bakirov  A.B.,  Alexin  E.K.,  1983  ;  Komilov  F.X.  va 
boshq.,  1992),  ba’zi  eksperiment  bilan  Harakatdagi  infektsiyalar  (E. 
coli) prodigiosandan kam emas (Ba-kirov AB, 1980). Yallig’lanishga 
qarshi  ta’sirga  ega,  regeneratsiyani,  leykopoezni  va  eritropoezni 
rag’batlantiradi, interferonni qo’zg’atuvchi hisoblanadi. 
Stafilokokk antoksin bilan immunizatsiya qilinganida, metiluratsil 
va pentokssil antitoksin titerining 6 baravar ko’payishiga va yaralarni 
to’ldirish  foizining  deyarli  4  baravar  kamayishiga  yordam  beradi 
(Malyshev Yu.I. va boshqalar, 1984). 
Qandli  diabet  bilan  og’rigan  bemorlarda  metiluratsil  T-  va  B- 
limfotsitlarning  tarkibini  ko’paytirishi,  alfa  stafilolizin  va 
agglutininlarga  tabiiy  antikorlarning  titrlarini,  shuningdek  A,  M 
immunoglobulinlarini  qabul  qilishi  muhimdir  (Moruva  T.V.,  1983).  . 
Bu  bizga  diabet  bilan  og’rigan  bemorlarni  operatsiyadan  oldingi 
tayyorgarlik uchun tavsiya qilishimizga imkon beradi. 
U  qo’llaniladi,  lekin  3-4  hafta  davomida  kuniga  3  marta  0,5  (1 
tabletka).  Metilluratsil  yiringli  asoratlar  profilaktikasi  uchun 
operatsiyadan  oldingi  tayyorgarlik  jarayonida  va  qorin  bo’shlig’i 
a’zolariga  3%  eritma  shaklida  qorin  bo’shlig’i  organlari 
shikastlanganda  2-3  kun  davomida  kindik  orqali  portal  venaga, 
so’ngra  ichkariga  tomchilab  yuboriladi.  Yushkov  V.V.,  Yushkova 
T.A., 1997). Amalda toksik bo’lmagan, yon ta’sirga olib kelmaydi 
Oksimetiluratsil 0,25 - 0,5 dan kuniga 3 marta 3-4 hafta davomida 
ishlatiladi  (Lazareva  D.N.,  Alexin  E.K.,  1985).  Profilaktik 
davolanishda preparat operatsiyadan 5-7 kun oldin qo’llanilishi kerak. 
Nuklein  ham  immunokorektor  sifatida  ishlatiladimi?  natriy 
(xamirturush  gidrolizi  natijasida  olingan).  Birinchi  marta  terapevtik 
maqsadlar  uchun  nuklein  kislotalar  1882  yilda  strepto-  va 
stafilokokklarning yuqumli kasalliklarida ishlatila boshlandi. 
Preparat 
infektsiyaga, 
immunitet 
organlarining 
soniga, 
neytrofillar  va  makrofaglarning  fagotsitik  faolligini  oshiradi,  T  va  B 
limfotsitlarining  etishmovchiligini  yo’q  qiladi,  lizozim,  interferon 
tarkibini  oshiradi.  Leykopoez,  regeneratsiya,  migratsiya  va  T  va  B 
limfotsitlarining  hamkorligini  rag’batlantiradi.  Profilaktik  davolanish 
uchun samaraliroq. 


 
 
213 
A.M.  Zemskova  va  boshq.  (2001)  natriy  nukleinati  yumshoq 
to'qimalarning 
yiringli 
infektsiyasi 
bo'lgan 
bemorlarda 
immunokorrektsiyaga sabab bo'ladi, bundan tashqari, u B (III), 0 (I) 
va  A  (II)  qon  guruhiga  ega  bo'lmagan  bemorlarda  eng  samarali 
hisoblanadi. Uni 1-2gvZ-4 dozasida iching. 
Natriy  deoksiribonukleinat  ham  immunomodulyatsion  ta'sir 
ko'rsatadi. 
Preparat 
antikorlarning 
shakllanishini, 
tananing 
immunobiologik  qarshiligini  oshiradi,  aniqlangan  T  modulyatsion 
ta'sirini ko'rsatadi (Dubin I.A., 2000). 
Yiringli-septik  asoratlarni  kompleks  davolashda  polioksidoniy 
immunostimulyatori  -  sintetik  preparat  -  M-gidroksi-1,4  ~  etilen-
hferazin  va  (M-  karboksetil)  -1,4-etilenepirazin  bromidi  kopolimeri 
mavjud.  U  immunostimulyatsiya  qiluvchi,  immunokorrektor  va 
detoksifikatsiya 
qiluvchi 
ta'sirga 
ega, 
fagotsitozni, 
EKKni 
faollashtiradi,  T  va  B  limfotsitlari,  antikorlarning  o'zaro  ta'sirini 
kuchaytiradi,  T  limfotsitlari  va  T4  tarkibini  oshiradi.  Preparat 
tananing  infektsiyaga  chidamliligini  oshiradi  (Pinegin  B.V.  va 
boshq.,  1999;  Vinnitsky  L.I.  va  boshqalar,  2001).  Sichqonlarda 
Pseudomonas 
aeruginosa 
bilan 
termik 
kuyish 
va 
kuchli 
immunosupressiya  holatlarida  o'tkazilgan  tajribada,  polioksidoniy 
A.M.ga ko'r Zemskova va boshqalarni eijtja ishlatishni oldini oladi. 
(2001)  natriy  nukleinati  bilan  yuklarni  olib  borish  infektsiyalariga 
qarab,  bemorlarga  immunokorrektsiya  sabab  bo'ladi,  tashqi 
ko'rinishi,  u  B  (III),  0  (I)  va  A  (II)  qon  guruhiga  kirmaydi  Uni  1-
2gvZ-4 dozasida iching. 
Preparat  immunitet  tanqisligi,  yiringli-septik  kasalliklarning 
mahalliy  va  umumlashtirilgan  shakllari,  operatsiyadan  keyingi 
asoratlar, regeneratsiyani rag'batlantirish uchun ishlatiladi. 
Tadqiqot  asosida  L.I.  Vinnitskiy  va  boshqalar.  (2001) 
polioksidonyumni  operatsiyadan  keyingi  GSO  bilan  og'rigan 
bemorlarni,  shu  jumladan  kardiojarrohlik  bilan  og'rigan  bemorlarni 
kompleks  davolashda  immunostimulyator  sifatida  kiritish  zarurligini 
ta'kidladi. 
Mushak  ichiga,  tomir  ichiga,  to'g'ri  ravishda  6  mg  dan  3-6  kun 
davomida, so'ngra haftasiga 2 marta yuboriladi; 5-10 in'ektsiya kursi. 
Eng  yaxshi  natijalar  preparatni  kurs  dozalarida  30-45  mg  dozada 
qo'llanganda olingan. 
Pirimidinning  hosilasi  diusifon  -  para-para-bis  (2,  4-diokso  -  6 


 
 
214 
metil  1,  2,3,4  tetrahidropirimidil  -  5  sulfonoamid)  aniqlangan  sulfon 
monohidratdir. Moxovga qarshi dori. 
Bu  uyali  va  humoral  immunitet  tanqisligini  bartaraf  etishga 
yordam  beradi,  RNK  sintezini  rag'batlantiradi,  T-limfotsitlar  va 
ROK, RBT tarkibini oshiradi va fagotsitozni rag'batlantiradi. 
Preparat  yiringli  infektsiyani,  bronxial  kasalliklarni,  stomatitni 
va  boshqalarni  davolashda  samarali  (Valimuxametova  D.A.  va 
boshq.,  1998).  Preparatning  klinik  sinovlari  yiringli  jarrohlik 
kasalliklarida  diucifonning  samaradorligini  ko'rsatdi.  Preparat 
birinchi  kunning  oxiriga  kelib  immunologik  ko'rsatkichlarni 
yaxshilashga yordam beradi. 
Operatsiyadan  keyingi  asoratning  og'irligiga  qarab,  kuniga  2 
marta mushak ichiga 5-7 kun davomida yoki har kuni bir kunda 0,2 
dan  3  marta  in'ektsiya  qilinadi  (Goloshchapov  N.M.  va  boshqalar, 
1992 
Bu  uyali  va  humoral  immunitet  tanqisligini  bartaraf  etishga 
yordam  beradi,  RNK  sintezini  rag'batlantiradi,  T-limfotsitlar  va 
ROK, RBT tarkibini oshiradi va fagotsitozni rag'batlantiradi. 
Preparat  yiringli  infektsiyani,  bronxial  kasalliklarni,  stomatitni 
va  boshqalarni  davolashda  samarali  (Valimuxametova  D.A.  va 
boshq.,  1998).  Preparatning  klinik  sinovlari  yiringli  jarrohlik 
kasalliklarida  diucifonning  samaradorligini  ko'rsatdi.  Preparat 
birinchi  kunning  oxiriga  kelib  immunologik  ko'rsatkichlarni 
yaxshilashga yordam beradi. 
Operatsiyadan  keyingi  asoratning  og'irligiga  qare20o,  kuniga  2 
marta mushak ichiga 5-7 kun davomida yoki har kuni bir kunda 0,2 
dan  3  marta  in'ektsiya  qilinadi  (Goloshchapov  N.M.  va  boshqalar, 
1992 
Levamisol,  boshqa  immunostimulyatsion  dibazol  singari, 
imidazolning hosilasidir. U asosan T-immunitet tizimiga ta'sir qiladi, 
T-umumiy  va  faol  limfotsitlar,  T-yordamchilarining  kamayishini, 
birinchi  navbatda  T-bostiruvchilar  sonini  ko'paytiradi,  RBTLni 
kuchaytiradi,  T-limfotsitlarning  sitotoksikligini  va  neytrofillar  va 
makrofaglarning  fagotsitozini  oshiradi.  CGMP  ning  ko'payishi 
ko'payishning  ko'payishiga  olib  keladi,  va  CAMP  limfotsitlarning 
ko'payishiga olib keladi. 
Boshlang'ich 
holati 
va 
dozasiga 
qarab, 

immuno-
ogohlantiruvchi yoki immunosupressiv ta'sirga ega bo'lishi mumkin. 


 
 
215 
U  birlamchi  va  ikkilamchi  immunitet  tanqisligi,  T-immunitet 
tizimining buzilishi uchun ishlatiladi. 
Keyinchalik  tez-tez  qo'llash  kuniga  3-4  marta  ketma-ket 
dozalarda (jami 2 

tsiklda)  yoki  haftasiga  bir  marta  150  mg  dan  kuniga  150 
mg.  Nojo'ya  ta'sirlari  bo'lishi  mumkin:  bosh  og'rig'i,  uyqusizlik, 
isitma, dispeptik alomatlar, agranulotsitoz va boshqalar. Shu sababli, 
yon ta'sirlar mavjudligi sababli hozirda nisbatan kam qo'llaniladi. 
Immunitetni oshiradigan boshqa dorilarni ham ko’rsatish kerak. 
Beta-karotin  -  bu  A  vitaminining  oldingi  moddasi.  Organizm  A 
vitamini shakllanishi bilan biotransformatsiyaga uchraydi. 
Qo’llash  uchun  ko’rsatmalar  -  immunitet  tanqisligi  holatlari, 
sekin  shifo  beradigan  yaralar,  ko’rishning  yomonlashishi,  toshbaqa 
kasalligi, homiladorlik, laktatsiya, gipoavitaminoz A. 
Inosin 1: (dietilamino) -2-propanol-4- (atsetilamino) benzoat (tuz) 
bilan 1: 3 nisbatda inosinning birikmasidir. Preparat makrofaglarning 
faolligini va limfotsitlarning ko’payishini rag’batlantiradi, limfokinlar 
kontsentratsiyasini  oshiradi.  Bu  tananing  spetsifik  bo’lmagan 
reaktivligini  oshiradi  (immunomodulyatsion  ta’sir),  shuningdek 
antiviral  ta’sir  ko’rsatadi.  Bu  virusli  infektsiyalar  uchun  ko’rsatiladi. 
U kuniga 50 - 100 mg / kg dan 3-4 dozada buyuriladi; kurs - 5 - 8 kun. 
Neovir  -  antiviral,  antibakterial,  immunostimulyatsion  ta’sirga 
ega. 
Preparat  endogen  interferonlarning,  ayniqsa  interferonning 
shakllanishiga 
olib 
keladi, 
suyak 
iligi, 
T-limfotsitlar 
va 
makrofaglarning  hujayralarini  faollashtiradi,  T-yordamchilari  va  T-b 
ostiruvchilarning 
muvozanatini 
normallashtiradi, 
EKK-ni 
faollashtiradi, o’simta nekroz omilini kamaytiradi. 
12,5% eritma sifatida ishlatiladi; mushak ichiga 250 mg (4-6 mg 
/  kg)  dozada,  asosan,  turli  xil  virusli  kasalliklar  (ensefalit,  gerpes, 
gripp,  gepatit,  sitomegalovirus  infektsiyasi),  uretritning  xlamidial 
etiologiyasi,  prostatit,  salpingit,  servitsit,  ko'p  skleroz  uchun 
kiritiladi. , onkologik kasalliklar, kandidoz, immunitet tanqisligi. 
Arbidol O’zbekistonda turli xil virusli infektsiyalarda, surunkali 
bronxit  va  pnevmoniyani  kompleks  davolashda,  shuningdek 
jarrohlik  bemorlarda  operatsiyadan  keyingi  davrda  yuqumli 
asoratlarni  oldini  olishda  profilaktika  va  davolash  vositasi  sifatida 
keng qo'llaniladi. 


 
 
216 
Arbidol  immunomodulyatsion,  interferon  va  antioksidant 
ta'sirga  ega,  immunitet  tizimining  barcha  qismlariga  ta'sir  qiladi, 
antibakterial  vositalar  ta'sirini  kuchaytiradi  (Padeiskaya  E.N., 
Simonova  T.A.,  1991;  Surinov  B.P.  id.,  1995;  Glushkov  R)  .Gidr., 
1999). 
Sxemaga  muvofiq  qisqa  kursli  kardiojarrohlik  bemorlarida 
preparatni qo'llash; Jarrohlikdan 2 kun oldin 200 mg, 2 kundan keyin 
200  mg  va  operatsiyadan  5  kun  o'tgach  200  mg  (jami  600  mg)  - 
operatsiyadan keyingi davrda yuqumli asoratlarni rivojlanish xavfini 
sezilarli  darajada  kamaytiradi  (Suskova  V.S.  va  boshqalar.)  1997). 
Jarrohlik  patologiyasi  bo'lgan  yangi  tug'ilgan  chaqaloqlarda 
arbidoldan  foydalanish  ham  samarali  hisoblanadi  (Melnikova  NI  va 
boshqalar, 1999). 
Dalargin 
enkefalinlarning 
sintetik 
analogidir. 
Preparat 
immunitetni  oshiruvchi,  stressga  qarshi,  analjezik  va  sitoprotektiv 
ta'sirga  ega.  T-  va  B-  immunitet  tizimini  normallantiradi, 
immunomodulyator bo'lib, limfotsitlarning ko'payishi va tarqalishini 
tartibga soladi. 
Dalargin ikkilamchi immunitet tanqisligida, shu jumladan o'tkir 
yiringli jarayonlardagi jarrohlik aralashuvlarda qo'llaniladi (Bajanov 
N.N. id., 1993). 
Preparat mushak ichiga mushak ichiga, har 3 kunda bir marta 1 
mg dan yuboriladi; kurs dozasi - 10 mg, agar kerak bo'lsa, uni 30 mg 
ga 
oshirish 
mumkin. 
Boshqa 
davolanish 
rejimi 
mavjud. 
Homiladorlik va gipertenziya moyilligi kontrendikedir. 
 
O'simlik kelib chiqadigan immunomodulyatorlardan, echinaseya 
preparatlari va bodomsimon toshbaqa vositasi ishlatiladi. 
Echinacea  preparatlari  (echinabene,  immunal,  echinacea 
compositum),  immunostimulyatsion  ta'sirga  qo'shimcha  ravishda, 
allergiyaga qarshi va o'smaga qarshi ta'sirga ega, yaralar, kuyishlar, 
yaralarni  davolashni  qo'llab-  quvvatlaydi,  mikrosirkulyatsiyani 
tiklanishini tezlashtiradi (Moiseeva G.F., Gurina N.S., 1999). 
Echinabene (Echinacea angusufolia dan) ichish uchun tomchilar 
shaklida  (100  va  50  mg  flakonlar)  va  suyuqlik  ekstrakti  shaklida 
mavjud.  Echinabene  tananing  spetsifik  bo'lmagan  mudofaasi 
omillarining  faolligini  oshiradi.  Echinaben  tarkibiga  kiradigan 
polisakkaridlar suyak iligi gematopoezini qo'zg'atadi, leykotsitlar va 
taloq RES ning hujayralari sonini oshiradi, shuningdek granulotsitlar 


 
 
217 
va makrofaglarning fagotsitik faolligini rag'batlantiradi. 
Qo'llash  uchun  ko'rsatmalar  -  yallig'lanish  va  yiringli-
yallig'lanish jarayonlari, shu jumladan kompleks tarkibiy qism. 
Echinabene  o'tkir  kasalliklar  uchun,  birinchi  dozada  30  tomchi, 
so'ngra  har  soatda  15  tomchi,  surunkali  kasalliklar  uchun  va  oldini 
olish uchun kuniga 3 marta 20 tomchi buyuriladi. Dori vositalari sil, 
leykemiya, kollagenoz va ko'p sklerozda kontrendikedir. 
Immunal  -  Echinacea  pururea  gullaridan  sharbatni  o'z  ichiga 
oladi. 
Immunitet 
tizimini 
rag'batlantiradi, 
leykopoez, 
leykotsitlarning  fagotsitik  faolligini  oshiradi,  antiviral  va  antipiretik 
ta'sirga  ega.  Antibiotiklar  va  irinlardan  uzoq  muddat  foydalanish 
bilan immunitet tanqisligi profilaktikasi uchun buyuriladi. 
Preparatga  yuqori  sezgirlik,  sil,  leykemiya,  kollagenoz,  ko'p 
skleroz  holatlarida  kontrendikedir.  1-8  hafta  davomida  kuniga  3 
marta 20 tomchi qo'llang. 
Echinacea  compositum  gomeopatik  kompleks  preparatdir. 
Echinacea  angustifolia-dan  tashqari,  preparat  25  ta  boshqa  tarkibiy 
qismlarni  o'z  ichiga  oladi,  ulardan  o'simlik  (arnika,  akonit  va 
boshqalar),  kortizon,  streptokok,  stafilokok,  kumush  va  simob 
tuzlari, oltingugurt, rux, fgsfor, mishyak, natriy xlorid va boshqalar. 
Echinacea 
compositum 
immunostimulyatsiya 
qiluvchi, 
yallig'lanishga qarshi, analjezik, mikroblarga qarshi, detoksifikatsiya 
qiluvchi,  gemostatik,  tinchlantiruvchi  ta'sirga  ega.  sepsisemiya, 
sepsis, osteomielit, uzoq davom etadigan isitma, ikkilamchi bakterial 
va  virusli  infektsiyalar,  ichki  a'zolar  xo'ppozlarini  davolashda 
terapiya.  Preparatni  immunitet  tanqisligi  holatlarida  kompleks 
davolashning bir qismi sifatida foydalanish tavsiya etiladi. 
Har bir qadoq uchun 2,2 ml, 5 va 100 dona ampulalarda mavjud. 
Vena  ichiga,  teri  ostiga,  mushak  ichiga,  tomir  ichiga  haftasiga  1-3 
ampuladan,  o'tkir  holatlarda  va  og'ir  kasallik  davrida  -  har  kuni 
buyuriladi.  Nojo'ya  ta'sirlari:  tomirni  kiritish  bilan  tuprik  mumkin, 
isitma. 
Tonsilgon  nafaqat  immunostimulyatsion  va  yallig'lanishga 
qarshi  ta'sirga  ega,  balki  antiviral  ta'sirga  ham  ega.  Mahsulot 
tarkibida romashka, al tei, dudbo'yi, yong'oq barglari, yarrow, eman 
po'stlog'i, karahindiba mavjud. 
Tarkibida  romashka,  zefir  va  otquloqlarining  faol  tarkibiy 
qismlari  makrofaglar  va  granulotsitlarning  fagotsitik  faolligini 


 
 
218 
oshiradi, 
bakteritsid 
kislorod 
metabolitlari 
shakllanishini 
faollashtirish  orqali  fagotsitlangan  mikroblarning  parchalanish 
tezligini  oshiradi.  Eman  po'stlog'i  antiviral  ta'sirga  ega.  Preparat 
tarkibidagi 
polisakkaridlar, 
efir 
moylari 
va 
flavopoidlar 
yallig'lanishga qarshi ta'sir ko'rsatadi. 
Preparat  infektsiyaga,  shuningdek  nazofarenks,  bronxlar  va 
o'pkaning  o'tkir  va  surunkali  kasalliklariga  qarshilikni  pasaytirish 
uchun buyuriladi. tabletkada yoki 25 tomchidan kuniga 5-6 marta, 
yaxshilangandan keyin - 3 marta ishlatiladi; kurs - 4-6 hafta. 
Jarrohlik 
shifoxonalarida 
boshqa 
immunostimulyatorlar 
(mildronat,  ribomunil, roferon A, refif, ribasan, alfaferon, intron A) 
topilmadi. 
Shuni 
ta'kidlash 
kerakki, 
ba'zi 
immunokorektorlar 
antibiotiklarning  immunosupressiv  ta'sirini  yo'q  qilish  uchun 
ishlatiladi  (27-jadval).  Shu  maqsadda  p-karotin,  retinol  asetat, 
tokoferol  atsetat,  efir,  lizozim  ham  ishlatilishi  mumkin  (Lazarev 
A.I., 1998). 
Davolashning  turli  bosqichlarida  yiringli-septik  kasalliklarni 
kompleks  davolashda  1  va  2  interleykin  sintezini  tiklaydigan, 
interleykin-2  retseptorlari,  y-  interferon  sintezini  tiklaydigan 
paratsetamol kabi immunostimulyatorlarni kiritish tavsiya etiladi. 

Yüklə 1,58 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   42




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin