Yodgorov, Nodir Djalolovich

B
to`g’ri chiziqning topografik
sirt bilan kesishish nuqtalarining son belgili proyeksiyasi bo`ladi.
3-misol.
4.6-shaklda asosi proyeksiya tekisligida joylashgan, balandligi 8 
metrga teng og’ma elliptik silindr bilan AB to`g’ri chiziqning son belgili 
proyeksiyasi berilgan. AB to`g’ri chiziqning silindr bilan kesishish nuqtalarini son 
belgili proyeksiyalari topilsin.
Yechish.
Silindr bilan to`g’ri chiziqning kesishish nuqtalarini topish uchun 
ko`shimcha proyeksiyalash usulidan foydalanamiz. Qo`shimcha proyeksiyalash 
yo`nalishini silindr yasovchilariga parallel qilib olamiz. Silindrning bu yo`nalishda

---

89 
H dagi proyeksiyasi uning asosida bo`ladi. Silindr simmetriya o`qining son belgili 
proyeksiyasini darajalarga bo`lamiz va qo`shimcha proyeksiyalash yo`nalishi 
chiziqli masshtabining uzunlik birligiga mos kesmasining proyeksiyasi (ℓ)ni hosil 
qilamiz. 
a
4
va b
8
nuqtalardan qo`shimcha proyeksiyalash yo`nalishiga parallel to`g’ri 
chiziqlar o`tkazib ularning ustiga mos ravishda ℓ ga teng kesmadan 4 va 8 birlik 
o`lchab qo`yib AB to`g’ri chiziqning qo`shimcha yo`nalishdagi proyeksiyasini 
hosil qilamiz. a
0
b
0
to`g’ri chiziq bilan silindrning qo`shimcha yo`nalishdagi 
proyeksiyasi ya`ni aylana bilan kesishish nuqtalari k
0
va f
0
lar AB to`g’ri 
chiziqning silindr bilan kesishish nuqtalarini qo`shimcha yo`nalishdagi 

---

90 
proyeksiyasi bo`ladi. Nuqtalardan qo`shimcha proyeksiyalash yo`nalishiga parallel 
o`tkazilgan to`g’ri chiziqlar bilan a
4
b
8 
to`g’ri chiziq kesishib k va f nuqtalarni hosil 
qiladi. Hosil qilingan nuqtalarning son belgilari (5;6,6) esa a
4
b
8
ni darajalarga 
bo`lib aniqlangan. k
5
va f
6,6
nuqtalar AB to`g’ri chiziqning silindr bilan kesishish 
nuqtalarining son belgili proyeksiyalaridir.
Bu grafik ishga tegishli variantlar 4.2- jadvalda berilgan.