Yosh olimlar ilmiy-amaliy konferensiyasi

YOSH OLIMLAR 
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
 
in-academy.uz/index.php/yo 
15 
(„Xayrehson haqida kitob") va boshqa asarlarning ba'zilari bizgacha yetib kelmagan, ba'zilari 
jahonning turli mamlakatlari kutubxonalarida saqlanayotganligi haqida ma'lumotlar bor. 
Buxoriyning boshqa asarlari orasida „Tafsir al-Qur'on" („Qur'on tafsiri") kitobini ham alohida 
ta'kidlash kerak. Imom Buxoriy nafaqat yirik olim, balki o‘zining go‘zal xulq-atvori, 
odamoxunligi, muruvvatliligi, himmatliligi va beqiyos saxovatliligi bilan boshqalardan 
tamomila ajralib turgan. Imom Buxoriy ilmni ulugʻlagan va uni xor boʻlishiga yoʻl 
qoʻymagan.Buxoro amiri Xolid ibn Ahmad az-Zuhaliy bilan al-Buxoriyning aloqasi buzilib 
qoladi. Bunga sabab, amir olimdan huzuriga kelib “Al-jomeʼ as-sahih”, “At-taʼrix” kitoblarini 
oʻqib berishni talab qiladi. Lekin al-Buxoriy “Men ilmni xor qilib, uni hokimlar eshigi oldiga 
olib bormayman, kimga ilm kerak boʻlsa, oʻzi izlasin. Lekin Alloh oxirat kuni ilmni yashirmay 
uni toliblarga sarf qilgani uchun meni kechiradi”, degan javobni aytadi. Bundan koʻrinadiki 
Imom Buxoriy yosh avlodga oʻrnak boʻla oladigan shaxs hisoblanadi.Imom al-Buxoriy 
toʻplamlariga kiritilgan hadislar mehr-muhabbat, saxiylik, ochiq koʻngillik, ota-ona, ayollar va 
kattalarga hurmat, yetim-yesirlarga muruvvat, faqir bechoralarga himmat, vatanga muhabbat, 
mehnatsevarlik va halollikka daʼvat etish kabi haqiqiy insoniy fazilatlar va namunali 
tartibotlar majmuasidir. Unda nima yaxshi, nima yomon, nimani qilish kerak, nimadan oʻzni 
tiyish lozimligi haqida hozirgi jamiyatimiz ahli, ayniqsa, yosh avlod uchun katta tarbiyaviy 
ahamiyatga ega yoʻl-yoʻriqlar, pand-nasihat va oʻgitlar aks ettirilgan. 
Islom ta’limotida har tomonlama yetuk bo‘lishi uchun insonning erkin bo‘lishi kerakligi 
borasidagi fikrlar Qur’oni karimda ham, Hadisu sharifda ham birdek e’tirof etilgan. Xususan: 
«Alloh taologa farzlardan so‘ng amali solihlarning eng sevimlisi musulmon kishining diliga 
xursandchilik solishdir» (33-hadis); «Alloh o‘zi kechirguvchi zot, kechirguvchini yaxshi 
ko‘radi» (191-hadis); «Alloh taolo zulm qilmagan qozi bilan birgadir. Agar qozi jabr qilsa, 
Alloh undan uzoqlashadi va shayton unga yaqinlashadi» (194-hadis) kabi hadislar bunga 
yaqqol dalilidir, chunki inson qanchalik qadrlansa, barcha ezgulik va yaxshiliklar insonga 
yo‘naltirilgan bo‘lsa, uning manfaati uchun xizmat qilsa, inson ham shunga ko‘ra kamol 
topaveradi, yuksaklikka ko‘tariladi, o‘z navbatida bunday insonlar yashaydigan jamiyat ham 
rivojlanaveradi.
Shuni aytish joizki, Hadislarda yomon ishlar, illatlar, yomon xatti-harakatlar gunoh sifatida 
qoralansa, inson farovonligi, jamiyat ravnaqi uchun qilinadigan yaxshi, ezgu xatti- harakatlar, 
faoliyat savob tarzida olqishlanadi. Imom Buxoriyning hayoti va ijodini oʻrganish insonni 
komillik sari yetaklaydi, bugungi globalllashuv jarayonida yosh avlodni toʻgʻri yoʻlga 
boshlaydi, ilmga boʻlgan muhabbatni yanada oshiradi va bizlarga dunyo va oxirat uchun 
foydali boʻlgan amallarni oʻrgatadi.Shunday buyuk shaxsning merosini oʻrganish va uni asrab-
avaylash, uni oʻzimizdan keyingi yosh avlodga yetkazish biz uchun sharaflidi.Imom Buxoriy 
hadislari hamda oʻgitlarini kelajak avlodga oʻrgatish va kelajakda Buxoriydek olimlarni 
yetishtirish biz pedagoglarning burchi deb hisoblayman.