Foydali qazilma konlarini ochiq usulda qazib olish. M.N.Djabborov.
karyer yonbag‘ri deyiladi. Karyem ing chuqurligi b o‘yicha chegaralovchi tekislik -
karyer asosi deyiladi. Karyeryonbag‘lining yeryuzi bilan kesishish
chizig‘i esa -
ustki chegarasi deb ataladi. Karyer ustki va ostki
chegaralari orqali shartli ravishda o‘tkazilgan tekislik
karyer qiyaligi deb yuritiladi. Karyer qiyaligi bilan gorizontal tekislik o'rtasida
hosil bo‘lgan burchak karyer
yonbagbri qiyalik burchagi deyiladi.
K on qazish ishlari olib boriladigan karyer yonbag‘ri
ishchi yonbag‘ir, faqat transport vositalari harakatlanishiga xizm at
qiluvchi y o n b a g ir esa
ishlamaydigan yonbag‘ir deyiladi. Karyer
asosi bilan usti o ‘rtasidagi o 'rta ch a masofa
karyer chuqurligini tashkil etadi.
Konlarni ochiq usulda qazib olishda kon yotqizigM va qoplama
jinslar gorizontal qatlamlarga boMinadi. Ustki qatlam ostki qatlamdan
o ‘zdirib qazib olinadi. Shu sababli karyer yonbag‘ri pog‘onasimon
k o ‘rinishga ega bo ‘ladi (1-rasm ). Pog‘onasim on ko ‘rinishga ega
bo'lgan kon jinslari qatlami
pog‘ona deyiladi.
P og‘ona karyem ing asosiy elem entlaridan biri b o ‘lib, uning
balandligini to ‘g ‘ri aniq lash , u n d a bajariladigan jaray o n lar
samaradorligini ta ’minlaydi. Pog‘ona ham qator elementlarga ega
bo‘lib, uning balandligi b o ‘yicha astini chegaralovchi gorizontal
tekislik
pog‘ona ustki maydoni, ostini chegaralovchi tekislik esa
pog‘ona ostki maydoni deyiladi. Pog'ona yon tomonini qazib olingan
b o ‘shliq bilan chegaralovchi qiya tekislik
pog‘ona qiyaligi deyiladi.
P og‘o na qiyaligi bilan gorizontal tekislik o ‘rtasida hosil b o ‘lgan
burchak
pog‘ona qiyalik burchagi deb ataladi. Pog‘ona ostki va
ustki tekisliklari o ‘rtasida o ‘tkazilgan tik chiziq uzunligi
