‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I

0 ‘quvchilarda nafosatni shakllantirish. 
Nafosat ongi ijtimoiy voqelik, 
tab iat, s a n ’at bilan bevosita m u lo q o t ja ra y o n id a o ‘q u v ch ilarn i turli 
n az ariya, q arash lar mohiyati bilan tanishtirish, u l a r o ‘rtasida nafosat 
t a ’limi va tarbiyasini tashkil etish hisobiga shakllantiriladi. N afosat 
ongi asosini nafosat idroki tashkil etadi. N afosat idroki — bu ijtimoiy 
voqelik, buyum va hodisalarning g o ‘zalIigini o n g d a yaxlit aks etishi 
b o ‘lib, u g o 'z a llik his e tilg a n d a yuzaga k eladi va a n iq m a q s a d g a
y o ‘naltirilganligi bilan tavsiflanadi.
N a f o s a t t a r b i y a s i n i n g v a z i f a l a r i q u y i d a g i l a r d a n i b o r a t d i r :
o ‘q u v c h ila rd a nafosat his-tuvg‘usi. f ik r- m u lo h a z a . d id n i tarbiyalash. 
u la r n i n g iiodiv qobilivatlari. g o ‘z a llikni sevishga boMgan h a v o tiv
ehtivoiini o ‘stirishdan iborat. K ishilargo‘zallikni idrok qilish qobiliyatiga 
ega boMganliklari u ch u n hayajonlanish, q a y g ‘urish, d a r g ‘azab b o ‘lish, 
quvonish, zavqlanish kabi his-tuyg‘ularni b o sh d an kechiradilar. B u n d an
tashqari kishi yuksak badiiy m ahorat bilan yaratilgan obrazni yoki tabiat, 
h ay o td ag i g o ‘zal hodisani idrok qilganidan z a v q -s h a v q q a t o ‘ladi.
0
‘quvchilarda kuzatish madaniyatini tarbiyalash ularning go'zallikka 
b o ‘lgan intilishlarini o ‘stirish u c h u n ju d a m u h im . K o ‘p h ollarda bolalar 
b ir o r n a rsa g a q arab t u r a d i l a r - u , u n in g o 'z in i k o ‘rm a y d ila r , q u lo q
so la d ila r- u , eshitmaydilar. S h u n in g u c h u n ularga ta b i a t d a , o ‘r m o n d a
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

togMar va choMlarda turli tovushlarni farq qilishni o ‘rgatish lozim. Yuqori 
s i n f o ‘q u v c h i l a r i g a g o ‘z a l l i k , x u n u k l i k , n a f o s a t i d e a l i s in g a r i
tu s h u n c h a la rn i yoritib berish ju d a m u h im , zero, bu tu sh u n ch ala rsiz 
g o ‘zallikka nisbatan m un o sab at, voqelik va borliqqa g o ‘zal m u n o sa b a t 
tizim ini tarkib toptirib b o ‘lmaydi.
Nafosat haqidagi tushunchalarni o'zlashtirib olish, ajoyib s a n ’at asarini 
sayoz, past saviyada yozilgan asardan farqlash, o ‘z fikr-mulohazalarining 
t o ‘g ‘ri ekanligini qattiq turib, him oya qilishga yordam beradi. Yuqori 
sin f o ‘quvchilari hayot va s a n ’atda g o ‘zallik, xunuklik, zavq-shavqning 
xilma-xil turlariga duch keladilar. U la r g‘oyaviy yo ‘nalishi va m azm uni 
jihatdan turlicha boMgan badiiy ham da san’at asarlami o ‘qiydilar, tom osha 
qiladilar va tinglaydilar. Ijtimoiy hayot va s a n ’atga oid hodisalarning 
m ohiyatini t o ‘g ‘ri tushu n ish d a o ‘quvchilarga g o ‘zallik va uni sevish 
mavzusidagi darslar, shuningdek, sinfdan va m aktabdan tashqari olib 
boriladigan xilma xil m ashg‘ulotlar yordam beradi.
N afosat didi o ‘z tabiatiga k o ‘ra shaxsga xos boMgan psixologik 
hodisadir. A m m o shaxs ijtimoiy m u n o sab atlarn in g faol ishtirokchisi 
boMganligi u c h u n u g o ‘zallikni b aholash m ezonlarini puxta o ‘zlashtira 
oladi. Nafosat didi shaxsning buyum yoki hodisaga nisbatan m unosabat 
bildirish turi, obyektiv nafosat oMchovi boMib, g o ‘zaIlik, xunuklik va 
tu b a n l i k k a b a h o b e r ish d a subyektiv y o n d a s h u v n i ifodalaydi. D id 
sanaladi. Xullas, m aktab o'quvchilari o ‘rtasida nafosat tarbiyasini tashkil 
etishda samarali shakl, m etod va vositalardan oqilona foydalanish ijobiy 
natijalar beradi.