‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I
Yüklə 7,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mishel Montye
(1533— 1593-yillar): „Falsafa insonni xayrli ishlarga, insoncha yashab, o'lishga o ‘rgatadi“ , — degan fikrni o ‘rtaga q o ‘ydi. Uyg‘onish davridan keyingi falsafiy ta ’lim otlar tizimida inson va tabiat muammosi birinchi o‘ringa chiqdi. Inson tabiatning muhim tarkibiy qismi sifatida qarala boshlandi. Din muammolari ikkinchi o'ringa qo‘yilib, unda fan, siyosat va axloqdan ajratib qarash ustu- vorlashdi. Albatta, bu fikrlar din muammolari mutafakkirlarining e ’ti- boridan butunlay chetda qolib ketdi, degan m a’noni bildirmaydi. Eng asosiy gap — diniy aqidalar falsafiy ta ’lim otlarning asosiy mavzusi b o ‘lmay qolganligi va tabiatshunoslik fanlarining borliq to‘g‘risida haqiqiy ilmiy bilim beruvchi manba sifatida qaralishidadir. Shu davrlarda ijtimoiy-siyosiy masalalarni dunyoviy jihatdan tahlil etuvchi Т. Мог, T. Kompanellaning ta ’limotlari yuzaga keldi. Falsafiy tadqiqotlar mavzusi dunyoviy m uam m olar bilan bog‘- lamb, asta-sekin ,,osm ondan“ yerga tusha boshladi. Uyg'onish davri faylasuflari, hatto fan kashfiyotlari, barcha ilmiy yangiliklarga nisbatan ham ,,sog‘lom shubha“ asosida yondashish lozimligini ko‘rsatdilar. Ular fan yutuqlarini o ‘zgarmas aqida emas, balki jarayon sifatida qarash masalasini o ‘rtaga qo ‘ydilar. ,,Sog‘lom shubha“ falsafiy tafakkurning asosiy belgisi sifatida qaror topdi. Yangi davrda (X V II—X V III a srla rd a ) ta b iiy o t fan lari rivojlanishi natijasida sezgilar bergan m a’lum otlarning olamni bilishdagi o ‘rnini bo ‘rttirib ko‘rsatish hollari kuchaydi. Faylasuflar Arastuning: „Inson aqlida sezgilar bergan m a’lum otdan boshqa hech narsa yo‘q “ , degan fikrini asos qilib oldilar. Falsafaning mohiyatini bunday izohlovchi mutafakkirlar qatoriga F. Bekon, D. Yum, J. Berkli, T. Gobbs va boshqalar kiradi. Bunday ta’limotlar falsafada empirizm deb ataladi. XVIII asrdagi fransuz m a’rifatchilari falsafani jam iyatda ro ‘y berayotgan siyosiy qarashlar bilan bog‘lab, undan feodal tuzumiga qarshi kurashda keng foydalandilar. Shu asosda ular Yüklə 7,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|