‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I
Yüklə 7,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- R elyativizm
|
Dogmatizm —
insonning borliqni bilishida bilimlaming mutlaq tom onlarini bo‘rttirib, ularning nisbiy tom onlarini inkor etishdir. U faqat mutlaq haqiqatni e ’tirof etib, bilimlarga o ‘zgarmas, qotib qolgan deb qaraydi. Bunday qarash insonning borliqni bilishiga, uni amaliy va nazariy o ‘zlashtirish va o'zgartirishiga to'sqinlik qiladi. R elyativizm esa, bilim lam ing nisbiy tom onlarini mutlaqlash- tirib, inson bilimlari faqat nisbiy haqiqatlardan iborat, deb qarash- dir. U mutlaq haqiqatni butunlay inkor qiladi. Inson qadim dan boshlab o ‘z bilim larining haqiqatligini, ularning xatolardan farqini ajratuvchi m ezonni topishga harakat qilib kelgan.Shu sababli falsafada bilim lam ing haqiqatlik mezoni m uam m osiga doir turlicha qarashlar paydo b o ‘lgan. Bunday q a ra sh la m in g dastlabkisi bu — h aq iq atn in g form al m a n tiq mezonidir. Bu m ezonga ko‘ra, bilim haqiqat b o ‘lishi uchun bu bilimni ifodalovchi fikr ikkinchi biror fikrga muvofiq kelishi yoki bu bilim boshqa bilim dan zaruran mantiqiy kelib chiqishi lozim. 262 Bilimlarning haqiqatligi yoki xatoligi kishilarning amaliy faoliyatida m a’lum b o ia d i. H aqiqat b o ‘lmagan bilim lar inson faoliyatini muvaffaqiyatsizlikka olib keladi. Shuning uchun har qanday yangi bilimning haqiqat ekanligi amaliyotda tekshirib ko‘riladi. Amaliyot insonning bilish jarayonida hosil bo‘lgan har bir bilimning haqiqatligini tasdiqlash bilan birga, bu bilimning cheklanganligini, bir tomonlamaligini, xato yoki g‘ayriilmiyligini ham aniqlab beradi. Amaliyot ham inson bilimlarining haqiqatligi mezoni sifatida mutlaq emas. Sababi: inson bilimlarining haqiqatligi yoki xatoligi amaliyotda tasdiqlanishi to‘liq bo‘lmaydi. Shuning uchun barcha davrlarda inson bilimlarining sohalarida hali haqiqatligi to ‘la tasdiqlanmagan yoki xatoligi to ‘la aniqlanmagan ko‘pginagipotezalar mavjud bo'ladi, ular kelgusi avlodlar tom onidan tuzatilib, to ‘ldirilib, tasdiqlanib yoki rad qilinib boriladi. Shu boisdan, m a’lum sharoitlarda inson erishgan bilimlarning haqiqatligi amaliyotda tasdiqlanishi yoki xatoligi isbotlanishi mumkin. Bu m uddat bir necha o ‘n yil, bir necha yuz, hatto minglab yillami o ‘z ichiga olishi ham mumkin. Lekin,shunga qaram asdan, amaliyot haqiqat m ezoni sifatida insonning to ‘g‘ri bilimlarini xato bilim laridan farq qilishda katta ahamiyatga ega. Yüklə 7,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|