Narsa va hodisalarga xos maxsus tomonlar, xususiyatlar birligi ,,xususiylik“ kategoriyasida ifodalanadi. ,,Xususiylik“ kategoriyasi
narsa va hodisalardagi alohidalik va um um iylik kabi to m o n lar
o ‘rtasidagi alohidalikka nisbatan um um iy, um um iylikka nisbatan
alohida bo'lgan tom onlar, belgilar, xususiyatlar va aloqadorliklarni
ifodalaydi.
Bir butun borliqdagi hamma narsa va hodisalarga xos bo‘lgan tomonlar, belgi va xususiyatlar eng umumiylikdir. Eng um um iylik
hajm jih atd an boshqa kengaytirib b o ‘lm aydigan universal tu sh un -
chad ir. M asalan:
A x m a d —> odam —> tirik m avjudot, n ih o ya t—> m ateriya —> borliq. ,,B orliq“ tush u n chasi bu yerda eng u m u
miylikdir.
Yakkalik, xususiylik va um um iylik bir-biri bilan o ‘zaro dialektik
m unosabatda bo'ladi. Binobarin, yakkalik bilan umum iylik xususiylik
orqali b o g ‘langan b o ‘lib, u lar o ‘zaro aloqadorlikdadir. Xususiylik
y a k k a lik la rd a n ta sh k il to p ib , u m u m iy lik n i a lo h id a lik b ila n
bo g iayd i, um um iylik esa, yakkaliklardan ajralgan holda bo'lm aydi,
balki yakkaliklarning u m um iy xususiyatlari, belgilari, tom o n lari,
bog‘lanishlari shaklida har bir yakkalikning o ‘zida m avjud bo'ladi.
D em ak, har bir konkret narsa va hodisa yakkalik, xususiylik va
um um iylikning birligidan iboratdir.
Yakkalik, xususiylik va umum iylik dialektikasi shundan iboratki,
m a ’lum sharoitda yakkalik xususiylikka, xususiylik um um iylikka
va aksincha, u lar bir-biriga o ‘tishi m um kin. O byektiv o lam da har
q anday yangilik dastlab yakkalik sifatida paydo b o ‘lib, so ‘ngra u
o ‘sib, rivojlanib xususiylik va um um iylik xarakterini kasb etadi.
Lekin, bu n d an h ar qanday yakkalik xususiylikka, xususiylik
esa um um iylikka o 'tav erar ekan, degan fikr yuritm aslik kerak.
B unday b o iis h i u ch u n har bir yakkalik, xususiylik va um um iylik
taraqqiyotning asosiy tendensiyasiga m os kelishi shart. Yakkalik,
xususiylik va um um iyliklarning o ‘zaro b o g ‘lanishlarini dialektik
n u q ta y i n az a rd a n tu sh u n ish obyektiv v o q elik n i t o ‘g ‘ri bilish
u ch u n ju d a m uhim dir. C hunki, insonning borliqni bilishi ham
125
yakkalikdan xususiylikka va undan umumiylikka borishdan iboratdir.
Bu um um iylikni biz narsa va hodisalarni ularda ifodalanuvchi
yakkaliklar va xususiyliklarni bilish orqali anglab yetam iz.
