‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I

,Jiayvonlashgan sh a x sla r“
soni k o ‘payib ketishi m um kin. Bunday 
kimsalar o ‘z m anfaatlari yo‘lida har qanday pastkashliklarni amalga 
oshiriShdan qaytm asligi, o ‘z m anfaatlari uch u n og‘ir jinoyatlar 
yo‘liga kirib borishi turgan gap. Shuning u ch u n ham insonparvar, 
dem okratik jam iyat qurish uchun om m aviy harakat avj olib ketgan 
bir p aytda, m am lak a tim izd a jin o y a tc h ilik k a q arsh i, ayniqsa, 
uyushgan jinoyatchilikka qarshi harakatlarning yuzaga kelishi, inson 
tabiatida noinsoniy xususiyatlar qoldig‘iga qarshi kurash kuchaya- 
yotganining alom atidir.
Inson hayotining m azm uni va m a ’nosi, ayniqsa, uning o ‘lishi 
yoki o ‘lm asligi m uam m o si h am ish a falsafaiy o q im lar diqqat 
m arkazida b o ‘ldi. Ilm -texnika yutuqlari inson turm ush tarzining 
barcha jabhalariga jadallik bilan kirib borayotgan hozirgi zam onda 
gerontologiya2 fani m uam m olariga tayanib 
tish mumkinki,
1 JI.H . 
Толстой. 
Поли. Собр. соч. том 26, М., 1936, стр. 369.
2
Gerontologiya 
— inson organizmining tuzilishi va umrini uzaytirish 
masalalari bilan shug‘ullanuvchi fan.
191

---

bugun inson hayotini serm azm un qilish, uning um rini uzaytirish 
borasida radikal o ‘zgarishlar sodir b o ‘layotir, odam lar ongi har 
kuni, h ar soatda yangi-yangi m a ’lum otlar bilan boyib borm oqda. 
Insonning fazilatlari va xislatlari, u yashayotgan jam iyat a ’zolarining, 
butun insoniyatning orzu -u m id lari, his-tuyg‘ulari bir-biri bilan 
bevosita bog'liq b o ‘ladi. Ijtimoiy m uhit o ‘zgarishi bilan inson orzu- 
um idlari, istaklari ham o'zgaradi. Zero, shu o ‘zgarish inson hayoti 
m azm unining asosini tashkil etadi.
S hunday ekan, inson q an ch a yashashi kerak, qanday yashashi 
lozim , n im a u c h u n yashashi darkor? U shbu savollarga h am , 
insoniyat ham isha javob qidiradi.
Tarixiy taraqqiyot tajribasi inson qancha yashashi, nim a uch u n
yashashi uning tabiatida insonparvarlik g‘oyalari mavjudligi, milliy 
va um um m illiy (um um insoniy) qadriyatlarga am al qilish qobili- 
yatlari, m alakalari shakllanganligi bilan bog'liq ekanligidan dalolat 
beradi. Inson tabiatiga xos ushbu fazilatlar, u yashayotgan ijtim oiy 
m u h it, ayniqsa, u n in g m a ’naviy qiyofasi biologik, fiziologik 
holatlari bilan ham bog'liq. B oshqacha aytganim izda, insonning 
m a ’naviy qiyofasi, uning jism oniy holati bilan ham taqozolanadi. 
Shuning u ch u n ham inson hayoti m azm uni undagi optim istik, 
realistik kayfiyat bilan b o g iiq d ir.
Inson o'lim i masalasi ham hozirgi zam on faylasuflari orasida 
turli tortishuvlarga, munozaralarga sabab bo‘layotgan m uammolardan 
biridir. Ayniqsa,