‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I

9 -§ . Hozirgi davrning asosiy falsafiy ta ’limotlari
( X X - X X I asrlar)
M a ’lum k i, XX asr in so n iy at tarixi so ln o m a sig a m isli k o ‘ril- 
m ag a n ijtim oiy -siyo siy, iq tisod iy , ilm iy -te x n ik a v iy o ‘zg arish !ar 
asri sifatida kirib keldi. B unga tab iat, jam iy a t va inson tafakkurining 
deyarli b a rc h a ja b h a la rid a erishilgan m u h im y u tu q la r sabab b n 'ld i. 
X X asr oxiriga kelib a n ’an av iy (klassik) ta fa k k u r uslubi o 'rn ig a
n o a n ’a n a v iy (n o k la s s ik ) ta f a k k u r u s lu b i s h a k lla n a d i. B u la r 
tabiiy k i, in so n iy at m a ’naviy h a y o tid a aks etib , c h u q u r iz ha in 
q o ld ird i, k ishilarn i yan g ich a, keng koMamli falsafiy m u sh o h a d a
qilishga undadi.
XX asr falsafasining asosiy k o 'rin is h la ri m asalasiga kels^k, 
b u lar, quyidagi o q im la rd a n ib o ratd ir: h ay o t falsafasi, m h iy to Mi I 
falsafasi, p ra g m a tiz m , m ax iz m , e k z istcn sializrn , r.eo p o zitivizm , 
n e o to m iz rn va h o k a z o la r. Bu y erd a, a lb a tta , fefn&rncuoiogiya, 
tcuiqidiy iatsk> aali/aa, gcr;;icnevt:V.T; to!snfiy a n tro p o la g iy a va shu

---

kabi falsafiy o q im la rn i h a m eslatib o ‘tish lo zim . P o stp o zitiv izm , 
n e o k a n tc h ilik , n e o g e g elc h ilik kabi falsafiy o q im la r esa, u yoki bu 
d a ra jad a o ‘z klassik k o iin is h la r in i yangi davrga m o sla sh ish in in g
ifodasidir. S h u n in g u c h u n y u q o rid a san ab o ‘tilgan tu rlic h a yangi 
falsafiy q a ra sh larn i XX asr falsafasining asosiy o q im larig a k iritish
m aqsadga m uvofiqdir.
M u m to z falsafa in so n aqli, u n in g im k o n iy atlarig a su y an g an
ho ld a aqliy bilishga k o ‘p ro q ishongan b o 'lsa , XX asr faylasuflaridan 
a n c h a g in a q ism i k o 'p r o q r u h iy a tn in g n o r a ts io n a l (n o a q liy )
u n s u rla ri — i n s t i n k t, ir o d a va a n g la n m a g a n r u h iy fa o liy a t 
m u a m m o la ri tah lilig a k o ‘p ro q e ’tib o r b e ra b o shladilar.