T. Risqulov, Z ak iy V alidiy T o ‘g ‘o n bilan birga L e n in b o s h c h i-
ligidagi b olsh ev ik lar m u sta b id tu z u m in in g T u rk is to n d a
h a m sinfiy
kurash g ‘avg‘o sin i avj o ld irish , q u tq u la sh g a u rin ish la rig a qarsh i
c h iq d i. U la r L e n in , S ta lin b o s h c h ilig id a g i siyosiy ra h b a riy a t
m u su lm o n xalqlarining h a q -h u q u q la rin i poym ol etayotgani,
ularga
n isb a ta n sh o v in iz m siy o sa tin i d a v o m e ttira y o tg a n lig in i ta n q id
q ild ila r1. T .R isq u lo v T u rk isto n d ag i I 0 ‘lka m u su lm o n tash k ilo tlari
k o n feren siy asid a s o ‘zga c h iq ib (1 9 1 9-yil 24 —3 0 -m a y ), „H o zirg i
m o m e n t" m asalasi y u zasid an n u tq s o ‘zlar ekan. „S h a rq q a n isbatan
G ‘arbiy Y evropa k a p ita liz m id a g id a n farq qilu vch i m illiy -o z o d lik
u c h u n ku rash siyosati olib b o rilish i“ lozim ligini k o ‘rsatib o ‘td i2.
M asalan ing bu ta rz d a q o ‘yilishi o ‘sha d av r u c h u n
m u h im tarix iy
aham iyatga ega boMgan edi.
T. R is q u lo v va u n in g s a f d o s h la r i m illiy - o z o d lik u c h u n
k u ra s h g ‘o y a s in i c h u q u r la s h tir ib , T u r k is to n n i p a r c h a la b y u -
b o ris h m u m k in e m a s lig in i k o ‘rs a tib , bu y e rd a g i x a lq la rn in g
m illiy , d in iy , til va a n ’a n a v iy u m u m iy lig i a s o s id a T u r k is to n
k o n f e d e r a tiv d e m o k r a tik re s p u b lik a s in i tu z is h g 'o y a s in i
ilg ari
s u r g a n la r . S h u m a q s a d d a , T .R is q u lo v T u r k is t o n a v to n o m
re s p u b lik a s i o 'r n ig a „ T u r k R e s p u b lik a s i“ , k o m m u n is tik p a r -
tiy a si o ‘rn ig a „ T u rk iy x a lq la r k o m m u n is tik p a r tiy a s i“ tu z is h
h a q id a ta k lif k ir itg a n 3.
T .R is q u lo v bu g ‘o y a la rn i T u rk is to n k o m p a rtiy a si I I I — IV
s ’ezd lari, o ‘lka m u su lm o n la ri k o n feren siy alari (V)
rezolutsiy alari
sifatida qabul qilinishiga erishgan. Bu g ‘o yalar Stalin tavsiyasi bilan
kev in ch alik shaxsan L enin to m o n id a n b e k o r qiling an. T .R isq u lo v
m ah alliy x a lq la rn in g m illiy m a n fa a tla rin i hisobga olib, T u rk isto n
a v to n o m respublikasi K onstitutsiyasiga ham o ‘zgartirishlar kiritgan.
T .R isq u lo v o ‘sha d a v r s h a rt-s h a ro itla rid a n kelib c h iq q a n h o ld a
Turkiston chegaralarini Rossiya qo'shinlari
him oya qilishi zarurligini
Dostları ilə paylaş: