Z. M. Bobur nomidagi Andijon Davlat Universiteti

Suyuqliklarni vakuum ostida qayta haydash orqali tarkibiy qismini aniqlash.
Vakuum ostida haydash qurilmasi yig’ilib uni suv vakum nasosi yordamida germetikligi tekshirildi. So’ngra hаydоsh kоlbаsigа 200 ml kerosin quyildi, suyuqlik bir tеkis qаynаshi uchun 2-3 dоnа dоnа chinni bо’lаkchаsi tаshlаndi. Sо’ngrа hаydаsh аsbоbi qayta yig’ildi, vakum nasos ulandi vа kоlbа elеktrqizdirgichdа qizdirildi. Hаydаsh bоshlаngаndаn sо’ng suyuqlik minutigа 30-40 tоmchidаn tоmib turаdigаn mаrоmdа kоlbа qizdirildi. Termometrni kuzatish orqali har bir fraksiya alohida idishlarga ajratib olindi.
Аjrаtib оlingаn bu аyrim-аyrim frаksiyalаr yanа qаytаdаn hаydаldi. Ikkinchi hаydаsh tugаgаndаn sо’ng оlingаn frаksiyalаrni vа hаydаshdаn qоlgаn qоldiqni hаjmi о’lchаndi. Ikkinchi hаydаshdаgi mаhsulоtlаrni umumiy hаjmi о’lchаnib оlingаn frаksiyalаrni fоiz ulushi аniqlаndi. Hаydаsh tugаgаndаn sо’ng suyuqlikni dаstlаbki holatidаgi miqdоrigа nisbаtаn chiqish unumi аniqlаndi. Bunga ko’ra chiqish unumi 92 % ni tashkil etdi, fraksyalarning kimyoviy tarkibini o’rganish orqali quydagi natijalar olindi;

1. 
   to’yingan alifatik uglevodorodlar 65 %;
   
2. 
   naftenli uglevodorodlar 28 %;
   

v) to’yinmagan uglevodorodlar 7 % gacha.

Vakuum ostida qayta haydash orqali olingan suyuqliklarning molekulyar refraksiyasini aniqlash.

Haydash yo’li bilan olingan moddalar uchun molekulyar refraksiyani Lorents formulasi yordamida aniqlandi;

1. 
   to’yingan alifatik uglevodorodlar uchun;
   

2. 
   naftenli uglevodorodlar uchun;
   

v) to’yinmagan uglevodorodlar uchun;

Uglerod va vodorodni aniqlash.

Mutlaqo quruq probirkaga 2 ml kerosin va oksidlovchi mis (II)-oksid solib aralashtirildi. Aralashmadan 3 sm yuqoriga gigroskopik paxta (shisha tolasi) o’rnatib, uning yuzasiga suvsizlantirilgan oq rangdagi mis (II)-sulfat tuzi sepildi, ustidan yana bir qatlam paxta yopildi.
Probirka egik nay o’rnatilgan rezina probka bilan berkitildi. Nayning ikkinchi uchi kalsiy gidroksid eritmasi solingan probirkaga tushirildi. Kerosin solingan probirka qizdirildi. Bunda modda tarkibidagi uglerod karbonat angidridga, vodorod esa suvga aylandi. Ikkinchi probirkada hosil bo’lgan kalsiy karbonat cho’kmasini va mis (II)- sulfat kristallarining massasini 0,01 gr aniqlikda o’lchovchi analitik tarozida o’lchash orqali topildi. Bunga ko’ra uning tarkibida;

№	Element.	% dagi miqdori.
1	Uglerod	81 %
2	Vodorod	14 %
3	Noma’lum elementlar	5 %

dan iboratligi aniqlandi.