Z nishanova, G. Alimova

2.2. Psixologik tadqiqotni o‘tkazish shakllari
Bolani o‘rganish ikki asosiy shaklda: “ko‘ndalangiga kesim” va
“uzunasiga kesim” metodi deb nomlanuvchi tadqiqot shaklida amalga
oshiriladi.
Tadqiqot ko‘ndalangiga kesim shaklida o‘tkazilganda turii yoshdagi
bolalar guruhlarida muayyan psixologik jarayon, holat yoki xususiyat
o‘rganiladi va har xil yosh bosqichidagi bolalar ustidan olib borilgan
tadqiqot natijalari o‘zaro solishtiriladi. Masalan, D.B.Elkonin kichik,
o‘rta va katta maktabgacha yoshdagi bolalaming syujetli-rolli o‘yinlariga
xos xususiyatlarni o ‘rganib, o‘zaro solishtirib bolalar o ‘yinlari
taraqqiyotiga xos umumiy qonuniyatni aniqlagan. Ko‘ndalangiga kesim
shaklidagi tadqiqotda asosiy e’tibor sinaluvchi bolalar yoshidagi
farqlarga qaratUishi kerak. Farq qanchalik kichik bo‘lsa, psLxolog-
tadqiqotchi bola psixikasi va shaxsidagi muhim o‘zgarishlami payqash
uchun ko‘proq imkoniyatga ega boiadi.
Tadqiqot uzunasiga kesim shaklida o‘tkazilganda bir yoki bir necha
bolaning muayyan vaqt oraligidagi hayoti o‘rganiladi. Tadqiqotchi
uzluksiz ravishda bir yosh bosqichidan ikkinchisiga o‘tishda bola
psixikasi va hulq-atvorida ro‘y beruvchi o‘zgarishlami aniqlab boradi.
Masalan, maktabgacha taiim muassasasida yangi dastur bo‘yicha
ish boshlangan boisa, muassasaga endi qabul qilingan bolalami 4-
5 yil uzluksiz o‘rganish orqali dastuming bola taraqqiyotiga ta’sirini
aniqlash va u haqida xulosa chiqarish mumkin boiadi. Uzunasiga
kesim shaklidagi tadqiqot shuningdek, ayrim hollarda longityud
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

tadqiqot ham deb ataladi. Tadqiqotning bu shakli ancha murakkab 
va ko‘p vaqt talab etadi.