ZabiTƏ teymurlu

Azərbaycan dilinin dialekt leksikası 

 
59
 

 
dix`cə qutarmır (Laçın); Yazıdan çayacan yağış məni döydü (Zəngilan); 
Qavaxlar susuz yazılar çoxudu  (Füzuli);  Yazıda qoyun da otduyur, 
mal da otduyur (Şahbuz) (7, 544). Bu sözə Şəki dialektində Qaraya-
zı, Ağyazı (əkin yeri adıdır) sözlərinin tərkibində təsadüf edilir: Ta-
xılımızın çoxu Ağyazıdadı  (Biləcik);  Biyil Qarayazıda bitən buğda heş 
vax olmītdi (Qışlaq) (40, 189). M.Şirəliyev qeyd edir ki,  yazı sözü 
Göyçay, Ordubad,  Culfada “çöl, səhra” mənasında işlənir; - Qoyun 
sürüsü yazıdan gəldi sərdana sağılmağa (Ordubad). Şamaxı, Mərəzə 
şivələrində yazı sözü yabanı sözü ilə müvazi işlənir. Gəncə dialek-
tində yazı sözünə yazıpişiyi (çöl pişiyi), yazımaralı (çöl maralı) tər-
kiblərində və yazıxmax məsdərinin kökündə təsadüf edilir. 
Müasir ədəbi dilimiz üçün arxaikləşən yazı leksemi həm Mah-
mud Kaşğarinin lüğətində, həm də klassiklərimizin əsərlərində işlə-
nib: Sən üzündən aləmi rövşən qılıb saldın niqab, Yazıya salsın bu gün-
dən böylə nurin afitab (Füzuli). Yazı sözünün “Kudatqu Bilik” əsərin-
də də “çöl, düzənlik” mənasında işləndiyini S.E.Malov qeyd edir. Yazı 
sözünə müasir türk dillərindən xakas dilində çazı (y>ç) formasında 
təsadüf edilir (58, 334). 
Müasir türk dilində yazı sözü bir neçə məna ifadə edir: “düz əra-
zi, düzlük, səhra; ova; tarla”: El yazıya el yazıya/Duman çökmüş çöl 
yazıya – Türkü” (75, 1138). Yazı sözü bəzi toponimlərin tərkibində 
də qədim mənasını qoruyub saxlamışdır. Məsələn: Qarayazı meşəsi, 
Qarayazı rayonu (Gürcüstanın keçmiş Qardabani rayonu), Göyçay-
da Qarayazı kəndi, Giləzi kəndi (Abşeron rayonu) və b. (9, 167).  
H.Eren  yazı sözünün yaz- (yaymaq, açmaq) kökündən  əmələ 
gəldiyini qeyd edir (78, 448).