Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti olmon tili va adabiyoti kafedrasi
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Yangi zamonaviy pedagogik texnologiya – horijiy pedagogikaning yo‘nalishi
bo‘lib, uning maqsadi ta‘lim jarayonining samarasini oshirish va o‘qitish natijalarini kafolatlashdan iborat bo‘lgan.
tarjimasidan kelib chiqqan. Ta‘limga texnologioliya kirish butun asr mobaynida davom etmoqda. Taxminan 50-yillarning oxirigacha pedagogik texnologiya an‘anaviy ta‘lim uchun texnik muhit xosil qilish, avtomatlashtirilgan vositalar majmuasini qurish bilan bog‘liq bo‘lgan.
Bugungi kunda ta‘lim texnologiyasi pedagogik fanlar sohasi sifatida qaralmoqda. Texnologiyaning taraqqiyotida inson psixologiyasi katta o‘rin tutadi. Tarixan ta‘limiy texnologiya taktik jihatdan faoliyat ko‘rsatgan va rivojlangan.
Ta‘limiy texnologiya - deb, quyidagilarni o‘z ichiga o‘z ichiga olgan majmuaga tushuniladi. - Rejalashtirilayotgan natijalar to‘g‘risida tasavvur mavjud bo‘lishi; - o‘rganuvchilar joriy holatini aniqlashga yordam beruvchi diagnostik vosita; - o‘qitish modellari to‘plami; - aniq sharoitlar uchun optimal modelni tanlash mezoni. Pedagogik uslublar qo‘llanilayotgan vositalarga bog‘liq emas. Eng yangi uslub sifatida birorta o‘qitishdan foydalanmasdan o‘tiladigan uslublar hisoblanadi. Masalan: oddiy savol- javob uslubi ishning sifatini sezilarli oshirish mumkin.
Pedagogik texnologiyaning metodologik sifatlari quyidagilardan iborat: - texnologik sxema; - ilmiy asos; - tizimlilik; - boshqaruvchanlik; - samaradorlik; - takrorlanuvchanlik; Texnologik sxema – texnologik jarayonning shartli foydalanishi. U alohida funkstional elementlarga bo‘linadi va ular orasidagi mantiqiy aloqalar belgilanadi. Ilmiy asos – har bir pedagogik texnologiya birorta ilmiy konsepstiyaga tayanishi kerak. Ilmiy konsepstiya bu – ta‘limiy maqsadlarga erishishning ilmiy jihatdan asoslanishidir.
Boshqaruvchanlik – qiziqishlar nazarda tutiladi: - maqsadlar qo‘yish; - rejalashtirish; - o‘qitish jarayonini loyihalash; - qadam baqadam tashhis qo‘yish; - natijaga tuzatish kiritish maqsadida vosita va metodlarni o‘zgartirish. Samaradorlik – zamonaviy pedagogik texnologiyalar aniq sharoitlarda mavjud bo‘ldi va ma‘lum o‘qitish standartlariga erishishni kafolatlaydi, natija bo‘yicha samarador harajatlar bo‘yicha optimal bo‘ladi.
Bilish faoliyatini tashkil qilish va boshqarish turiga ko‘ra: - o‘qituvchining o‘quvchi bilan o‘zaro aloqasi yopiq bo‘lmasligi (nazorat qilinmaydigan va tuzatish kiritilmaydigan) - stiklik (nazorat, o‘z-o‘zini nazorat va o‘zaro nazorat, avtomatlashtirilgan o‘quv vositalari yordamida); - verbal Bularning birikmasidan quyidagi texnologiya kelib chiqadi: 1. Klassik ma‘ruza yordamida . 2. Audiovizual texnik vositalar yordamida o‘qitish. 3. ―Konsultant‖ tizimi. 4. ―O‘quv kitoblari‖ yordamida o‘qitish. 5. ―Kichik guruhlar ‖ tizimi. 6. ―Kompyuterli‖ o‘qitish. 7. ―Repetitor‖ tizimi. 8. ―Dasturli‖ o‘qitish. 3.Metod va usullar. Ta‘lim va tarbiya metod va usullari ko‘plab mavjud texnologiyalar nomini belgilab beradi: reproduktiv, tushuntirish – illyustrastiyalash, majburlash, erkin tanlash, dasturlashgan ta‘lim, muammoli, izlanishli, ta‘dqiqotchilik, rivojlantiruvchi guruhli, jamoaviy, axborot, dialogik, kommunikastiv, o‘yin, mehnat, ijodiy sirt texnologiyalar va boshqalar. Amaliyotda monodidaktik tizimlarning kombinastiyalaridan foydalaniladi. Ularning eng ko‘p tarqalgani quyidagilar: - Ya.A. Komenskiyning an‘anaviy sinf-dars sistemasi. Bunga ko‘ra, mavzu ma‘ruza uslubida bayon qilinadi va kitob bilan mustaqil ishlanadi (didaxografiya deyiladi). - zamonaviy – an‘anaviiy o‘qitish (texnik vositalar bilan birga didaxografiyadan foydalaniladi). - o‘qitishning guruhli va differenstiyalangan usullari (pedagog butun guruh bilan axborot almashishi mumkin, shu bilan birga ba‘zi o‘quvchilarga repetitor sifatida vaqt ajratadi). Pedagogik texnologiyada o‘quvchining o‘quv jarayonida tutgan o‘rnini va pedagogning o‘quvchilarga nisbatan bo‘lgan munosabati muhim o‘rin tutadi. Shunday qilib, shaxsga yo‘naltirilgan texnologiyalar antropostentrik, gumanistik va psixoterapistik, har tomonlama erkin, ijoddiy rivojlangan shaxsni tarbiyalashdan iborat.
Insonparvar – shaxsiy texnologiyalar – insonparvarlik mohiyati bilan ajralib turadi, unga yordam beradi, qo‘llab-quvvatlaydi. O‘quvchining kuchiga hurmat, undagi qobiliyatlarni ochilishiga yordam berish va majburiy ta‘lim tarbiyani rad etadi.
Hamkorlik texnologiyalar – u demokratizm, tenglik, g‘oyalarini ilgari suradi va o‘qituvchi o‘quvchi munosabatlarida sub‘ekt – sub‘ektga asoslanadi. O‘qituvchi va o‘quvchi ta‘lim tarbiya maqsadi mazmunini ishlab chiqadi. Hamjihatlik bilan o‘z faoliyatlariga baho qo‘yadi.
Erkin tarbiya texnologiyasi – bunda o‘quvchiga barcha yo‘nalishlar bo‘yicha erkin tanlash huquqi berladi. Tanlash davomida o‘quvchi sub‘ekt nuqtai nazaridan namoyon qiladi va natijaga tashqi ta‘sirdan emas, balki ichki kuch vositasida ergashadi. Mavjud bo‘lgan
o‘qitish tizimlarini modernizastiya qilish va modifikastiya qilish asosiga qurilgan texnologiyalar:
a) Pedagogik munosabatlarni insonparvarlashtirish va demokratiyalashtirish asosidagi pedagogik texnologiyalar. Unga Sh.A.Amomashvillining hamkorlik, insonparvar – shaxsiy texnologiyasi kiradi. b) O‘quvchilarning faoliyatini faollashtirishga qaratilgan pedagogik texnologiyalar.( Masalan, o‘yinli texnologiyalar).
Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|