Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti olmon tili va adabiyoti kafedrasi
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
MEHNAT BOZORI
Kadrlar malakasini oshirish va qayta tayyorlash kasbiy ta‘lim muassasalari Oliy o‘quv yurtlaridan keyingi ta‘limning kasbiy ta‘lim dasturlari Oliy ta‘limning kasbiy ta‘lim dasturlari 2 3
1
1 uzluksiz ta‘lim oliy ta‘lim muassasalarida davom ettirishga asos bo‘ladigan umumta‘lim dasturlari 2 - fan predmetlari bo'yicha chuqurlashtirilgan akademik litseylarning ta'lim dasturi 3 -Kasb-hunar kollejlarining yo'nalishlari bo'yicha chuqurlashtirilgan kasb -kunar ta‘lim dasturlari Shu bilan umumta'lim dasturlari keyingi ta'lim turlari – o‘rta maxsus, kasb- hunar va oliy ta'lim tizimi dasturlari bilan o‘zaro uyg'unlashib uzluksiz ta'lim tizimini tashkil etdi. Shuni ta'kidlab o‘tish joizki, akademik litsey va kasb-hunar kollejlarini tamomlagan bitiruvchilar oliy o‘quv muassasalariga kirishda bir xil imkoniyatlarga ega bo‘ladilar, ya'ni ular teng huquqlidirlar. Bu jihat 2-sxemada 1 raqami bilan belgilangan bo‘lib, litsey va kollejlar uchun bir xil bo'lgan umumta'lim dasturlaridir. Kiritilgan yangi ta'lim tizimining har tomonlama o'ylab tuzilganligi, ilmiy asoslanganligi bois afzalliklari bir talay. Yoshlarimiz o‘quv jarayonida o‘z huquqlarini anglagan holda qobiliyatlari, qiziqishlari va xohishlariga qarab tanlash huquqiga egadirlar. Chunonchi, litsey yoki kollejda o‘qish, ular tarkibidagi ma'lum yo‘nalishni tanlash o‘quvchilaning o‘ziga havola, bu ulaning tanlash huquqini, demak ulaning erkinlik huquqlarini ta'minlashdir. ―Kadrlar tayyorlash milliy dasturi‖ni ham mazkur prinsipga asosan, uch bosqichda amalga oshirish mo‘ljallangan. Har bir bosqichning o'z oldiga qo‘ygan aniq vazifalari bor. Ularning sifatli bajarilishi keyingi bosqichning muvaffaqiyatiga sabab bo‘ladi. O‘tish davrini o'ziga qamrab olgan mazkur bosqich 1997-2001 yillarni o‘z ichiga oladi. Milliy dastur qabul qilingandan keyin o'tgan davr mobaynida unda belgilangan vazifalarni hayotga tadbiq etish borasida muayyan ishlar amalga oshirildi ham. Jumladan, ta'lim boshqaruvi organlari, o‘quv muassasalari rahbarlari va xodimlarining e'tibori ta'lim mazmunini takomillashtirishga hamda yangi, ilg'or pedagogik texnologiyalani joriy etishga qaratildi. Yangi tizimning huquqiy asoslari
yaratildi. Umumiy o‘rta ta'lim, o‘rta maxsus, kasb-hunar ta'limi to‘g'risidagi Nizom, umumiy o‘rta ta'limning davlat standartlari, o‘quv predmetlari bo‘yicha zamonaviy talablarga javob beruvchi dasturlar va boshqa qator me'yoriy hujjatlar amalda qo‘llash uchun kiritilgani ana shu ishlar jumlasidandir. Birinchi bosqichda amalga oshiriladigan eng asosiy ishlardan biri - bu uch yillik akademik litseylar va kasb-hunar kollejlari tizimiga zamin tayyorlashdan iboratdir. Har bir hududning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish istiqbollari va ehtiyojlari hisobga olingan holda aynan shu yo‘nalishlani kadrlar bilan ta'min- lovchi mazkur ta'lim muassasalarining joylashtirilishi, ularni moddiy va moliyaviy ta'minlashning 1999-2005 yillarga mo‘ljallangan dasturi ishlab chiqildi va hukumat qarori bilan tasdiqlandi. Har bir yangi tashkil etiladigan litsey va kollejlaning yo‘nalishlari bo‘yicha o‘ziga xos maxsus loyihalari ishlab chiqildi va tasdiqlandi. Bunda mahalliy sharoitlar xisobga olinib, har bir tumanda tanlab olingan o‘ziga xos loyiha bo‘yicha litsey va kollejlaning tashkil etilishi rejalashtirilgan. Ushbu dasturda akademik litsey va kasb-hunar kollejlarini qayta ta‘mirlash, rekonstruksiya qilish, yangidan qurish zaruriyatidan kelib chiqqan holda (har bir viloyat, tuman, qishloq miqyosida) ulaning moddiy bazasini ta'minlash masalalari o‘z yechimini topgan. Bu borada davlatimizning barcha tuzilmalari, resurslari, iqtisodiy imkoniyatlari ishga solindi. Ikkinchi bosqichning oxirida, ya'ni 2005 yilda milliy Dasturda belgilangan vazifalani to‘liq amalga oshirishga erishdik hamda rivojlanishimizning ijtimoiy-iqtisodiy sharoitidan kelib chiqqan holda unga tegishli o‘zgartirishlar kiritish mo'ljallandi. Vanihoyat, uchinchi bosqichda (2005 yildan keyin) kadrlar tayyorlash tizimini takomillashtirish va yanada rivojlantirish jarayonini amalga oshirildi. Uzluksiz ta‘lim - Uzluksiz ta‘lim kadrlar tayyorlash tizimining asosi, O'zbekiston Respublikasining ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotini ta'minlovchi, shaxs, jamiyat va davlatning iqtisodiy, ijtimoiy, ilmiy-texnikaviy va madaniy ehtiyojlarini qondiruvchi ustuvor sohadir. Uzluksiz ta'lim ijodkor, ijtimoiy faol, ma'naviy boy shaxs shakllanishi va yuqori malakali raqobatbardosh kadrlar ildam tayyorlanishi uchun zarur shart- sharoitlar yaratadi. Uzluksiz ta'limni tashkil etish va rivojlantirish prinsiplari - Uzluksiz ta'limning faoliyat ko'rsatish prinsiplari quyidagilardan iborat: — ta'limning ustuvorligi - uning rivojlanishining birinchi darajali ahamiyatga ega ekanligi, bilim, ta'lim va yuksak intellektning nufuzi; — ta'limning demokratlashuvi - ta'lim va tarbiya uslublarini tanlashda o'quv yurtlari mustaqilligining kengayishi, ta'limni boshqarishning davlat jamiyat tizimiga o'tilishi; -ta'limning insonparvarlashuvi - inson qobiliyatlarining ochilishi va uning ta'limga nisbatan bo'lgan turli-tuman ehtiyojlarining qondirilishi, milliy va umumbashariy qadriyatlar ustuvorligining ta'minlanishi, inson, jamiyat va atrof- muhit o'zaro munosabatlarining uyg‘unlashuvi; —ta'limning ijtimoiylashuvi - ta'lim oluvchilarda estetik boy dunyoqarashni hosil qilish, ularda yuksak ma'naviyat, madaniyat va ijodiy fikrlashni shakllantirish; —ta'limning milliy yo'naltirilganligi ta'limning milliy tarix, xalq an'analari va urf odatlari bilan uzviy uyg‘unligi, O'zbekiston xalqlarining madaniyatini saqlab qolish va boyitish, ta'limni milliy taraqqiyotning o'ta muhim omili sifatida e'tirof etish, boshqa xalqlaning tarixi va madaniyatini hurmatlash; —ta'lim va tarbiyaning uzviy bog'liqligi, bu jarayonning har tomonlama kamol topgan insonni shakllantirishga yo'naltirilganligi; • iqtidorli yoshlarni aniqlash, ularga ta'limning eng yuqori darajasida, izchil ravishda fundamental va maxsus bilim olishlari uchun shart-sharoitlar yaratish. Uzluksiz ta'limni isloh qilish yo'nalishlari - Uzluksiz ta'lim sohasidagi islohotlar quyidagilami nazarda tutadi: ta'lim tizimining kadrlar salohiyatini tubdan yaxshilash, tarbiyachi, o'qituvchi, muallim va ilmiy xodimning kasbiy nufuzini oshirish; davlat va nodavlat ta'lim muassasalarining har xil turlarini rivojlantirish; ta'lim tizimini tarkibiy jihatdan qayta qurish, ta'lim, fan, texnika va texno- logiyaning, iqtisodiyot va madaniyatning jahon miqyosidagi zamonaviy yutuqlarini hisobga olgan holda ta'lim va kasb-hunar ta'limi dasturlarini tubdan o'zgartirish; majburiy umumiy o'rta ta'limdan o'rta maxsus, kasb-hunar ta'limiga o'tilishini ta'minlash; maxsus, kasb-hunar ta'limining markazlari sifatida fan va ishlab chiqarish integrasiyalashgan yangi tipdagi o'quv muassasalarini vujudga keltirish;
ilg‘or texnologiyalarni keng o'zlashtirish, iqtisodiyotdagi tarkibiy o'zgarishlar, chet el investisiyalari ko'lamlarining kengayishi, tadbirkorlik, kichik va xususiy biznesni rivojlantirish bilan bog‘liq yangi kasb-hunar va mutaxassisliklar bo'yicha kadrlar, shu jumladan boshqaruv tizimi kadrlarini tayyorlash, qayta tayyorlash va ulaning malakasini oshirish; milliy mustaqillik prinsiplari va xalqning boy intellektual merosi hamda umumbashariy qadriyatlaning ustuvorligi asosida ta'limning barcha darajalari va bo'g‘inlarida ta'lim oluvchilaning ma'naviy va axloqiy fazilatlarini rivojlantirish; ta'limni boshqarish tizimini takomillashtirish, ta'lim muassasalarini mintaqalashtirish; ta'lim olishda, shuningdek bolalar va yoshlarni ma'naviy-axloqiy, intellektual va jismoniy jihatdan tarbiyalashda oila, ota-onalar, jamoat tashkilotlari, mahallalar, xayriya va xalqaro fondlaning rolini kuchaytirish yuzasidan chora - tadbirlar ishlab chiqish hamda ularni amalga oshirish; ta'lim jarayoni va kadrlar tayyorlash sifatiga xolis baho berish tizimini yaratish va joriy etish; ta'lim tizimini moliyaviy, moddiy texnika va boshqa tarzdagi resurslar bilan ta'minlash mexanizmlarini shakllantirish; uzluksiz ta'limni fan va ishlab chiqarish bilan integrasiyalashtirishning puxta mexanizmlarini ishlab chiqish va joriy etish; ta'lim va ilm-fan bilan bog‘liq chet el hamda xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikni kengaytirish va rivojlantirish; tub yerli millatga mansub bo'lmagan shaxslar zich yashaydigan joylarda ular o'z ona tillarida ta'lim olishlari uchun tashkiliy va pedagogik shart-sharoitlar yaratish; ta'limning barcha darajalarida ta'lim oluvchilaning huquqiy, iqtisodiy, ekologik va sanitariya-gigiena ta'limi hamda tarbiyasin. Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|