Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti mamadjanova ma
Yüklə 1,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
33 6-§. TAROZIDA TORTISHGA DOIR MANTIQIY MASALALARNI YECHISH USULLARI Bu turdagi masalalarni yechish asosida u yoki bu faktni o`rnatish(haqiqiy tangalar ichidan qalbaki tangani aniqlash, massasiga ko`ra yuklarni tartiblash va boshqalar) toshsiz, pallali tarozida amalga oshiriladi. Ko`p hollarda masala shartida tortilayotgan ob’ektlar sifatida tangalar ishlatilib, talab etilayotgan faktni ko`rsatilgan miqdorda tortishlar bajarib aniqlash, yoki talab etilayotgan faktni o`rnatish uchun eng kam tortishlar sonini aniqlash talab etiladi. Tangalardan qalbakisini topishga doir masalalar shartida qalbaki tanga massasi boshqa tangalar massasidan yengil yoki og`ir ekanligi ko`rsatilgan bo`lsa, uni yechishda tortishlar soni kamayadi. 1-masala. Uchta tanganing bittasa qalbaki. Uning massasi boshqa tangalar massasidan yengil. Toshsiz, pallali tarozida bir marta tortish orqali qalbaki tangani qanday aniqlash mumkin? Yechish. Tarozining har bir pallasiga bittadan tanga qo`yamiz. Quyidagi ikki hol bo`lishi mumkin: 1– hol. Tarozining har bir pallasiga qo`yilgan tangalar bir xil massaga ega. Bu holda ularning ikkalasi haqiqiy bo`lib, chetga olib qo`yilgan tanga qalbaki bo`ladi. 2– hol.Tarozining qaysi bir pallasiga qo`yilgan tanganing massasiyengil bo`lsa, u qalbaki bo`ladi. 2-masala. 9 ta tanganing bittasi qalbaki. Uning massasi boshqa tangalar massasidan yengil. Toshsiz pallali tarozida ikki marta tortish orqali qalbaki tangani qanday aniqlash mumkin? Yechish: 9 ta tangani 3 ta dan qilib, 3 guruxga ajratamiz. Birinchi tortishda 1- va 2- guruhlardagi 3 tadan tangalarni tarozining har bir pallasiga qo`yamiz. Bunda quyidagi ikki hol bo`lishi mumkin : 1– hol. Tarozi pallasiga qo`yilgan tangalar bir xil massaga ega. Bu holda ikkala guruhdagi tangalar haqiqiy bo`lib, qalbaki tanga 3 – guruhda bo`ladi. 34 2– hol. Agar ular bir xil massaga ega bo`lmasa, bu holda qaysi guruhdagi tangalar massasi yengil bo`lsa, qalbaki tanga o`sha guruhga tegishli bo`ladi. Ikkala holda ham ikkinchi tortishda qalbaki tangani aniqlash yuqoridagi 1- masala yechimiga keltiriladi. Yüklə 1,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|