Закона «О бухгалтерс ком учёте»


BUXGALTERIYA HISOBI VA AUDIT



Yüklə 394,9 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə6/12
tarix12.10.2023
ölçüsü394,9 Kb.
#154210
növüЗакон
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
BUXGALTERIYA HISOBI VA AUDIT


Iqtisodiyot va ta'lim / 2023-yil 1-son
198
N. Abdusalomova 
«
tannarx hisobi 

rivojlana-
yotgan mamlakatlarda buxgalteriya hisobining yan-
gi tendentsiyasi
» 
deb baholaydi 

12


Tadqiqot metodologiyasi.
 
Energiya ishlab 
chiqaruvchi xo

jalik yurituvchi subyektlarda xara-
jatlarni boshqarish tizimini o

rganishda moliyaviy 
tahlil metodini qo

llagan holda turli usullar, ya

ni 
taqqoslash, guruhlash, gorizontal hamda vertikal 
tahlil usullaridan foydalanilgan. 
Tahlil va natijalar.
 
Ta

kidlash joizki, energe-
tika korxonalari faoliyati samaradorligini ta

minlov-
chi asosiy omillardan biri ularning xarajatlarini 
boshqarishdir. Xarajatlarni boshqarish tizimida 
alohida o

rinni tahlil funktsiyasi egallaydi, chunki u 
korxonaning barcha resurslaridan foydalanish sa-
maradorligini baholashga, ishlab chiqarish xarajat-
larini kamaytirish uchun zaxiralarni aniqlashga, 
rejalarni tayyorlash va oqilona boshqaruv qarorlari-
ni qabul qilish uchun ma

lumot to

lashga yordam 
beradi. 
Bunda, korxona rahbarlarning muammolari-
dan biri xarajatlarni tahlil qilishning tegishli usulini 
tanlashdir. Amalda qisqartirilishi mumkin bo

lgan 
xarajatlarni aniqlash uchun tahlilning quyidagi 
asosiy turlari qo‘llaniladi: 

xarajatlar tarkibini tahlil qilish;

qiyosiy tahlil; 

omil tahlili; 

xarajatlarni omilini tahlil qilish;

ABC tahlili 

XYZ tahlillari.
Korxonalarning faoliyati energetika korxona-
lari mahsulot tannarxini-xarajatlarini tashkil etuv-
chi juda keng xarajatlar nomemklaturasidan tashkil 
to‘ganligidan dalolat beradi. Shuning uchun, model
-
lashtirish va tahlil qilish uchun ko‘lab tahlil usullari
-
ni qo‘ll
ash qiyin. Biz ABC tahlilidan foydalangan 
holda xarajatlarni tartibga solishni boshlashni taklif 
qilamiz.
ABC usuli Pareto 20/80 qoidasi deb nomlan-
gan statistik qonuniyatga asoslangan[13]. Xarajatla-
rga kelsak, ABC usulining mohiyati shundan ibo-
ratki, tahlil maqsadiga muvofiq, tasniflash xususiya-
ti tan
lanadi, so‘ngra xarajatlar ushbu tasniflash 
xususiyatining kamayishiga qarab tartiblanadi. 
Barcha xarajatlar (bir xil turdagi yoki yo‘na
-
lishdagi) qiymati bo‘yicha uch guruhga bo‘linadi. 
Ushbu guruhlashning maqsadi har bir xarajat mod-
dasi ustidan turli da
rajadagi nazoratni o‘rnatish 
uchun muhim ahamiyatga ega xarajat moddalarini 
muhim bo‘lmaganlaridan ajratishdir. Shunga ko‘ra, 
solishtirma og‘irligiga kora harajatlarni 3 guruhga 
bo‘lamiz:

A guruhi 

solishtirma og‘irligi 10
-15 % dan 
yuqori 

B guruhi 

solishtirma og‘irligi 5
-10 %

C guruhi 

solishtirma o
g‘irligi 5 % dan ‘ast
ABC usuli faqat yaratish jarayonlariga mos 
keladigan xarajatlarni o‘z ichiga olganligi sababli 
eng maqbul xarajat qiymatini olish imkonini beradi.
Korxonada ABC-
tahlilni o‘tkazishning 
birinchi 
bosqichi - xarajatlarni mod
dalari bo‘yica ro‘yxatga 
olishdir (1 jadval). 
ABC tahlilini Energiya ishlab chiqaruvchi 
Farg‘ona IEM AJ misolida ko‘rib chiqamiz.

Yüklə 394,9 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin