Berilganlar mashina so’zlari ko’rinishida uzatiladi. Bitta xotira elementi 1 bit axborotni saqlaydi.
Xotira elementlari bloki n ta xotira elementlari matritsasidan iborat, bunda n mashina so’zidagi
razryadlar soni. Xotira maksimal xajmi sistema magistralining adreslar shinasidagi yo’nalishlar
soni bilan aniqlanadi. Masalan, IBM PC XT dagi adres shinasi 20 ta yo’nalishga ega. Shuning
uchun OX maksimal xajmi 220=1 Mbayt ga teng. IBM PC Atda (mikroprotsessor i80286)
sistema magistrali 24 yo’nalishga ega, shuning uchun OX xajmi 16 Mbayt gacha kengaytirilishi
mumkin. i80386
mikroprotsessorlaridan boshlab, adres shinasi 32 yo’nalishga ega. OX
maksimal xajmi esa 232=4Gb gacha kengaytirilgan.
Xotira mikrosxemalari statik (SRAM) va dinamik (DRAM) xotira elementlarida qurilishi
mumkin. Statik XE sifatida statik triggerdan foydalaniladi. Dinamik XE sifatida kremniy kristali
ichida shakllantirilgan elektr kondensatordan foydalaniladi.
Statik XE lar o’z holatini (0 yoki 1) chegaralanmagan uzoq vaqt (elektr toki
o’chirilmasa)saqlab turishi mumkin. Dinamik XE lar vaqt o’tishi bilan ularga yozilgan axborotni
yo’qotadi(kondensatorning zaryadsizlanishi), shuning uchun ular
axborotlarni davriy qayta
tiklanishiga muxtoj(regeneratsiya). Dinamik XE li OXQ lari statik XE li OXQ laridan bitta
elementdagi komponentlar soni kamligi bilan farq qiladi. Ammo axborotni regeneratsiya qilish
extiyoji tufayli dinamik OXQ lar murakkabroq boshqaruv sxemalariga ega.
OXQ larning asosiy
xarakteristikalari xajm va tezkorlikdir. Zamonaviy ShEHMlarda OXQ modulli strukturaga ega.
Modullar turli tuzilishga ega bo’lishi mumkin (SIP, ZIP, SIMM, DIMM). OXQ xajmining
oshishi qo’shimchi modullarning o’rnatilishi bilan bog’liq. Ular 30-kontaktli (30-pin) va
72kontaktli variantlarda 1,4, 8, 16, 32 va 64 Mbayt da chiqariladi. DRAM
modullariga murojaat
vaqti 60 - 70 nc ni tashkil etadi. EHM uniumdorligiga murojaat vaqtidan tashqari taktli chastota
, sistema magistralining berilganlar shinasi razryadliligi kabi xarakteristikalar ham ta’sir etadi.
Berilganlar shinasi razryadliligi (8, 16, 32 ili 64 bita) bitta murojaatda OXQ bilan almashish
mumkin bo’lgan axborot birligini aniqlaydi.
OXQ ning chastota va razryadlilikka bog’liq holda unumdorlik integral xarakteristikasi
uning o’kazish qobiliyati hisoblanadi. O’tkazish qobiliyati sekundiga Mbaytlarda o’lchanadi. 60-
70 ns murojaat vaqtiga ega bo’lgan, maksimal 64 bit shina razryadligiga ega, bo’lgan operativ
xotiraning 50 MGts taktli chastotadagi o’kazish qobiliyati 400 Mbayt/s, 60 MGts da - 480
Mbayt/s, 66 MGts - 528 Mbayt/s . Registrlar – uzunligi turlicha bo’la
oladigan tez ishlovchi
xotira uyalari (standart uzunligi 1 bayt ga teng va ish tezligi ancha past bo’lgan AXQ uyalaridan
farq qiladi); DXQ Mikrosxemalari matritsali struktura printsipi bo’yicha quriladi. Xotira
elementlari funktsiyalarini yarim o’tkazgichli diod yoki tranzistorlar bajaradi. Bunday matritsada
peremo’chkaning mavjudligi “I” bilan, uning yo’qligi “O” bilan belgilanadi.
DXQ ga
informatsiya kiritish uni programmalash deb ataladi. Axborot kiritish qurilmasi esa
programmator deb ataladi. Dasturlash “O” saqlanadigan adreslardagi peremo’chkalarning
yo’qotilishidan iborat. Odatda DXQ sxemalari faqat bir marta programmalanadi.
Ammo maxsus qayta programmalanadigan mikrosxemalar ko’p
marta yangi axborot
kiritilish imkoniyatiga ega. O’ta operativ Xotira qurilmalari katta bo’lmagan axborotlarni saqlash
uchun ishlatiladi va asosiy xotiraga nisbatan tezroq ( 2 - 10 marta) ishlaydi. Ular regisr va registrli
strukturalardan iborat bo’ladi. Registr unga kiritilgan sonni uzoq (elektr o’chirilmaganda) vaqt
saqlab tura oladigan elektron qurilmadan iborat. Statistik triggerlardan iborat registrlar eng ko’p
tarqalgan hisoblanadi. Vazifasiga qarab registrlar saqlash va siljish registrlariga bo’linadi.
Registrlarga axborot parallel yoki ketma ket kiritilishi yoki o’qilishi mumkin. Registrga yozilgan
axborotni siljitish o’ngga yoki chapga qarab bajariladi. Agar registr axborot siljishini ixtiyoriy
yo’nalishda amalga oshirsa, u reversiv deb ataladi. Registrlar yagona strukturaga birlashtirilishi
mumkin. Bunday strukturaning imkoniyatlari registrlarga murojaat va ularni adreslash usuli bilan
aniqlanadi. Agar ixtiyoriy registrga uning adresi bo’yicha murojaat qilish mumkin bo’lsa, bunday
struktura to’g’ridan to’g’ri murojaatli o’ta operativ xotirani tashkil etadi. Adressiz registr
strukturalari ikki turdagi xotira qurilmalarini tashkil etadi. Bular: magazin tipidagi va assoativ
xotira qurilmalaridir. Magazin tipidagi xotira ketma ket birlashtirilgan registrlardan tashkil topadi
va uning bitta turida registrli strukturaga axborot yozish bir registr bilan, o’qish boshqa registr
bilan amalga oshiriladi (FIFO - first input, first output). Agar o’qish va yozish bitta registr orqali
amalga oshirilsa, bunday qurilma stekli xotira deb ataladi. (FILO - first input, last output). Stekli
xotiraga son kiritilganda stek
elementlari oxirgi
K registr tomonga suriladi. Bunda stek to’da bo’lsa, K registrdagi son yo’qotiladi, so’ngra
son stek boshi bo’lgan 1 registrga kiritiladi. O`qish jarayoni ham 1 registrdan boshlanib, stekdagi
sonlar 1 registr tomon suriladi.
Dostları ilə paylaş: