Zamonaviy mikroprotsessorlar va ularni ishlatish

 
RDRAM
RDRAM yoki 
Rambus DRAM
qolgan xotira turlaridan tubdan farq qiluvchi xotira turi bo`lib, 
u 1999-yildan boshlab yuqori tezlikli kompyuterlada ishlatiladi.
Oddiy turdagi xotiralar (FPM/EDO va SDRAM) odatda 
keng kanalli sistema
deb ataladi. 
Xotira kanali kengligi protsessorning ma`lumotlar shinasi kengligiga teng. SDRAM 
xotiralarining DIMM ko`rinishidagi maksimal samaradorligi 800 Mbayt/s dir.
RDRAM mikrosxemalari o`tkazish qobiliyatini oshiradi - ularda ikkilangan ma`lumotlar 
shinasi ishlatilgan, chastota 800 MGts gacha oshirilgan, o`tkazish qobiliyati esa 1,6 Gbayt/s ni 
tashkil etadi. Samaradorlikni oshirish uchun ikki va to`rt kanalli RDRAM lardan foydalanish 
mumkin, bunda ma`lumotlari uzatish tezligi mos ravishda 3,2 yoki 6,4 Gbayt/s ni tashkil etadi.
Bitta Rambus kanali 
RIMM
(Rambus Inline Memory Modules) modullariga o`rnatiluvchi 32 
tagacha RDRAM qurilmalarini qo`llab quvvatlaydi. Xotira bilan bo`ladigan barcha ishlar xotira 
kontrolleri va aloxida qurilma bilan tashkillashtiriladi. Har 10 ns da bitta RDRAM mikrosxemasi 
16 bayt o`tkaza oladi. RDRAM SDRAM ga nisbatan uch barobar tezroq ishlaydi.
Samaradorlikni oshirish uchun yana bir konstruktiv yechim taklif qilindi: boshqarish 
axborotlari uzatish ma`lumotlarni shina orqali uzatishdan ajratilgan. Buning uchun mustaqil 
boshqarish qurilmalari ko`zda tutilgan, adres shinasida esa ikkita kontakt gruppalari ajratilgan: 
qator va ustun tanlash va 2 bayt kenglikdagi ma`lumotlarni shina orqali uzatish uchun. Xotira 
shinasi 400 MGts chastotada ishlaydi; lekin ma`lumotrlar takt signalining frontlari bo`yicha 
uzatiladi, ya’ni bir taktda ikki marta.

---

DDR SDRAM
DDR (Double Data Rate) -ma`lumotlarni uzatishning ikki martali tezligi xotirasi. Bu 
SDRAM xotirasining yanada mukammallashgan standartidir. Bu turdagi xotiralarni ishlatishda 
ma`lumotlarni uzatish tezligi ikki barobargacha ortadi. Bu narsaga takt chastotasini orttirish 
xisobiga emas balki har bir siklda ikki marta ma`limotni uzatish xisobiga amalga oshiriladi, 
birinchisi sikl boshida, ikkinchisi - oxirida. Shu tufayli o`tkazish tezligi ikki marta ortadi.
OXQ o’zgaruvchan axborotlarni saqlash uchun ishlatiladi. Operativ xotira protsessorning 
hisoblash amallarini bajarish jarayonida o’z mazmunini o’zgartirib turadi va yozish, o’qish 
hamda saqlash rejimlarida ishlaydi. DXQ protsessor tomonidan bajariladigan hisoblashlar
jarayonida o’zgarmasligi kerak bo’lgan, masalan, standart dasturlar va konstantalarni saqlaydi. 
Ushbu axborotlar DXQga
EHMlar o’rnatilishidan oldin kiritiladi. Uning bajaradigan asosiy amallari axborot o’qish va 
saqlashdan iborat. OXQ ning funktsional imkoniyatlari DXQ ga nisbatan keng bo’lishiga 
qaramay, DXQ da axborotlarning saqlanishi elektr quvvatiga bog’liq emas. Zamonaviy xotira 
mikrosxemalari yarim o’tkazgichli texnologiya bo’yicha kremniy kristalidan tayyorlanadi. 
Mikrosxemaning asosiy qismini saqlagich matritsasiga birlashtirilgan xotira elementlari tashkil 
etadi. Har bitta xotira elementi o’z adresiga ega va 1 bit axborotni saqlashi mumkin. Ixtiyoriy 
xotira elementi adresiga ixtiyoriy tartibda murojaat qilish imkonini beradigan xotira qurilmasi 
to’g’ridan to’g’ri murojaatli xotira qurilmasi deyiladi. Xotirani matritsali tashkil qilishda xotira 
elementlarini koordinatali adreslash printsipidan foydalaniladi.
Bunda adres ikki qismga (koordinataga) bo’linadi: X va Y. Ushbu koordinatlar kesishmasida 
o’qilishi yoki o’zgartirilishi kerak bo’lgan axborotlarni saqlovchi xotira elementi joylashadi. 
OXQ mikroprotsessor bilan sistema magistrali orqali bog’langan.