Zararli odatlar Qo`l so`rish, burun kavlash, jinsiy a`zoga hadeb teginaverish, tirnoq tishlash va hokazo. Bolalarning yomon odatlari ro`yxatini ancha davom ettirish mumkin.



Yüklə 74,79 Kb.
səhifə3/3
tarix18.04.2023
ölçüsü74,79 Kb.
#99604
1   2   3
Zararli odatlar

Gap kattalarda bo`lishi mumkin
Ayrim ota-onalar kichkina o`g`il bolalarning nuqul o`z jinsiy a`zosiga teginayotganini ko`rib qo`rqib ketishadi. Aslida bu tabiiy hol. Masalan, bolaga ishtonining choki botsa yo hojatga borishni istasa, qo`li beixtiyor o`sha yoqqa ketishi mumkin. Qolaversa, qo`llarini erkin harakatlantirib istagan eriga tekkizishi mumkinligini bilgan kichkintoy a`zosini ushlab ko`rgisi kelishi tabiiy (xuddi qulog`i yo oyoq barmoqlarini ushlagandek). Buni ko`rgan kattalar o`z qarichlari bilan o`lchab, fojia yasasalar, bu odat chiqurroq ildiz otib ketishi mumkin. Ba`zan kattalar o`zlari bolaning jinsiy a`zosiga teginishlari, a`zoni ko`p gapirishlari mumkin. Shunda bola ham jinsiy a`zo haqida ko`p o`ylaydigan, har o`ylaganda unga teginib qo`yadigan bo`lib qoladi. Demak, avvalo, pashshadan fil yasamang, qolaversa, bolaning oldida hadeb shu mavzuni ko`taravermang. Bordi-yu, farzandingiz hadeb shu ishni takrorlayotgan bo`lsa (bu kichkintoyning atrofdagilar, olam bilan o`zaro munosabati buzilganini bildiradi), bu o`rinda endi bolalar ruhshunosiga murojaat etish kerak bo`ladi. Ya`ni unda-bunda qo`l tekkizish boshqa-yu, muntazam ravishda va ko`p bor bu ishni qilish boshqa.
Bolaning tug'ilishi - butun oila uchun katta quvonch. Sizning kichkina mo''jizangiz - eng e'tiborli va noyob. Bola o'sadi va ota-onalar allaqachon o'z odatlariga ega ekanligiga e'tibor berishadi, ba'zilari esa juda yaxshi emas, masalan:

  • thumb suqadigan;

  • mixlarni mixlash;

  • burunni yig'ish;

  • Soch olish yoki burama qilish.

Nega ular paydo bo'ladi?
Bolalardagi yomon odatlarning sabablari ko'p. Ba'zan ular bolaning ongsiz istagidan faqat biriga taqlid qilishlari mumkin. Shu bois, bolaga yaqin bo'lish, avvalambor ularning odatlarini kuzatib borishi va bolaga burunni yig'ish yoki tirnoqlarni kesish uchun sabab bermasligi kerak.
Bolalar psixologlariga ko'ra, bolalarning yomon odatlari oilada bolaga e'tibor bermaslikdan kelib chiqadi. Qichishmalar uzoq vaqt qolib ketgan, kamdan-kam hollarda qalamga olingan, erta ko'kragimdan siqilgan, noqulay, zerikkan va hatto qo'rqib ketgan. O'zini tutish uchun bolaning o'ziga tegishli bo'lgan tovushli his-tuyg'ularida kompensatsiya va tasalli izlaydi - u barmog'ini chalg'itadi, qulog'ini silkitadi, kindikni tutadi, jinsiy organlari bilan o'ynaydi.
Bola odatiy zararli odat bo'lib qoladigan bunday marosimlarda o'zini tinchlantirish uchun ishlatiladi. Dastlab, bola, shuning uchun onaning onasi bo'lmaganida konsullik qiladi, keyin esa onasi yonida bo'lsa ham, o'zini o'zi bajarishga qiziqadi. Shunday qilib, bolalarning kunduzni tinchlantiradigan, kechalari uxlashiga, qo'rquvdan qutilishga yordam beradigan bolalarni obsesif odatlar shakllantiradi.
Ko'pincha bunday zararli odat, barmoqni emizish kabi, miyaning bioritmalari nomutanosibligidan kelib chiqadi. Emlash refleksi bolaning normal rivojlanishiga xizmat qiladi va erta sutdan ajratilgan bo'lsa, 3-4 yoshgacha bo'lgan barmoqni yoki emizishni so'raganda, bunday bolalar uchun odatiy hisoblanadi.
Muayyan qiyin vaziyatda qo'rquv, xavotir yoki asabiylikni boshdan kechirgan holda, bola bitta narsaga yoki o'yinchiga biriktiriladi va u bilan birga emas, faqat qulaylik va konfor topib, faqat qo'lida ushlab turadi. Ko'pincha bu bola bola bog'chasiga kira boshlaganida, onasi atrofida emas va faqat musofirlar bor. Asta-sekin, bola atrofdagi bolalar va o'qituvchilar bilan tanishadi va agar ular bilan do'stona munosabatlar o'rnatilsa, unda beparvolik va "o'yin" yoki o'yinchoqga bo'lgan ehtiyoj yo'qoladi.
Maktabgacha yoshdagi bolalar yomon axloqlarni rivojlantirishi mumkin, ular keyinchalik xarakterga aylanishi mumkin:

  • yurish paytida oyoqlarini aralashtirib;

  • stulga urish;

  • parazit so'zlardan foydalanish;

  • suhbatdoshni qo'l yoki tugma yordamida ushlash;

  • haddan tashqari gesticulation;

  • suhbatdoshning ko'zidan uzoqroqqa.

Odamlar hech narsa demayapti: odatni ekkan - bir belni o'stiradi. Bolalarda bunday zararli odatlar ta'lim xarajatlari bilan bog'liq bo'lib, ular bir-biri bilan birlashib, bolaning belgi xususiyatlarini shakllantiradi. Shuning uchun bolalarda yomon odatlardan saqlanish juda muhimdir. Bola bilan yaqin aloqada bo'lish, uning barcha ishlariga qiziqish, harakatlarning beparvoligi va sezilmas yo'nalishi - bu bolaga yomon odatlarning paydo bo'lishidan qochishga yordam beradi, lekin ular allaqachon paydo bo'lgan bo'lsa, ularni bartaraf etishga yordam beradi.
Bolalardagi yomon odatlar bilan qanday kurashish mumkin?
Bu jazoga javob bera olasizmi yoki taqiqlarga bu erda yordam berilmaydi. Yomon odatlardan qutulish oson emas va vaqt juda ham ko'p narsalarga olib kelishi mumkin. Shuning uchun, ota-onalar sabr-toqatli va ishonchli tarzda bolaga tirnoqlarni yiringlash uchun zarar etkazishi kerakligini isbotlashlari kerak, chunki ularning ichida ko'plab axloqsizlik va mikroblar to'planib qoladi va ularning hammasi og'ziga tushadi. Kichkina bola, kelajakdagi ayolning qo'llari chiroyli va g'amxo'r bo'lishi kerakligini aytish uchun barmoqlar birodarlari haqida bir ertak haqida o'ylashi mumkin. Agar bola barmog'ini so'rasa, unga jazo berish va uni talon-taroj qilish mantiqqa to'g'ri kelmaydi - hech qanday yordam bo'lmaydi, u allaqachon yashirincha so'riladi. Unga iloji boricha ko'proq e'tibor berish, uni qiziqarli tadbirlar va o'yinlar bilan chalg'itib qo'yish yoki faqat chirigan narsalarni boqish yaxshiroqdir. Bolaning barmog'i doimo burunda bo'lsa, bu burun mukozasining quriydi va bu unga noqulaylik tug'dirishini ko'rsatishi mumkin. Tavsiya qilish uchun shifokorni ko'rish kerak.
Men shunga o'xshash "dahshatli" muammoni bolaligida masturbatsiya deb aytishim kerak. Bolalikda ko'plab bolalar "bu" bilan shug'ullanadi va har bir ota-onasi chaqalog'ining "u erda" o'ziga qanday ta'sir qilayotganini ko'rib, hayratda qoladi. Lekin aslida biz uchun faqat kattalar qo'rqinchli, va kichik bir bola buni butunlay befoyda his qiladi. Jinsiy hujayralarni kashf qilish uchun chiriyotganlar qo'llari, oyoqlari, quloqlariga tegishi tabiiydir. Ammo katta yoshdagilar o'zlarini ongli ravishda teginishlari mumkin, bu esa ularga quvonch keltirishi mumkin. Va bu erda ota-onalar ehtiyot bo'lishlari kerak: bolani uzoq vaqt yotqizib qo'ymaslik kerak, kir yuvish qattiq emas, jinsiy a'zolarning muntazam gigienasi tirnash va qichishdan qochish kerak.
Farzandni haqorat qilmang, uning qilgan ishi tabiiy,  lekin namoyish qilinmasin, ommaviylashtirilmasligi kerak. Va, albatta, bolalarni faol sportga jalb qilishimiz kerak, raqsga tushishimiz kerak, bu ularni chalg'itadi va yomon odatlarga vaqt qoldirmaydi.
Bolalardagi yomon odatlarning barchasida psixologik muammolar mavjud. Ularga qarshi kurash bolaning ishonchsizlikka, uning tashvishlariga qarshi kurashdir. Kichkintoylar bolalikdan ozgina sevgan bolalari, o'sib-ulg'ayib, oz-ozdan ozib, ularga g'amxo'rlik qilishadi. Shu sababli, siz uyda tinch va osoyishta muhabbat va muhabbat muhiti borligingiz juda muhim, va siz har qanday qiyinchiliklarni engishingiz mumkin.

Rivojlanish jarayonida bolaning shaxsiyati osongina shakllanadi, lekin ayni paytda oson deformatsiyalanadi. Bolaning muhitida yoki unga nisbatan har qanday buzilish yoki tartibsizlik uning xatti-harakatiga ta'sir qilishi mumkin. Bolada xulq-atvorning stereotiplari tezda shakllanadi, u bir qarashda ota-onalarga har qanday tarbiyaviy chora-tadbirlar bilan barham topib bo'lmaydigan ba'zi odatlarni osongina egallaydi. Bunday xatti-harakatlar yoki zararli bolalik odatlari bolaning bosh barmog'ini so'rishni, tirnoqlarini tishlashni, sochlarini yo'qotishni, burnini tanlashni yoki ko'zlarini ishqalashni, u yoqdan-bu yoqqa ritmik chayqalishni yaxshi ko'rishida namoyon bo'ladi. Ba'zida chaqaloqlarda tiklar bor. Ota-onalarga yuqorida sanab o'tilgan yomon odatlardan ko'ra ko'proq muammo bolada ishtahani yo'qotish, uyqu buzilishi, siydik yoki najasni ushlab turmaslik, tajovuzkor xatti-harakatlar, tungi dahshat va tushida qichqiriq, keyinroq - mustaqillikning yo'qligi, maktab ishlarida ixtiyoriylik bilan bog'liq. , beparvolik va xayolparastlik. Bola bilan yaqin ichki aloqa, uning xatti-harakatlariga yumshoq va izchil rahbarlik qilish, ota-onalarning bolaga cheksiz e'tibori, turli xil tadbirlar va ularga yoshga mos talablar - bu mumkin bo'lgan yomon odatlarning eng yaxshi oldini olish, shuningdek, uning oldini oladigan terapiya. ularning paydo bo'lishi yoki ularni yo'q qiladi.

Yomon odatlarni o'zlashtirish bola rivojlanishining ma'lum bir davriga xosdir va ularning ahamiyatini oshirib yubormaslik kerak. Ba'zi tashvishli yoki haddan tashqari vijdonli ota-onalar bolaning xatti-harakatini doimiy takliflar bilan to'g'rilashga harakat qiladilar, masalan: "Qizilmang", "Barmog'ingizni og'zingizdan chiqaring", "Tirnogingizni tishlamang" va hokazo. Bunday ota-onalarni, albatta, tushunish mumkin, chunki siz farzandingizning bunday "noto'g'ri" xatti-harakatlariga befarq qaramaysiz. Ammo shuni yodda tutish kerakki, buning sababi mutlaqo zararsiz bo'lishi mumkin - chaqaloq boshqa bolada yoki hatto kattalarda o'zini tutishning bunday usulini shunchaki "ko'zdan kechirdi". Uch yarim yoshida Mario to'satdan doimo yo'talay boshladi, garchi u hech qachon burun oqishi yoki yo'taldan shikoyat qilmagan. Bola buni ongsiz ravishda qildi. Tez orada ma'lum bo'lishicha, u ongsiz ravishda bog'chasidagi o'qituvchisiga taqlid qilgan, u sovuq tufayli tez-tez tomog'ini tozalashga majbur bo'lgan. Yomon odatlar ko'pincha orttirilgandek tezda yo'qoladi. Odatda bola buni sezmaydi. Tez orada uning e'tibori yangi narsaga o'tadi va ota-onalarni bezovta qiladigan odatlar o'z-o'zidan yo'qoladi. Biroq, agar bolaning diqqati ularga qaratilsa, uni doimo yuqoriga tortsa, ularni tuzatish xavfi ko'p marta ortadi, chunki bola ularda kattalarning e'tiborini jalb qilish vositasini ko'radi. Unga bunday odatlardan xalos bo'lish juda qiyin bo'ladi. Erta bolalik va maktabgacha yoshdagi bolalarda quyidagi odatlar juda keng tarqalgan. Atrofdagilar uchun bolaning eng ko'zga tashlanadigan odati, ehtimol, bosh barmog'ini so'rishdir. Yuqorida aytib o'tganimizdek, chaqaloqning emish ehtiyoji fiziologik haqiqat bo'lib, u asta-sekin zaiflashadi. Biroq, "bolalar bog'chasi" yoshiga qadar uxlab qolish yoki og'ziga barmoqni olish uchun emzikni talab qiladigan bolalar bor. Umuman olganda, bolada biror narsani so'rish yoki chaynash odati tashvish va stressning kuchayishi bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Shuning uchun, birinchi navbatda, ota-onalar bolaning asabiy tarangligining sababini aniqlashlari va uni bartaraf etishlari kerak.

Xulosa
Ko`rib o`tganimizdek, yomon odatlar shunchaki paydo bo`lib, keyin o`z-o`zidan yo`qolib ketadigan, ya`ni JIDDIY BO`LMAGAN yoki aksincha, bolaning ichki olamidan, undagi xavotir va bezovtalikdan xabar beradigan JIDDIY turlarga bo`linadi. Bolangizdagi odat qaysi turga mansubligini aniqlash uchun avval yaxshilab tashxislash ishlarini o`tkazing, ya`ni unga e`tibor va mehr etarli darajadami yoki yo`q, shuni tekshiring. Keyin o`zingiz, jiddiy hollarda esa mutaxassis yordamida sabablarni bartaraf etishga kirishing.
Yüklə 74,79 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin