‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

Vaqtinchalik q arom
ing amal qilishi m a ’lum m uddat bilan 
cheklanadi yoki doim iy qaror qabul qilinguncha am al qiladi. M asalan, 
biror-bir bayram m unosabati bilan korxonada navbatchilam ing
152

---

tayinlanishi bo‘yicha chiqarilgan buyruq shunday qarorlar jum lasiga 
kiradi. 
Tezkor qaror
kechiktirm ay ijro etish uchun chiqariladi. 
M asalan, tabiiy ofat sodir bo‘lgan hollarda uni ba rta ra f etish b o ‘yicha 
qabul qilingan qarorlar ana shunday qarorlar turkum iga kiradi. 
Muntazam qarorlar
belgilangan m uddatlarda chiqariladi. M asalan, 
x o ‘ja lik faoliyati yakuniga ko ‘ra qabul qilinadigan qarorlar. 
Vaqti-
vaqti bilan qabul qilinadigan qarorlar
har zam on da biron sababga 
ko ‘ra qabul qilinadi.
Qabul qilinadigan qarorlar tarkibida yakkaboshchilik va 
yakdillik asosida qabul qilinadigan qarorlar ham boMadi. Am m o 
yakkaboshchilik asosidagi qarorlar k o ‘p hollard a asosli tanqidga 
uchrab turadi. Sababi, rahbar yakkaboshchilikka asoslangan qarom i 
aksariyat hollarda o ‘zini ko‘rsatish m aqsadida qabul qiladi. Bunday 
rahbar faoliyatining 80-90 foizi buyruqbozlikka asoslangan b o ‘ladi. 
B ujam oadakeskinlikning yuzaga k elish ig asab ab bo ia d i. Boshqaruv 
qarorlari jam oa fikriga tayangan holda qabul qilinmas ekan, 
boshqaruvchi bilan b o ‘ysunuvchilar o ‘rtasidagi m unosabatlarning 
keskinlashuvi, o ‘zaro ishonchning y o ‘qolishi, nizolam ing kelib 
chiqishi m uqarrardir. Yakkaboshchilik tam oyilidan farqli o ‘laroq, 
yakdillik tam oyili asosida ham qarorlar qabul qilinadi. Bu tam oyil 
m ohiyatiga k o 'ra ilgari ilgari surilayotgan m uqobil fikm i so ‘zsiz 
qo ‘llab-quvvatlashdan iborat.
Kollegiallik (ko‘pchilik) tam oyili «koalitsiyalar», y a ’ni turli 
ittifoq yoki birlashm alar r o ‘yirost m a’ lum b o ‘lib turgan vaziyatlarda, 
har xil fikrlar raqobat qiladigan hollarda am al qiladi. Shu sababli 
qaror qabul qilishda ovoz berish y o ‘liga o ‘tiladi. Bunday hollarda 
qabul qilish uchun k o ‘pchilikning ovoziga tayaniladi. K o‘pchilik 
hollarda yarm idan k o ‘p ovoz gohida prinsipial m asalalar yuzasidan 
m e’yor 2/3 deb tasdiqlanadi.
Konsensus tam oyili pur fikrlilik, y a ’ni fikrlar plyuralizm i 
kuchaygan ham da axborot oqimi tobora k uchayib borgan hollarda 
q o ‘llaniladi. 0 ‘z m ohiyati bilan: 
Konsensus
— bu qarorlam i ishlab 
chiqish jarayonida barcha bahsli m asalalar va turli-tum an fikrlar 
yuzasidan bir bitim ga kelish yoki kelishishdir. B unga o ‘zaro fikr
153

---

alm ashish va m aslahat, shuningdek ilgari surilayotgan muqobil 
m asalalarni m aqsadga m uvofiqlashtirishning har xil usullarini 
qo‘llash yordam ida erishiladi.