‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

ISBN - 978-9943-362-68-0
© «Tafakkur-Bo‘stoni» MChJ nashriyoti, 2012. 
© N.Ziyavitdinova, Y.O‘rinov, Sh.Hayitov, 2012.
2

---

KIRISH
Har qanday ijtimoiy mehnat jarayoni u xoh kichik, xoh katta 
doirada boMsin, boshqaruvni talab qiladi. Kimdir xodim lar oldiga 
maqsad qo‘yishi, vazifalarni taqsimlashi, vazifalar bajarilishini 
nazorat qilishi, kishilami mehnat qilishga undashi, ularning hara- 
katini baholab, muvofiqlashtirib borishi lozim.
Bugungi zamonaviy rahbar ham mutaxassis, ham tadbirkor, 
ham tashkilotchi, shu bilan birga, ayni paytda o ‘z huquqini biladigan 
va himoya qila oladigan kishi boMishi kerak.
Bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda to ‘plangan 
amaliy tajribalar shuni ko‘rsatmoqdaki, xo‘jalikni uzoq davomli 
va muvafaqqiyatli faoliyat yuritishining eng asosiy omillaridan biri 
menejment va menejerlar faoliyati bilan bogMiq ekan.
Menejmentning eng ixcham ta’rifini quyidagicha keltirish 
mumkin: menejment — bu mehnat, aql-idrok, qobiliyat, tajriba va 
malakalarni ishga solgan holda maqsadlarga samarali erishishni 
tashkil etish, boshqarishdir. Menejment nafaqat biznesni qanday 
olib borishni tushunishga yordam beruvchi, balki turli-tuman 
vaziyatlarda xatoliklardan qochishni o ‘rgatuvchi inson bilimlari 
sohasidir. Zamonaviy menejment ko‘pincha strategik rejalashtirish 
va boshqarishning zaruriyati muammolari bilan duch kelmoqda, 
chunki tashqi muhitning to‘satdan va tez o ‘zgarishi, asosan 
texnologiyalarda, bozordagi raqobatda, real holdir. Shu bilan birga 
boshqaruv strukturalari ham o‘zgarmoqda, ko‘proq nomarkazlashuv 
afzal ko‘rilmoqda. Tashkiliy mexanizmlar yangi muammolaming 
chiqishiga va original yondashuvlaming ishlab chiqilishiga mos- 
lashib bormoqda. Qabul qilingan qarorlaming bajarilishi ustidan 
nazorat qilish ketma-ketlikda bormoqda. Resurslarni taqsimlashdagi 
manyovrlar yangi vaziyatlarda ulami sarflashdagi punktuallikka 
qaraganda ko‘proq qadrlanadi.
3

---

Kompaniyani boshqarishning yangi xususiyatlarini o ‘rganish 
iqtisodiyotni erkinlashtirish sharoitida birinchi darajali ahamiyatga 
ega. Yuqori noaniqlik vaziyatida faoliyat ko‘rsatish korxona 
rahbariyati uchun oddiy bozor xo‘jaligi sharoitidagiga qaraganda 
ancha murakkabdir.
M enejmentni fan sifatida kiritish hozirgi vaqtda katta iqtisodiy 
yutuqlar, innovatsion o ‘zgarishlar, inson mehnatiga umuman 
yangicha b o ‘lgan yondashuvlar, ijodiy individuallikning rivojlanishi 
va boshqalar bilan bog‘liq. Ushbu yo‘nalishlaming barchasini 
o ‘rganish mamlakatda ijtimoiy yo‘naltirilgan, rivojlangan hamda 
samarali bozor iqtisodiyotini yaratishga ko‘maklashadi.
Bozor munosabatlari sharoitida fanini o‘rganish ehtiyoji kun 
say in kengay ib bormoqda. Zamonning o ‘zi yangicha fikrlay oladigan, 
aql-zakovatga ega, keng qamrovli bilimlar va tashkilotchilik 
qobiliyatlarini o ‘zida mujassamlantirgan rahbar xodimlarga talabni 
kuchaytirmoqda. Mazkur o ‘quv qo‘llanma menejment fani doirasida 
talabalar bilimlarini shakllantirishga va kengaytirishga xizmat qiladi 
degan, umiddamiz.