gaz quvuri transport! ham rivoj topdi.
Transport tarmog‘ining asosiy vazifasi milliy iqtisodiyotning
yuk tashish va passajir tashishga bo‘lgan talabini qondidshdan
iborat. Bu vazifani bajarish uchun, eng awalo, yuk tashish
hajmini aniqlash va uni transport turlari o ‘rtasida oqilona
taqsimlash kerak boiadi.
Yuk tashish hisob-kitoblarida quyidagi ко‘rsatkichlardan
foydalaniladi: tashiladigan
yuklarning hajmi, yuk tashishning o ‘rtacha masofasi, yuk oborotining hajmi. Tashiladigan yuklarning hajmini aniqlash uchun normativ yoki umumlashtirilgan hisob-kitoblar va balans usullaridan foydalaniladi. Birinchi usul, asosan, tashiladigan yuklar hajmini aniqlash-
ning dastlabki bosqichlarida qo‘llaniladi. Shu koeffitsiyent
yuklarning alohida turlari bo‘yicha hisoblanadi va bundan awalgi
yillardagi tashilgan yuklar shu mahsulotni ishlab chiqarish
hajmiga boMinadi. Masalan, 2002-yilda 0 ‘zbekistonda 3292,5,
mln tonna ko‘mir qazib olingan, bundan 3087,7 mln tonna
tashiladigan bo‘lsa, yuk tashish koeffitsiyenti quyidagiga teng
bo‘ladi:
3 0 8 7 J
3292,5
’
'
Masalan, 2003-yilda 3384,2 mln tonna ko‘mir qazib olina-
digan bo‘lsa, bunda tashiladigan yuklarning hajmi quyidagicha
topiladi (3384,2 -0,94=3181,15 mln tonna).
Yuklarning barcha turlari bo‘yicha
tashiladigan yuklar hajmi aniqlanib, milliy iqtisodiyot bo‘yicha umumiylashtiriladi. Hisoblangan
summaning to ‘g ‘riligini isbotlash uchun balans usulidan foydalaniladi. Bu usulni qo‘llash balans hisob-kitoblar
tizimiga va eng, awalo,
mahsulotning ishlab chiqarish va iste’mol qilish balansiga asoslanadi. Tuman ishlab chiqarish va iste’mol balanslari ishlab chiqil-
gandan keyin mas’ul tashkilotlar tomonidan respublikaga tashib
143
