‘zbekist0n respublikasi oliy уа ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

tarkibini qayta qurish, ishlab chiqarish va sotsial majmualami isloh
qilish va rivojlantirish masalalari yoritilgan. Shuningdek, q o‘llanmada
strategik rejalashtirish, 0 ‘zbekistonning tashqi iqtisodiy faoliyati,
rivojlangan, rivojlanayotgan hamda iqtisodi o ‘tish davriga xos bo‘lgan
mamlakatlar iqtisodiyotining o ‘ziga xos xususiyatlari ham ko'rsatilgan.
Mazkur o ‘quv q o ‘llanma iqtisodiy oliy o ‘quv yurtlari talabalari,
p rofessor-o'q itu vch ilari ham da m illiy va xalqaro iq tisod iyotd a
qiziquvchi kitobxonlarga m o‘ljallangan.
UO‘K: 336.14(575.1+100)
KBK 
65.9(50‘)
HISBN 978-9943-05-690-9
© Z.Y. Yo'ldoshev va boshq. 2014
© Cho‘lpon nomidagi NMIU, 2014

---

KIR ISH
0 ‘zbekistonda siyosiy va davlat mustaqilligi kamol topishi 
bilan uning bozor rr\unosabatlariga asoslangan Milliy iqtisodiyoti 
shakllana boshladi.
Milliy iqtisodiyot — bu ma’lum bir davlat hududida tarixan 
tashkil topgan, bir-biri bilan maqsadi va mehnat taqsimoti bog‘liq 
bo'lgan tarmoqlar yig'indisidir.
Yagona tizim sifatida milliy iqtisodiyot o‘ziga xos bo'lgan 
munosabatlari, boshqaruv tizimi, umumiqtisodiy infrastrukturasi 
va mustaqH qonunchiligiga ega bo‘lgan mustaqil davlatchilikni 
taqozo qiladi.
Jahon (xalqaro) iqtisodiyoti esa bir-biriga o‘zaro ta ’sir 
etuvchi, xalqaro aloqalarga intiluvchi barcha milliy iqtisodiyotlar 
yig‘indisidir.
Milliy va jahon iqtisodiyotining o‘ziga xos xususiyatlari, 
integratsiyalashuv omillari, tendensiyalarini iqtisodiy oliy o‘quv 
yurti talabalarining bilishlari maqsadga muvofiqdir.
Bakalavr darajasini olayotgan har bir talaba mustaqil dav- 
latning iqtisodiy siyosatini, bozor iqtisodiyotiga o‘tishning o‘z 
modelini, uning shakllanish jarayonini bilmog‘i lozim.
Milliy va jahon iqtisodiyoti kursi oliy o‘quv yurtlarining 
moliya, bank ishi, soliq va soliqqa tortish, sug‘urta ishi, 
buxgalteriya hisobi va audit hamda boshqa iqtisodiy yo‘na- 
lishlarida o‘qiyotgan bakalavr-talabalari uchun mo‘ljallangan 
bo‘lib, ularni mamlakat iqtisodiy otida kechayotgan chuqur va 
ko‘p qirrali jarayonlami o‘rganishga undaydi.
Milliy va jahon iqtisodiyoti kursida 0 ‘zbekiston iqtisodiyo­
tining bozor munosabatlariga o‘tishi, iqtisodiyotni isloh qilish 
jarayonlari, o‘zbek milliy modelining mohiyati hamda respublika 
aholisining yuqori turmush darajasiga ega bo‘lgan iqtisodiy
з

---

rivojlangan davlatlar qatoriga bosqichma-bosqich o ‘tish jarayon- 
lari o ‘rganiladi.
Milliy va jahon iqtisodiyoti kursi quyidagi vazifalarni hal 
qilishga e’tibom i qaratadi:
— mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy qayta qurish va rivojlanish- 
ning o ‘ziga xos yo‘llari va m uam m olarini o ‘rganish;
— respublikaning iqtisodiy potensialini, uning tarkibi va o ‘sish 
dinamikasini tahlil qilish;
— iqtisodiyotning boshqarish vazifalari va asosiy prinsip- 
larini ham da bozor iqtisodiyoti sharoitida strategik rejalash- 
tirish va davlat to m o n id an iqtisodiyotning tartibga solish 
tizim ini o ‘rganishi;
— mamlakat tashqi iqtisodiy faoliyatini tashkil qilish, xorijiy 
davlatlar bilan iqtisodiy hamkorlik o ‘m atish tartibini o ‘rganish;
— globallashuv jarayoni va jahon iqtisodiyotiga integratsiya- 
lashuv shakllari, uning mexanizmlarini o ‘rganadi va h.k.
Milliy va jahon iqtisodiyoti kursi mamlakatimiz iqtisodiyoti, 
uning iqtisodiy kom plekslari, iqtisodiy islohotlar, ularning 
natijalari, bir-biri bilan bog‘liq bo‘lgan tarm oqlarini ham da 
rivojlangan, rivojlanayotgan va o‘tish davriga xos bo‘lgan davlatlar 
iqtisodiyotining o ‘ziga xos b o ig an xususiyatlarini o‘rganishni 
taqozo etadi.
0 ‘quv q o ‘llanm a m oliya, bank ishi, soliq, soliqqa tortish, 
su g 'u rta ishi, buxgalteriya hisobi va au d it, qim m atli qo- 
g ‘ozlar va birja ishi ham da boshqa iqtisodiy y o ‘nalishlarda 
o 'q itilish in i nazarda tu tib ham da ishchi o ‘quv rejasidagi 
ajratilgan soatlarni kamligini e ’tiborga olib, unga 0 ‘zbekiston 
iq tiso d iy o tin in g riv o jlan ish id a m o liy a -k re d it tizim i kabi 
ixtisoslik fanlaridan o ‘tiladigan ham da alohida fan sifatida 
o ‘q itilad ig an xu su siy lash tirish va ta d b irk o rlik n in g ayrim
m avzulari qaytarish b o ‘lm asligi u chun, ongli ravishda m az­
kur kursga kiritilm adi.
M azkur o ‘quv qo'llanm ani tayyorlashda yaratilgan sharoit 
va yordam uchun Toshkent M oliya instituti rektori U. Azi- 
zovga hamda «Mintaqaviy iqtisodiyot» kafedrasi mudiri Z. Ab- 
dalovaga mualliflar m innatdorchilik bildiradi. Shuning bilan
4

---

birga mualliflar statistik ma’lumotlarni yangilashda, ulami tahlil 
qilishda ko'rsatgan amaliy yordami uchun «Mintaqaviy iqti­
sodiyot» kafedrasi o‘qituvchisi Aliyev Sanjarga ham o‘z min- 
natdorchiligini bildiradi.
Mazkur o‘quv qo‘llanma lotin alifbosida birinchi marta chop 
etilganligi uchun ayrim xato va kamchiliklardan holi bo‘lmasligi 
mumkin.
Shuning uchun qo‘llanmaning mazmuni va sifatini yaxshi- 
lashda qaratilgan har qanday flkr-mulohazalar mualliflar 
tomonidan inobatga olinib, keyingi nashrlarida foydalaniladi.