‘zbekist0n respublikasi oliy уа ‘rta maxsus ta’lim vazirligi
iqtisodiyotning asosi yaratildi
Yüklə 7,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.2. Milliy iqtisodiyotni rivojlantirish asoslari
- Iqtisodiy potensialning to‘rt xil unsuri
- Mehnat potensiali
|
iqtisodiyotning asosi yaratildi.
0 ‘nlab yangi tarmoq va sohalarga asos solindi, m a’naviy va jismoniy jihatdan eskirib qolgan minglab ishlab chiqarish korxonalari butun lay qaytadan zamonaviy, yuqori unumli texnika va texnologiya bilan jihozlandi. Hamma sohada iqtisodiyotni liberalizatsiyalash va modemizatsiyalash ketmoqda. 3.2. Milliy iqtisodiyotni rivojlantirish asoslari Milliy boylik jamiyatning iqtisodiy kuch-quwatini ko‘rsatadi va iqtisodiy potensialni tashkil etadi. Jamiyatning ishlab chiqara bilish qobiliyati iqtisodiy potensial deb ataladi. Bu qobiliyat ishlab chiqarish resurslari miqdori va sifati bilan belgilanadi, yaratilgan mahsulotlar va xizmatlar miqdori bilan ifoda etiladi. Shu sababli uning m uhim ko‘rsatkichi bo‘lib, yalpi milliy mahsulot ko‘rsatkichi hisoblanadi. Bu m ahsulotni ishlab chiqarish esa milliy boylikning hajmi va strukturasiga, undan yaxshi foydalanilishiga bog‘liqdir. Shunday ekan, iqtisodiy potensial yuksalgan sari jamiyat tobora boyib boradi. Iqtisodiy potensial jamiyat a ’zolarining ehtiyojini qondirish uchun ishlatiladi. Agar ehtiyojlar to ‘laroq qondirilsa, iqtisodiy potensial samarali ishlatilgan boiadi. Iqtisodiy potensialning to‘rt xil unsuri (elementi) mavjud: 1. Mehnat potensiali. 2. Ilm -m a’rifat potensiali. 3. Texnika-texnologiya potensiali. 41 4. Tabiiy potensial. Mehnat potensiali — jamiyatdagi mehnatga layoqatli, bilim va m alaka, ishlab chiqara olish qobiliyatiga ega b o ‘lgan kishilardir. M ehnat potensialining miqdoriy o‘lchami ishga yaroqli kishilar soni bo‘lib, uning o ‘sib borishi aholining ko‘payishidan kelib chiqadi. Sifat jihatidan mehnat potensiali mazkur aholining bilim saviyasi, kasbiy malakasi va tajribasini bildiradi. M ehnat potensiali ishlab chiqarish orqali Milliy boylikni oshirishga o ‘z hissasini qo'shadi. Inson resurslari — bular kishilar, ular faqat moddiy ne’matlar yaratib qolmay, shu bilan birga ulami iste’mol ham qiladilar. Kishilar moddiy va ma’naviy ehtiyojlari jihatidan bir xil bo‘la olmaydilar. Bunga ularning jinsi, yoshi, sog‘Iigi, oilaviy ahvoli, m a’lumot darajasi va boshqa ijtimoiy, ruhiy-fiziologik sifatlari sabab bo‘ladi, shuning uchun bir kishi ikkinchisiga o‘xshamaydi. 2014-yil respublika aholisi 31,0 mln kishini tashkil qildi, ulardan mehnatga qobiliyatli aholi soni 17,2 mln.dan ortiqroqdir. M ehnat resurslari tarkibiga faqat iqtisodiy faol aholigina emas, shu bilan birga hozirgi paytda ishlamayotgan va ish qidirmayotgan mehnatga qobiliyatli shaxslar, shu jum ladan ishlab chiqarishdan ajralgan holda ta’lim olayotgan aholi ham kiiitiladi. Mehnat resurslari iqtisodiyotda mehnat bilan band bo‘lgan, band boMmasa ham mehnat qilishlari mumkin bo‘lgan kishilami qamrab oladi. Boshqacha aytganda, m ehnat resurslari m ehnat qilish imkoniyatiga ega haqiqiy va potensial xodimlardir. M ehnat resurslari shakllanishini o‘rganishda ularni yosh guruhlari bo‘yicha ko‘rib chiqishimiz ham maqsadga muvofiqdir. Kishilami guruhlarga ajratishda ularning yoshi chegaralarini aniqlash asosiy muammo hisoblanadi. Bu masalani hal etishda huquqiy asoslangan va amalda mavjudlarini ajratish muhim rol o ‘ynaydi. Bunda inson organizmining nafaqat biologik xusu- siyatlari, balki mamlakatdagi ijtimoiy va iqtisodiy sharoitlar, aholining turmush darajasi, umumiy, o‘rta maxsus va oliy ta’lim tizimining holati, o'rtacha umr davomiyligi va boshqalar ham hisobga olinadi. Shularga asoslangan holda ijtimoiy-iqtisodiy 42 nuqtayi nazardan aholining yoshiga ko‘ra 6 guruhga bo‘lish mumkin:1 Yüklə 7,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|