‘zbekist0n respublikasi oliy уа ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Davlatning iqtisodiyot uchun ahamiyati uning tartiblab
turuvchi kuch boiishi bilan belgilanadi.
Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish quyidagi
qoidalarga asoslanadi:
a) davlat iqtisodiyotni tartiblaganda umumjamiyat manfaat- 
larini ko‘zlashi, umumiqtisodiy ahamiyatga molik chora- 
tadbirlami qo‘llab-quwatlashi lozim;
b) davlat iqtisodiyotni tartiblashda m a’muriy vositalardan 
emas, balki xilma-xil iqtisodiy vositalar majmuyidan foydalanishi 
zarur;
d) davlat tadbirkorlar bilan raqobatlashmasligi, balki ularning 
erkin o'zaro raqobat qilishlari uchun sharoit yaratishi talab 
qilinadi, davlat raqobat kurashining bevosita ishtirokchisi emas, 
balki uning oliy hakami vazifasini bajaradi;
e) davlat siyosati mamlakatda ijtimoiy barqarorlik, xotir- 
jamlik, hamkorlik va hamjihatlikni ta ’minlash orqali iqtisodiy 
o ‘sish va ommaviy farovonlikni ta’minlashga qaratilishi kerak.
Mazkur tamoyillar umumiy, lekin ular turli mamlakatlarda 
har xil darajada amalga oshiriladi.
Davlatning iqtisodiyotni tartiblash vositalari. 
Davlat ixtiyorida 
xilma-xil siyosiy, huquqiy va sotsial-iqtisodiy vositalar bor. 
Ammo ulardan qaysi birining ustuvor bo‘lishi iqtisodiy vaziyatga 
bog‘liq.
Birinchi navbatda davlat qonunchilik orqali iqtisodiyotni 
tartiblaydi. Qonun chiqaruvchi davlat organi tomonidan iqtisodiy 
hayotga oid qonunlar qabul qilinadi, qonunlarda iqtisodiyotning 
tartib-qoidalari belgilanadi. Iqtisodiy sa’y-harakatlar shu
210

---

qonunlarga binoan yuz berishi talab qilinadi, davlat qonun- 
laming bajarilishini nazorat qiladi va qonunbuzarlami jazolaydi.
0 ‘zbekistonda ham Oliy Majlis tomonidan bozor iqtiso­
diyotini shakllantirish, bozorga xos iqtisodiy mexanizm ni 
yaratishga oid 400 dan ortiq qonunlar qabul qilindi. 0 ‘zbe- 
kistonda qonunlar ustuvor, hamma unga bab-barobar rioya 
etishi shart. Qonunchilik iqtisodiy faoliyatning huquqiy asos- 
larini belgilab beradi. Davlat qonunlami ishlab chiqish bilan 
cheklanmay, ularning amalda joriy etilishini ham ta ’minlaydi. 
Davlatning iqtisodiyotga aralashuvi uning siyosatida ifodalanadi. 
Iqtisodiy siyosat ko‘zlagan maqsadlar va ularga erishish vositalari 
yaxlitligini talab qiladi (9-chizma).
Davlatning ixtiyorida kuchli moliyaviy vositalar mavjud. 
Shulardan