‘zbekist0n respublikasi oliy уа ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

0 ‘zbekistonda 1996-yilda «Erkin iqtisodiy zonalar to ‘g‘ri-
sida» qonun qabul qilingan.
Mazkur qonunda:
— erkin iqtisodiy zonalar;
— erkin savdo zonalari;
— erkin ishlab chiqarish zonalari;
— erkin ilmiy-texnikaviy va boshqa zonalar tarzida tuzilishi 
mumkin deb ko‘rsatib qo‘yilgan.
Ular 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi taqdim- 
nomasiga asosan Oliy Majlis qarori bilan tuziladi.
Erkin iqtisodiy zonani tuzish jarayoni 0 ‘zbekistonda alohida 
ahamiyat kasb etadi. Respublikada uzoq vaqt mobaynida rejali 
markazlashgan boshqaruv tizimi hukm surgan. Bu erkin iqtisodiy 
zonani tuzish xususiyatini, uning maqsad va vazifalarini 
belgilashda asosiy omil bo‘lib hisoblangan.
M DH davlatlarida erkin iqtisodiy zonani tuzish chetel kapi- 
talini jalb qilishni, yangi texnologiyaning importini ta’minlaydi. 
Oxir-oqibatda mamlakat iqtisodiy potensialini oshiradi, uning 
dunyo xo‘jaligiga teng huquqli hamkor sifatida integratsiya- 
lashuvini ta’minlaydi. Rossiyada erkin iqtisodiy zona sezilarli 
darajada faoliyat ko'rsatayotganiga qaramasdan MDH davlat­
larida hozirgacha ham erkin iqtisodiy zona tuzish, ularning 
faoliyati prinsiplarini huquqiy masalalari aniqlangan emas.
Amaliyotda erkin iqtisodiy zonalar quyidagi aniq 
prinsiplarga
rioya qilgan taqdirdagina samarali ishlashlari mumkinligi tasdiq- 
lanmoqda:
250

---

1. Har qanday erkin iqtisodiy zona mamlakatning mustaqil 
xo'jalik birligi sifatida tuzilishi va o ‘z faoliyatini o‘z budjeti 
asosida qurishi lozim.
2. Erkin iqtisodiy zona budjetining daromad qismi quyi- 
dagilardan iborat bo‘lishi kerak:
• erkin iqtisodiy zona hududida joylashgan korxona, birlash- 
ma tashkilotlari va u hududda yashaydigan kishilardan tusha- 
digan soliqlar;
• bojxona yig'imlari, m ustaqil tadbirkorlik faoliyatidan 
tushadigan tushumlar;
• homiylik mablag'lari;
• erkin iqtisodiy zona ehtiyojlariga uzoq muddatli kredit 
shaklida beriladigan davlat budjeti mablag'Iari.
3. Erkin iqtisodiy zona davlat tomonidan beriladigan subsi- 
diyalar va dotatsiyalarsiz faoliyat ko'rsatishi kerak.
4. Erkin iqtisodiy zona hududidan yig'ilgan barcha soliqlar 
va budjetga toMovlami hududiy boshqarmalar ixtiyorida qoldirish 
lozim.
Respublikada birinchi erkin iqtisodiy zona — Navoiy EIIZ 
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008-yil 2-dekabrdagi 
PF-4059 Farmoniga muvofiq tashkil etilgan. Navoiy EIIZ 
yaratilishi konsepsiyasi quyidagi 4 tarkibiy markazlaming o'zaro 
mantiqiy bog'liqligiga asoslangan:
— sanoat;
— logistika;
— innovatsiya;
— sayyohlik, madaniy rekreatsion.
Navoiy EHZning yaratilish asoslari:
— qulay geografik joylashuv;
— energetik resurslar bilan ta ’minlanganlik;
— yetarli xomashyo bazasi;
— rivojiangan sanoat bazasi;
— kadrlar salohiyati.
Ishlab chiqarishning quyidagi asosiy yo‘nalishlari mavjud:
— elektrotexnika mahsulotlari;
— aniq mashinasozlik va avtomobil ehtiyot qismlari;
251

---

— farmatsevtika sanoati va tibbiyot mahsulotlari;
— oziq-ovqatni qayta ishlash va qadoqlash;
— plastik mahsulotlar va polimerlar.
Hozirgi vaqtda yuqorida sanab o‘tilgan korxonalarga 43,73 
mln dollardan ziyod investitsiya kiritilgan 397 ta yangi ish 
o‘rinlari yaratilishi ko‘zda tutilgan.