‘zbekist0n respublikasi oliy уа ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Q o‘shma tadbirkorlik faoliyati 
iqtisodiy hamkorlikning 
muhim shakli sifatida keng rivoj topib bormoqda. Bunday 
faoliyatning keng tarqalgan turi — bu qo'shma korxonalardir. 
Ular ishlab chiqarish, savdo-vositachi yo‘nalishida hamda xizmat 
ko‘rsatish va boshqa yo‘nalishlarda tuzilgan.
Qo'shma korxonalami ochish chetel kapitalini jalb qilishning 
bir shakli bo'lib, u ishlab chiqarishning texnologik darajasini 
oshirishni, mahsulot ishlab chiqarishni ko‘paytirish va ishchi 
kuchining malakasini oshirishni ta’minlaydi.
0 ‘zbekistonda qo‘shma korxonalami tuzish mustaqillikning 
dastlabki yillaridanoq boshlangan. «Sovplastital» korxonasi, 
Asaka shahrida Janubiy Koreya bilan hamkorlikda tuzilgan 
« 0 ‘zDEU» avtomobil zavodi, Samarqand shahridagi «SamKoch- 
Avto» qo‘shma korxonasi, Muruntov oltin konida 0 ‘zbekiston
— Amerika «Zarafshon — Nyumont», Amerikaning «Keys» 
firmasi bilan TTZ qo‘shma korxonalari tashkil topdi. Andijonda 
ekskavator ishlab chiqaradigan qo‘shma korxonasi, Farg‘onada 
nemis «Salamander» firmasi bilan birgalikda « 0 ‘zsalaman» 
qo'shm a korxonasi, Toshkent viloyatida 0 ‘zbek — Koreys 
«Kabul — Toytepa — tekstaylz» kabi yirik qo‘shma korxonalari 
tuzildi. Eng yirik qo'shma korxonalardan yana Kabul — 0 ‘zbek, 
Qizilqum sement, 0 ‘zDEU elektroniks, AY-Sel, Uzdunrobita, 
DEU tekstil va ko‘pgina boshqalar faoliyat ko'rsatishgan. Hozir- 
da yangi qo‘shma korxonalar, jumladan «GM — 0 ‘zbekistan», 
Ucell, Beeline, Korean Air va hokazolar faoliyat ko‘rsatmoqda.
Erkin iqtisodiy zona (EIZ) 
— bu xo'jalik faoliyatini tashkil 
qilishning hamda mamlakat tashqi iqtisodiy aioqalarining yangi 
shakli hisoblanadi. 0 ‘zbekiston Respublikasining hududida
249

---

ElZIar uchun tashqi iqtisodiy faoliyatning alohida tartibi (boj- 
xona, valuta, soliq va boshqalar) o ‘rnatilishi mumkin bo‘lib, 
u erkin iqtisodiy zonalar to ‘g‘risidagi qonun hujjatlari bilan 
tartibga solib turiladi.
Erkin iqtisodiy zonalarni belgilash va tuzish qo‘yilgan 
maqsadga bog‘liq. Agarda rivojlangan davlatlarda erkin iqtisodiy 
zonalarni tuzishdan maqsad faoliyati, asosan, xalqaro savdoni 
rivojlantirish bo‘lsa, rivojlanayotgan davlatlarda esa xomashyoni 
qayta ishlashni tashkil qilish ularning asosiy maqsadi h i­
soblanadi.