uchun o'matilgan marka va reperlar (nuqtaning holatini ko'rsatuvchi doimiy belgilar)dan foydalaniladi. Agar doimiy markalar o'matilmagan bo'lsa, u holda millimetr shkalasi uchun osma reykalardan foydalaniladi (4.9-rasm). Nivellir ko'rish chizig'ini siljituvchi optik asbob bilan (4 .10-rasm) 9 - jihozlangan bo'lsa, ko'chishlarni 0,01 mm gacha bo'lgan aniqlikda o'lchash mumkin bo'ladi. Gorizontal ko'chishlarni o'lchash. Teodolit inshootning balandligiga qarab, undan 25 — 4.9-rasm. Osma reyka: 40 m narida qo‘zg‘almas nuqta 1-reyka; 2-shkalalar; 3- ustida o ‘rnatiladi. Inshootning nivellirmarkasi; 4-reykani osish ko‘chishi aniqlanadigan nuqtalai^ga uchun mo'ljallangan &yiq. (qalin qog‘oz, leykoplastirdan kesib 4 7
olingan ingichka tasma va boshqalardan j yasalgan) vaqtincha markalar yopish- tiriladi. Ko‘chishlarni aniqlashda quyidagi ^ usullar qo'llaniladi: = = 1) kuzatilayotgan marka bilan qo'zg'almas nuqtaga yopishtirilgan marka orasidagi burchak teodolitda qayta-qayta o'lchanadi. Teodolit o'matilgan nuqta bilan markalar orasidagi masofa ma’lum ekanligidan foydalanib, o'lchangan burchaklardan chiziqli ko'chishlarga o'tiladi; 2) «yonbosh nivellirlash» usuli. Har bir oMchashda teodolit trubasi awal kuzatilayotgan markaga, keyin vertikal tekislik bo‘yicha aylantirib, m illim etr shkalali qo'zg'alm as gorizontal reykaga yo'naltiriladi.
