‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

bermaydi. Agar to'lqin uzunligi kattaroq bo'lgan tovushlardan foydalanilsa
ma’lum natijaga erishish mumkin. Impuls usulida konstruksiyaga mexanik
69

---

^ р у © 
т
k—i: И |Ш
|
“■
I 
s - S ^ T , J i
zarba beriladi va
materialda 
hosil
boigan kuchlanish
t o ‘ l q i n l a r i n i n g
tarqalish qonuniyati
tekshiriladi va shu
asosda materialning
f i z i k - m e x a n i k
xarakteristikalariga
doir kerakli ma’lu­
motlar olinadi.
5 .9-rasm, a da
beton, g‘isht, stek-
loplast va boshqa
m a t e r i a l l a r n i n g
sifatini tekshiradigan
UKB — IM ultratovush asbobi, 5.9-rasm, b da metall buyumlarning
qalinligini o'lchaydigan «Kvarts — 6« rusumli ultratovush impuls
tolshchinomeri (qalinlik o'lchagichi) berilgan. Bu asboblaming vazifasi
konstruksiya materialining fizik-mexanik xossalari (mustahkamligi, statik
va dinamik elastiklik modullari)ni, choklar sifatini, konstruksiyaning
geometrik o'lchamlarini nazorat qilishdan iborat.
Usulning mohiyati tarqalayotgan ultratovush to'lqinlarining tezligini
a)
5.9-rasm. Materiallarni akustik yoki impuls
usulida nazorat qiladigan asboblar:
a ) beton, g ‘isht va boshqa materiallarning sifatini nazorat
qiladigan UKB — I M asbobi; b) «Kvars
— 
6» qalinlik
о ‘Ichagichi.
a)
b)
5.10-rasm. Qurilish konstruksiyasini ultratovush impuls usulida sinash sxemasi:
a)
tajriba sxem asi: 1