‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

6.4. Qayta hisoblash va tekshiruv natijalari bo'yicha
umumiy xulosalar
Inshootning yuk ko'tarish qobiliyati va foydalanishga yaroqliligi haqida 
uzil-kesil xulosa chiqarish maqsadida tekshirish chog'ida to'plangan haqiqiy
84

---

ma’lumotlar bo'yicha konstruksiyalar qayta hisoblanadi. Tekshirilgan 
konstruksiyalami qayta hisoblash quyidagi hollarda talab etiladi:
. konstruksiyaning hisobiga doir ma’lumotlar kam yoki umuman bo'lmasa 
(masalan, hujjatlari saqlanib qolmagan eski binolarda);
. hisobiy ma’lumotlar bilan tekshiruv natijasida aniqlangan haqiqiy 
ma’lumotlar orasida katta tafovut bo'lsa;
. inshootning yuk ko'tarish qobiliyati va deformatsiyasiga salbiy ta’sir 
etadigan nuqsonlar va shikastlar mavjud bo'lsa.
Qayta hisoblash natijalari asosida inshootdan normal foydalanish 
imkoniyati bor-yo'qligi aniqlanadi, kerak bo'lsa zaruriy cheklovlar (yukning 
miqdori, harakat tezligi va boshqalar) o'matiladi, shuningdek, kuchaytirilishi 
talab etilgan element va birikmalar belgilanadi.
Agar tekshiruv natijalariga ko'ra sinovlar o'tkazishga qaror qilinsa, qayta 
hisoblar sinash yuklarini aniqlash va sinaladigan konstruksiyada hosil 
bo'ladigan tegishli zo'riqish, kuchlanish, deformatsiya va ko'chishlarni 
aniqlash bilan cheklanadi. Hisob natijalari inshootning haqiqiy holatiga 
yaqin kelishligi uchun hisob ishlarini eng aniq usullar bilan amalga oshirish 
talab etiladi.
Tekshirish va qayta hisoblash yakunlariga ko'ra tadqiq etilgan obyektning 
holatiga umumiy baho beriladi, undan foydalanish imkoniyatlari to'g'risida 
xulosa chiqariladi. Obyektni normal holatga keltirish uchun bajarilishi lozim 
bo'lgan tadbirlar ko'rsatiladi, ekspluatatsiya mobaynida amal qilinishi lozim 
bo'lgan talablar sanab o'tiladi.
Aniqlangan nuqsonlar sinov daftariga yozib boriladi. Sinov daftariga 
chizmalar, suratlar va fotorasmlar ilova qilinadi; imkon bo'lgan vaziyatlarda 
shikastlar sababi va rivojlanish darajasi ko'rsatiladi. Zudlik bilan bartaraf 
etilishi lozim bo'lgan nuqsonlar (defektlar) alohida qayd etiladi.
Zarur bo'lgan hollarda tekshiruvdan o'tgan obyekt holatini (amaldagi 
ekspluatatsiya qoidalariga qo'shimcha ravishda) doimiy nazorat ostiga olish 
to'g'risida ko'rsatmalar beriladi.
Agar tekshiruv va qayta hisoblash natijalari tadqiq etilayotgan obyektning 
ishga yaroqli yoki yaroqsiz ekanligi to'g'risida qat’iy qarorga kelishga yetarli 
bo'lmay, obyektni sinash maqsadga muvofiq deb topilsa, u holda har taraflama 
asoslangan xulosa yoziladi. Ko'zda tutilgan sinovlaming xarakteri va hajmi 
ko'rsatiladi.
85

---