&mi va uning odamlarga zarurligi bilan belgilanadi».
Bunda tovarlami
tenglashtirish mehnatni tenglashtirish shaklida yuzaga chiqadi, ya’ni
mehnatning roli va tovaming foydaliligi ham hisobga olinmoqda.
U qishloq xo'jaligi va hunarmandchilik bilan birga savdoni hayot
uchun tabiiy zarurat deb bilgan va fiziokratlardan ilgarilab ketgan.
Tovar qiymatiga xomashyo qiymati, mehnat vositalari, oraliq tovar
ishlab chiqaruvchilar mehnatining qiymati kiradi. U aytadiki,
ayrim
hunarlar boshqa hunarlami o‘z ichiga oladi: masalan, duradgor
yog'ochdan ishlangan buyumlami, to'quvchi yigirilgan ipni ishlatadi
va hokazo, ya’ni ishlab chiqarishning ijtimoiyligi isbotlab beriladi. Tovar-
pul munosabatlari
tahlil etilgan, narxlar bozorga ohb chiqilgan tovarlar
massasi (talab-taklif)ga bog‘liqhgi aytilgan. Nonga bahosini mo'tadil
ushlab turish farovonlik manbayi ekanligi ko‘rsatiladi. Soliq tizimini
tartibga solish kerakligi qayd etiladi; uningcha soUq pasayishi ijtimoiy
hayotni yuksaltiradi.
Bundan deyarli 600 yil awal bozor tushunchasiga izoh berilgan.
Ibn Xaldunninig fikricha: «Bozor bu - hunarmandchilikni mukam-
mallashtirish va mehnat unumdorligini oshirishning garovidir».
Dostları ilə paylaş: