‘zbekist0n respubukasi oliy уа ‘rta maxsus ta’lim vazirligi
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- KIRISH «IQTISODIY TA’LIMOTLAR TARIXI» KURSINING PREDMETI VA USLUBI «Iqtisodiy ta’limotlar tarixi»
- Uslubiy jihatdan
|
A.A. Razzoqov,
i.f.d. Sh.H. Tashmatov (11-14-boblar) hamda i.f.n. N. O‘rmonov (3-4,22-boblar) tomonidan yozilgan. Har bob oxirida qisqacha xulosalar, asosiy tushuncha va iboralar, nazorat va mulohaza qilish uchun savollar keltirildi. KIRISH «IQTISODIY TA’LIMOTLAR TARIXI» KURSINING PREDMETI VA USLUBI «Iqtisodiy ta’limotlar tarixi» kursi iqtisodiy fanlar tizimida muhim o‘rin egallaydi. Insoniyat o‘zinmg ko‘p ming yillik tarixi davomida katta iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyot yo‘lini bosib o‘tgan. Har bir davrda u yoki bu mamlakatda ayrim shaxslar (olim yoki hokimlar) tomonidan shunday iqtisodiy ahamiyatga molik fikr, g‘oya, nazariya, konsepsiyalar ilgari surilgan va amalga oshirilganki, bir holda shular tufayli davlat va xalqlar ravnaq topgan, ba’zida tanazzulga uchragan. Ana shu iqtisodiy g'oyalami har tomonlama chuqur o‘rganish, tahlil etish, ular orasidan umumbashariy ahamiyatlilarini ajratib olib, hozirgi davrga, ya’ni hayotga tatbiq etish amaliy va nazariy jihatdan foydaUdir. «Iqtisodiy ta’limotlar tarixi» fanining predmeti bo‘lib, ma’lum davrlardagi ijtimoiy qatlamlar, insonlar manfaatini ifoda etuvchi iqtisodiy g‘oyalar va ijtimoiy konsepsiyalaming vujudga kelishi, rivojlanishi va almashinuvining tarixiy jarayoni hisoblanadi. Bu g'oyalar ayrim iqtisodchi olimlar, nazariy maktablar, oqimlar va yo‘nalishlaiga tegishlidir. Iqtisodiy ta’limotlar tarixi mustaqil fan sifatida eng qadimgi davrdan boshlab, to hozirgi zamongacha vujudga kelgan asosiy iqtisodiy fikr, g'oya, qarash, nazariya va ta’limotlami o‘z ichiga oladi. Uslubiy jihatdan bu fan iqtisodiy tahlilning ilg‘or metodlari yig'indisidan iborat bo‘lib, tarixiy induksiya, mantiqiy abstraksiya va boshqa usullardan keng foydalanadi. «Iqtisodiy ta’limotlar tarixi» fani «Iqtisodiy nazariya» fani bilan chambarchas bog‘liq, lekin undan katta farq qiladi. «Iqtisodiy nazariya» fanida eng muhim iqtisodiy kategoriyalaming so‘nggi davr uchun tahlili beriladi, ammo bu nazariyalar har doim ham turg'un bo'lmaydi va vaqt davomida, ayniqsa, keskin o‘zgarishlar davrida evolutsiyada bo‘ladi. «Iqtisodiy ta’limotlar tarixi» fanida ayrim olimlar, davlat arboblari tomonidan ilgari surilgan g‘oya, qarash, nazariya, qonun, ta’Iimot, konsepsiyalar insoniyat taraqqiyotining turli bosqichlaridagi ijtimoiy qatlamlar, sinflar va boshqa guruhlaming manfaatlari nuqtai nazaridan tarixiy rivojlanishi tadqiq etiladi. Iqtisodiy tafakkur tarixi fanining amaliy xo‘jalik obyekti bilan chambarchas bog‘liqligmi namoyon etadi. «Eskiigan nazariyalami ular faqat inkor etilganligi sababli prinsi pda ilmiy emas deyish mumkin emas», - deb yozadi taniqli iqtisodchi T.Kun. Chunki keyingi, nisbatan yangi qarashlar awalgilar asosida, ulami qabul qilish, rivojlantirish yoki inkor etish natijasida paydo bo‘lgan. Ba’zi mutaxassislar faqat yangi nazariyalamigina o‘rganishni taklif etishadi, ammo bu so‘nggi nazariya awalgi ko‘p yillik ilmiy, amaliy tadqiqotlaming yakuniy qisqacha xulosalari sifatida namoyon bo'ladi yoki bugun biz «yangi» degan fikr ma’lum vaqtdan keyin o‘zgarishi mumkin. Bu fan boshqa iqtisodiy va tarixiy, ayniqsa, iqtisodiyot nazariyasi fani bilan bevosita bog‘liq. Iqtisodiy ta’limotlar tarixi ancha keng davmi qamrab olgan va mustaqil xarakterga ega. Bu fanni o'iganish orqali xalq xo'jaligi tarixi, iqtisodiy tarix va iqtisodiy konsepsiyalar hamda aniq iqtisodiy predmetlami o‘zlashtirish osonlashadi, u yoki bu iqtisodiy o‘zgarishning shart-sharoitlari va oqibatlarini tahlil etishga katta ko‘mak beradi. Masalan, bizga bugun yangidek tuyulgan bozor iqtisodiyoti to‘g‘- risidagi fikrlar Adam Smit tomonidan 1776-yili chop etilgan Yüklə Dostları ilə paylaş:
|