JOBASÍ:
I.
Kirisiw
II.
Tiykarǵı bólim
2.1.
Svodka haqqında túsinik hám onıń túrleri
2.2.
Gruppalaw haqqında túsinik hám onıń elementleri
2.3.
Ekilemshi
gruppalaw
III. Juwmaqlaw
IV. Paydalanılǵan ádebiyatlar hám web-saytlar
I.
Kirisiw
Sociallıq-ekonomikalıq kórsetkishler mámleket jáne onıń aymaqların
rawajlandırıw, xojalıq jurgiziwshi sub'ektler iskerlik nátiyjelerin úyreniw, xalıqtıń
bandligi hám turmıs dárejesin anıqlawda keń qollanıladı. Bunday social -
ekonomikalıq kórsetkishler mánisin, qanday esaplanishini hám mámleket boyınsha
jıynanishini statistika páninde uyreniledi. Sol sebepli de studentler zaman talabına
juwap beretuǵın jetik qánigeler bolıp jetiwleri ushın jetkilikli muǵdarda oqıw
ádebiyatları menen támiyinlengen bolıwı kerek. Buǵan baylanıslı sabaqlıq, oqıw
qóllanbalarınıń jetkilikli muǵdarda baspadan shıǵarilmasligi, ásirese statistika
páninen onıń teoriyalıq tiykarlarına kóbirek áhmiyet berilip,
tarmaqlar, atap
aytqanda xızmetler tarawı statistikası boyınsha ádebiyatlardıń derlik joq ekenligi,
bul oqıw qóllanbanıń zárúr ekenligin talap etedi. Bazar munasábetleri sharayatında
xızmetler túrleri kóbeyip, joqarı su'ratlar menen rawajlanıp baratırǵan ekonomikanıń
salmaqlı tarmaǵına aylanıp barıp atır.
Statistikada gruppalaw dep úyrenilip atırǵan hádiyselerdi (ob'ektlerdi, birliklerdi)
zárúrli belgilerine tıykarlanıp turdosh (kelbetlik feyil) gruppalarǵa (jıynaqlarǵa )
birlestiriw júritiledi. Mısalı, aktsioner kompaniyalardı dividend tólew dárejesine
qaray gruppalarǵa ajıratıw. Egerde tóplanǵan maǵlıwmatlardı jamg'arib
ulıwmako'rsatkichlar alıw menen shegaralansak, ol halda olar túrli statistikalıq
jıynaqlarǵa tiyisli bolıwı múmkin, nátiyjede olardıń dúzilisi hám qásiyetlerin
anıqlay almaymız. Gruppalawdıń áhmiyeti sonda, ol maǵlıwmatlardı ulıwmalastırıw
hám oyda sawlelendiriw qılıw ushın ıqsham, ayqın formada usınıs etiwdi
támiyinleydi. Bunnan tısqarı, gruppalaw maǵlıwmatlarǵa túrli tárepten ishlov beriw
hám analiz qılıw ushın tiykar jaratadı. Bunıń ushın gruppalardı dóretiw etiw belgisi
yamasa belgilerin tańlaw, dúziletuǵın gruppalar sanı hám olardıń shegaraların
anıqlaw ilimiy tártip-qaǵıydalarǵa tayanıwı kerek. Statistika
bunday ilimiy
principlerdi jaratqan, olar ishinde eń túpkiliklileri tómendegilerden ibarat
Gruppalaw belgileri etip gózlengen maqset hám wazıypalar noqatı názerinen zárúrli
belgiler yaǵnıy úyrenilip atırǵan hádiyselerdiń túpkilikli baylanısıwların ańlatiwshı
belgiler alınıwı kerek. SHu menen birge gruppalawdı konkret jaǵdayǵa maslastırıw,
yaǵnıy sharayat ózgeriwine qaray gruppalawdı tuslantirib, onıń belgilerin ózgertiw -
bir dáwirde gruppalardı bir belgi tiykarında tuzib, ekinshi sharayatta basqa oǵan
sáykes keletuǵın belgilerge tayanish zárúr.
Statistikalıq baqlawdan alınǵan tarqaq maǵlıwmatlar hár bir hádiyse hám
processlerdi ańlatadı. Baqlaw jıynaqtaǵı hádiyse hám processlerdiń zárúrli
tamonlarini, ayriqsha qásiyetlerin úyreniw ushın olardı áhmiyetli belgilerine
qaray
gruppalarǵa ajıratıw kerek.