Ózbekistan respublikasí joqarí, bilim hám inovaciya ministirligi berdaq atındaǵı Qaraqalpaq Mámleketlik Universiteti Ekonomika fakulteti

Tipologiyalıq gruppalaw járdeminde toplamnıń túrli birlikleri sıpatı jaǵınan 
birdey gruppalarǵa, birdey tiplerge ajıratıladı. Хalıq хojalıǵın tarmaqlarǵa bóliw, 
turǵınlardı klasslarǵa bólip úyreniw, awıl-хojalıǵın jámáátlik hám ijara, jeke 
хojalıqlar kóleminde úyreniwler tipologiyalıq gruppalawǵa mısal boladı. 
Strukturalıq gruppalaw járdeminde birdey tiptegi, sıpatı jaǵınan birdey 
bolǵan gruppalawdıń (birliklerdiń) salmaǵı esaplanadı hám sol boyınsha toplam 
dúzilisi úyreniledi. Bunday gruppalawlar járdeminde turǵınlardıń milliy, jınıslıq 
hám taǵı basqa duzilisi, jumısshılardıń kásiplik duzilisi yaki strukturası usaǵanlar 
úyreniledi. 
Analitikalıq gruppalaw járdeminde hádiyseler ortasındaǵı óz-ara baylanıs 
úyreniledi. Bunday gruppalawlar faktor hám nátiyje belgileri boyınsha ámelge 
asırıladı. Máselen, jumısshı qánigeliginiń asıwı (faktor belgi) miynet ónimdarlıǵınıń 
(nátiyjelik belgi) asıwına alıp keledi. 

---

Eki hám onnan artıq belgiler boyınsha ámelge asırılǵan 
gruppalawlar kombinaciyalıq gruppalawlar–dep ataladı. Bunday 
gruppalawlar bir belgi boyınsha orınlanǵan gruppalawlarǵa qaraǵanda 
keńirek analitik qásiyetke iye boladı. 
2.3. Ekilemshi gruppalaw 
Dáslepki gruppalanǵan maǵlwmatlarǵa tiykarlanıp, jańadan 
gruppa payda etiw statistikada ekilemshi gruppalaw dep júrgiziledi. 
Bul usıl ádette: 
- sıpatı jaǵınan birdey tipge iye bolǵan gruppalardı payda etiw; 
- bir yamasa bir neshe gruppalardı bir - biri menen salıstırıw; 
- ulıwmalıq nızamlılıq anıq kóriniwshi úlken aralıqlı 
gruppalardı payda etiw maqsetinde qollanıladı. 
Statistikalıq gruppalawdıń joqarıdaǵı túrleri tiykarınan dáslepki 
statistikalıq maǵlıwmatlar boyınsha ámelge asırıladı. Ekilemshi gruppalaw: 
- dáslepki gruppalaw aralıqların úlkeytiw jolı menen; 
- aralıqlardıń qatnasına tiykarlanıp jańa gruppalardı payda etiw 
usıllarında ámelge asırılıwı múmkin. 
Ámeliyatta hár eki usıldı da júdá keń qollanıw maqsetke 
muwapıq. Ásirese, ekilemshi gruppalawdıń ekinshi jolı izertlewshi 
qolında túrli dástúr hám metodologiya tiykarında esaplanǵan 
maǵlıwmatlar salmaq kórinisinde bolǵan jaǵdaylarda keń qollanıladı. 
Gruppalaw aralıǵın úlkeytiw jolı menen ekilemshi gruppalaw 
usılın tómendegi shártli sanlar mısalında kórip shıǵamız. (1-keste).