Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув

2-sinf o‘quvchilari ta’lim jarayoni yakunida matematika fanidan quyidagi bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lishlari lozim:
II SINF
Kodi
2. SA. SONLAR VA AMALLAR
2. SA.1 a) Uch xonali sonning uchta raqami yuzlik, o‘nlik va birliklar sonini ifodalashini tasavvur qilish. Masalan, 706 soni 7 ta yuzlik, 0 ta o‘nlik va 6 ta birlik sonlardan iborat. Quyidagilarni alohida holatlar sifatida tushunish:
b) 100 sonini “yuz” deb ataladigan o‘nta o‘nliklardan iborat to‘plam sifatida faraz qilish.
c) 100, 200, 300, 400, 500, 600, 700, 800, 900 sonlariga bitta, ikkita, uchta, to‘rtta, beshta, oltita, yettita, sakkizta yoki to‘qqizta yuzliklardan iborat (bu yerda 0 ta o‘nlik va 0 ta birlik borligini tushunish).
d) 1000 gacha bo‘lgan sonlarni sanash; 5 dan, 10 dan va 100 dan o‘tkazib sanash.
e) O‘nlik sanoq sistemasidagi raqamlar, sonlar nomlari va kengaytirilgan shakldan foydalanib, 1000 gacha bo‘lgan sonlarni o‘qish va yozish.
f) Taqqoslash natijalarini ifodalash uchun >, = va < belgilardan foydalanib, yuzlik, o‘nlik va birliklarning ma’nolariga asoslangan holda ikkita uch xonali sonni taqqoslash.
g) 0 dan 1000 gacha bo‘lgan butun sonlarni o‘qish, yozish, to‘g‘ri va teskari tartibda sanash, taqqoslash, tartibga solish, modellarda ko‘rsatib berish;
h) 0 dan 1000 gacha butun sonlar ketma-ketligini tarkib topish qonuniyatini aniqlash va berilgan yoki tanlangan qonuniyat asosida ketmaketlikni tuzishi, juft va toq sonlarni ajratish;
i) murakkab bo‘lmagan kasr son sonning (ikkidan bir, uchdan bir, to‘rtdan bir, beshdan bir, oltidan bir, sakkizdan bir va o‘ndan bir) ulushi, to‘plamning qismi ekanligini tushunish, so‘zlar yoki sonlar yordamida tasvirlash.
2. SA.2 a) Hayotiy vaziyatlarda 100 gacha bo‘lgan sonlarni qo‘shish va ayirish amallaridan foydalanib qo‘shish, olib tashlash, birlashtirish, ajratish, taqqoslash,
b) noma’lum son qatnashgan tenglama yordamida yechiladigan bir va ikki qadamli matnli masalalarni yechish. Xususan, masalani ifodalash uchun rasmlar va noma’lum son ishtirokidagi munosabatlardan foydalanish;
c) sonni yig‘indiga qo‘shish va yig‘indini songa qo‘shishga oid, sonni orttirish (kamaytirish)ga va yig‘indini topishga oid, yig‘indini va qoldiqni, ayirmani va yig‘indini (arifmetik amallar yordamida va ifoda tuzish bilan) topishga oid masalalarni yеchish;
d) ko‘paytirish amalida qatnashgan noma’lum tarkibiy qismni aniqlash va ko‘paytirish bir xil qo‘shiluvchilar yig‘indisini topish ekanligini anglash, ko‘paytirishning asosiy xossasini hisoblashlarda qo‘llash;
e) miqdorlar (narx-navo, massa, vaqt, uzunlik, yo‘l, yuz)ni topishga (hisoblashga) oid sodda masalalar va ular orasidagi bog‘lanishlarni qo‘llab kundalik hayot bilan bog‘liq bo‘lgan masalalarni arifmetik usulda yеchish.
2. SA3. a) Og‘zaki hisoblash usullardan foydalanib, 20 gacha bo‘lgan sonlarni qo‘shish va ayirishni og‘zaki hisoblash. Ikkinchi sinf oxiriga kelib, ikkita bir xonali sonlarning barcha yig‘indilarini yoddan bilish.
b) Juftliklarga birlashtirish yoki ikkitalab sanash yo‘li bilan 20 ta narsadan iborat to‘plamdagi narsalar soni toq va juft ekanligini aniqlash. Juft sonni ikkita teng qo‘shiluvchining yig‘indisi sifatida ifodalash uchun tegishli tenglikni yozish.
c) 5 tagacha qator va 5 tagacha ustuni bo‘lgan to‘rtburchak shaklida turgan narsalarning umumiy sonini topish uchun qo‘shish amalidan foydalanish. Sonni tegishli teng qo‘shiluvchilarning yig‘indisi sifatida ifodalash uchun tenglikni yozish.
d) Xonali sonlar, amallar xossalari, qo‘shish va ayirish o‘rtasidagi munosabatga asoslangan usullardan foydalanib, 100 gacha bo‘lgan sonlarni qo‘shish va ayirish amallarini bajarish.
e) Xonali sonlar, amallar xossalariga asoslangan usullardan foydalanib, to‘rttagacha ikki xonali sonlarni qo‘shish;
f) Aniq modellar yoki rasmlar va xonali sonlar, amallar xossalari yoki qo‘shish va ayirish o‘rtasidagi munosabatga asoslangan usullardan foydalanib, 1000 gacha bo‘lgan sonlarni yozma ravishda qo‘shi sh va ayirish.
Uch xonali sonlarni qo‘shish va ayirishda yuzlar yuzlarga, o‘nlar o‘nlarga, birliklar birliklarga qo‘shiladi yoki ayriladi va ba’zan o‘nlik yoki yuzlarni birlashtirish yoki ajratish muhimligini tushunish;
g) 100–900 oralig‘ida berilgan songa 10 yoki 100 ni og‘zaki qo‘shish va 100–900 oralig‘ida berilgan sondan 10 yoki 100 ni og‘zaki ayirish.
h) O‘nli sonlar, amallar xossalaridan foydalanib, qo‘shish va ayirish usullarini tushuntirib berish.
i) Bir xil birlikda berilgan uzunliklarni o‘z ichiga olgan matnli masalalarni yechish uchun 100 gacha bo‘lgan sonlarni qo‘shish va ayirish amallaridan foydalanish. Masalan, masalani taqdim etish uchun rasmlar (chizg‘ichlar rasmlari kabi) va noma’lum son belgisi bo‘lgan tengliklardan foydalanish.
j) 0, 1, 2, ... sonlarni sonlar o‘qida orasidagi oraliqlar teng bo‘lgan nuqtalar sifatida tasvirlash va sonlar o‘qida 100 gacha bo‘lgan sonlar yig‘indilari va farqlarini tasvirlash.
k) sonlarni qo‘shish va ayirish jadvallaridan, arifmetik amallarning algoritmlaridan foydalangan holda 1000 ichida sonlar ustida qo‘shish va ayirish.
Fikrimcha har qanday darslikning tuzilishi va mohiyatidan foydalanib, masalan matematika darslarida o’qituvchi integratsiyadan foydalansa, darsdan ko’zlangan nafaqat ta’limiy, balki tarbiyaviy,rivojlantituvchi maqsadlarga ham erishgan bo’lamiz.Agar o’quvchi darsda o’zlashtirgan bilimlarini mashg’ulotdan tashqari, bog’lab o’tilgan muayyan fanlarda ham qo’llay olsa, integratsiyaning ahamiyati yaqqol namayon bo’ladi.Misol uchun, 2-sinf matematika fanidan “Noma’lum ko’paytuvchilarni topish “ mavzusida berilgan masalaning mazmunini atrofimizdagi olam faniga bog’lab, ma’lum tupdagi ko’chatni necha qatordan o’tqazish qoidalarini, daraxt turlarini tushuntib o’tish, o’qishga qiziqishini oshirish mumkin.Darsning yangi mavzuni mustahkamlash qismida esa mehmon kutish odobi orqali noma’lum ko’paytuvchini topishga o’rgatish maqsadga muvofiqdir.Uydagi taqsimchalarning soni aniq, bozordan ota-onamiz olib keladigan meva va konfetlar soni noaniq.Ularni taqsimchalarga teng joylashtirish mhmonga bo’lgan hurmatimizning ifodasi.Shu o’rinda o’quvchilardan mevalarning nomi, oila a’zolari,qarindoshlar chet tilida qanday atalishini yodga olishni so’ralsa ham foydadan xoli emas.