Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълими вазирлиги

Kassasiya instansiyasida ish yuritish 
Xo`jalik sudining qonuniy kuchga kirgan hal qiluv qarori hamda 
apellyasiya instansiyasining qarori ustidan ishda ishtirok etuvchi shaxslar 
kassasiya shikoyati berishga, prokuror esa – kassasiya protesti keltirishga 
haqlidir. 
Qonunda ko`zda tutilgan tekshiruvlarning boshqa barcha shakllaridan 
farqli ravishda sud hujjatlari kassasiya instansiyasi tomonidan faqat 
qonuniyligi jihatidan tekshiriladi. 
Shikoyat qilish huquqini amalga oshirish ishda ishtirok etuvchi 
shaxslarning erk irodalariga bog`liq. Qonunda bel-gilangan tartib va 
muddatda kassasiya shikoyatining berilishi ishning kassasiya instansiyasi 
tomonidan albatta ko`rib chiqilishiga olib keladi. 
Qarorning moddiy va prosessual huquq normalariga to`g`ri havola 
qilinganligi borasidagi asoslovchi qismi; chiqarilgan qo`shimcha qaror 
shikoyat berish uchun mustaqil predmet bo`lishi mumkin. Ajrimlar ustidan 
qonunda nazarda tutilgan holatlardagina shikoyat qilinishi mumkin. 
Qonun hal qiluv qarori (qaror) ustidan kassasiya shikoyati berish 
huquqini davogar, javobgar, nizoning predmetiga nisbatan mustaqil 
talablar bilan arz qiluvchi yoki arz qilmaydigan uchinchi shaxslarga, 
shuningdek qonunda sanab o`tilgan, ishda ishtirok etuvchi barcha 
shaxslarga beradi. 
Davlat va jamoat manfaatlarini himoya qilib davo qo`zg`atuvchi 
prokuror, davlat organlari, mahalliy o`zini-o`zi boshqarish organlari va 
boshqa organlar sudning hal qiluv qarori (qarori) ustidan kassasiya 
tartibida tegish-licha protest va shikoyat keltirishlari mumkin. 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Kassasiya instansiyasi sud hujjatlarini moddiy va prosessual huquq 
normalarini qo`llash va ularga rioya etishning to`g`riligi nuqtai nazaridan 
tekshiradi. 
Kassasiya shikoyati (protesti) O`zbekiston Respublikasi Oliy xo`jalik 
sudiga hal qiluv qarori qabul qilgan xo`jalik sudi orqali beriladi. 
Kassasiya shikoyatining maqsadi javobgar manfaatlarini himoya 
qilishga qaratilgan bo`lib, keyinchalik bekor qilingan yoki o`zgartirilgan 
noqonuniy qarorni ijro etish bilan zarar yetkazishning oldini oladi. 
Kassasiya instansiyasi hal qiluv qarori (qaror)ni o`zgartirish, yangi qaror 
qabul qilish huquqiga ega. Shuning uchun, agar kassasiya instansiyasi 
qarori birinchi instansiya sudining hal qiluv qarori (yoki apellyasiya 
instansiyasining qarori) ijro etilganidan so`ng qabul qilinsa, mazkur sud 
hujjatlari bo`yicha olingan barcha narsalarni qaytarishlik faqatgina sud 
hujjatining qaytarma ijrosi institutidan foydalanish yo`li bilan mumkin 
bo`ladi. Bu esa ancha murakkab jarayondir. Bundan tashqari dastlabki 
davo bo`yicha javobgarga qaytarilish lozim bo`lgan pul mablag`i ham, 
mulk ham amalda qolmagan bo`lishi mumkin. 
Moddiy yoki prosessual huquq normalarining buzi-lishi yoxud 
noto`g`ri qo`llanilishi xo`jalik sudining hal qi-luv qarorini yoki qarorini 
o`zgartirish yoxud bekor qilish uchun asos bo`ladi. 
Prosessual huquq normalarining buzilishi yoki noto`g`ri qo`llanilishi, 
agar bu buzilish noto`g`ri hal qiluv qarori yoki qarorni qabul qilinishiga 
olib kelgan yoki olib kelishi mumkin bo`lsa, hal qiluv qarorini yoki qa-
rorni o`zgartirish yoxud bekor qilish uchun asos bo`ladi. 
Prosessual huquq normalarining buzilishi yoki no-to`g`ri qo`llanilishi 
quyidagi hollarda hal qiluv qarorini yoki qarorni bekor qilish uchun asos 
bo`ladi: 
ish xo`jalik sudi tomonidan noqonuniy tarkibda ko`rilgan bo`lsa; 
ish xo`jalik sudi tomonidan ishda ishtirok etuvchi, majlis vaqti va 
joyi to`g`risida tegishli ravishda xabardor qilinmagan shaxslardan 
birontasining yo`qligida ko`rilgan bo`lsa; 
ishni ko`rishda sud ishi yuritiladigan til to`g`risidagi qoidalar 
buzilgan bo`lsa; 
xo`jalik sudi hal qiluv qarorini yoki qarorni qabul qilishda qaysi 
qonun hujjatlariga amal qilganligi hal qiluv qarorida yoki qarorda 
ko`rsatilmagan bo`lsa; 
xo`jalik sudi ishda ishtirok etishga jalb qilinmagan shaxslarning 
huquq va majburiyatlari to`g`risida hal qiluv qarori yoki qaror qabul qilgan 
bo`lsa; 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

hal qiluv qarori yoki qaror sudyalardan biri tomonidan 
imzolanmagan bo`lsa yoxud hal qiluv qarori yoki qarorda ko`rsatilganidan 
boshqa sudyalar tomonidan imzolangan bo`lsa; 
hal qiluv qarori ishni ko`rgan sud tarkibiga kirmagan sudyalar 
tomonidan qabul qilingan bo`lsa; 
ishda sud majlisining bayonnomasi bo`lmasa yoki u qonunda 
ko`rsatilgan shaxs tomonidan imzolanmagan bo`lsa. 
Xo`jalik sudining dalillarni taminlash to`g`risidagi iltimosnomani 
qanoatlantirishni rad etish haqidagi; davoni taminlash yoki davoni 
taminlashni rad etish to`g`risidagi; davoni taminlashni bekor qilish to`g`ri-
sidagi; ish yuritishni to`xtatish to`g`risidagi; ish yuritishni tugatish 
to`g`risidagi; davoni ko`rmasdan qoldirish to`g`ri-sidagi; o`tkazib 
yuborilgan prosessual muddatni tiklashni rad etish to`g`risidagi; jarima 
solish to`g`risidagi; davo arizasini qabul qilishni rad etish to`g`risidagi; 
davo arizasini qaytarish to`g`risidagi; qo`shimcha hal qiluv qarorini qabul 
qilishni rad etish to`g`risidagi; hal qiluv qarorini tushuntirib berish va 
yozuvdagi xatolar, harfiy xatolar va hisob-kitobdagi yanglishishlarni 
tuzatish to`g`-risidagi; yangi ochilgan holatlar bo`yicha qayta ko`rish 
to`g`risidagi arizani qaytarish to`g`risidagi; yangi ochilgan holatlar 
bo`yicha ishni qayta ko`rish to`g`risidagi arizani qanoatlantirishni rad etish 
haqidagi; ijro varaqasini ijroga taqdim etishning o`tkazib yuborilgan 
muddatini tiklash to`g`risidagi; sud hujjatining ijrosini kechik-tirish yoki 
uni bo`lib-bo`lib ijro etish, ijro etish usu-lini va tartibini o`zgartirish yoki 
arizani qanoat-lantirishni rad etish to`g`risidagi ajrimlariga kassasiya 
shikoyati keltirilishi mumkin. 
Bundan tashqari, apellyasiya shikoyatini qaytarish to`g`-risidagi va 
kassasiya shikoyatini (protestini) qaytarish to`g`risidagi ajrimlari faqat 
kassasiya tartibida shikoyat qilinishi mumkin. 
Agar apellyasiya shikoyati ajrim bilan emas, balki xat bilan 
qaytarilgan bo`lsa, bu ushbu xatni olgan tomonni unga nisbatan kassasiya 
tartibida shikoyat keltirish huquqidan mahrum etmaydi. 
Amaldagi qonunda ilk bor xususiy ajrimlarga nisbatan shikoyat 
keltirish qoidasi nazarda tutilgan. 
Ajrimga nisbatan keltirilgan kassasiya shikoyati (protest)ni ko`rib 
chiqish muddatlari, tartibi xo`jalik sudining hal qiluv qarori va qarorlari 
ustidan kassasiya shikoyati (protesti) keltirish kabidir.