¤збекистон республикаси олий ва ¤рта

Baxyalar xosil etishda tikuv iplarini sarfi

Buyum tikishda tikuv iplarini sarfi ham katta ahamiyatga ega, chunki ularni tejamli ishlatish buyumlarni tannarxini kamaytirishga yordam beradi.
Ammo, tikuv iplarini tejash bilan bir qatorda tikilayotgan buyumlarni tikishda yassi chokli to’qqiz ipli mashinani qo’llash bilan tikuv iplarini sarfi oshadi. Lekin bunda chok pishiq bo’ladi va buyumda matoni tejashga erishiladi. Chunki uni detallari bir tekislikda qo’shib (vstыk) tikiladi.
Ishlab chiqarish jarayonida tikuv ipiga talab quyidagi usullar bilan aniqlanadi:

1. 
   Bahyalarni geometrik tuzilishini hisobga olgan holda, bahyadagi tikuv ipi uzunligini nazariy hisoblash yo’li bilan.
   
2. 
   Urabotka koeffitsientini aniqlagan holda, ishlatilgan iplarni biror bir uzunlik birligida haqiqiy o’lchab va bu erdan tikuv ipi sarfini aniqlash yo’li bilan.
   
3. 
   Statik ma’lumotlar asosida - ma’lum bir vaqtda davrida sarflangan iplar sonini shu davr ichida ishlab chiqarilgan buyumlar soniga bo’lish yo’li bilan.
   

Bahyani hosil qilish uchun zarur bo’lgan, tikuv ipi uzunligi. Uning turiga tikilayotgan material qalinligi va xossalariga ipni qalinligi va tarangligi darajasiga bog`liq.
Tikuv ipini uzunligini hisoblash uchun quyidagi ko’rsatkichlar zarur:

1. 
   Bahya qator chastotasi B_r, ya’ni 5 sm chokdagi bahyalar soni yoki bahya qadami A_b;
   
2. 
   Tikilayotgan trikotajni siqilgan holatdagi umumiy qalinligi T_q.
   
3. 
   Yo’rmalovchi va ko’p ipli choklar uchun chok kengligi K.
   

4. 
   Tikuv ipining qalinligi f_q
   

_{f } 0,92
к _N

Bu erda: N - tikuv ipini metrik nomeri.

Chokdagi trikotaj qatlamini qaliniligi trikotajdagi iplar soni va qalinligi bo’yicha aniqlanadi (trikotaj ipini qalinligi prof. A.S. Dalidovich formulalari orqali aniqlanadi).
Tikilayotgan trikotaj urilishini turini bilgan holda, kalava ip nomeri bo’yicha uni qisilgan holatidagi qalinligini hisoblash mumkin. Trikotaj qalinligidagi kalava iplar soni orqali esa trikotajni qalinligini hisoblash mumkin.
Chokdagi tikuv uzunligini aniqlash uchun, bahyadagi iplar uzunligini chokdagi bahyalar soniga ko’paytirish kerak, ya’ni:
L= l ^*n bu erda: L -chokdagi ip uzunligi (sarfi);
l - bahyadagi ip uzunligi (mm);
n - chokdagi bahyalar soni (dona); Bahyalar soni
n  ^Би  D