¤збекистон республикаси олий ва ¤рта

Baxyalarning sinflarga bo’linishi

Bahyalar mashinada va qo’lda bajarilishi mumkin. Mashina bahyalari qo’l bahyalaridan farqliroq, ancha murakkab va iplarning aniq simmetrik chalishuviga ega. Trikotaj korxonalarida buyum tikishda asosan mashina bahyalari qo’llaniladi.
Mashina bahyalari hosil qilish usuli bo’yicha ikki sinfga bo’linadi: halqali va mokili.
Halqali bahyalarda (Rasm - 3.2.1.) iplar chalishuvi bitta halqalarni ikkkinchi halqalar orasidan o’tkazish natijasida hosil bo’ladi. Bunda ip zaxirasi sodir bo’ladi. Shu boisdan bahyalarda yuqori cho’ziluvchanlik hosil bo’ladi.
Halqali bahya sinfi ularni materialda joylashishiga qarab, ya’ni kichik ikki sinfga bo’linadi: ochiq va yopiq. Halqali ochiq bahyalari material qirg`oqlarini yo’rmalashda foydalaniladi. Halqaning yopiq bahyalar esa qirg`oqlarni yo’rmalab joylashadilar. Halqali ochiq va yopiq bahyalar detallarni birlashtirish, qirg`oqlarni tikish, ishlov berish va buyum qirg`oqlarini yo’rmalash (overlok bahya) uchun qo’llaniladi.

Rasm - 3.2.1. Halqali zanjirsimon baxyalar

Ochiq bahyalar sinfi tashqi ko’rinishi bo’yicha ikki guruhga bo’linadi: zanjirli va yassi bahyalar. Yopiq bahyalar sinfi bitta guruh qirg`oqlarni yo’rmalovchi bahyalardan iborat. Iplarni urilish strukturasi bo’yicha bahyalar turlarga ajraladi. Ular bir-biridan urilishi, ignali, ilmoqli, mokili, qoplamali bulishi va iplar soni bilan farqlanadi

Rasm - 3.2.2. Mokki baxyalar

Mokili bahyalarga qaraganda halqa bahyalar yuqori cho’ziluvchanlikka ega bo’lganligi sababli, trikotaj maxsulotlari tikishda ishlatiladi.
Mokili bahyalar (Rasm - 3.2.2.) iplarni kesishtirish orqali hosil qilinadi.

Rasm - 3.2.3. Yassi halqali baxyalar

Rasm - 3.2.4. Halqali overlok baxyalar.
Jadval 3.2.1.

Bahyalar guruhi	Bahyalar turi	rasm
Zanjirli	Halqali bahya sinfi Ochiq bahyalar kichik sinfi Bir ipli Bir ipli halqalar uchun zigzag Ikki ignali ikki ipli Bir ignali ikki ipli zigzag Halqalar uchun ikki ipli zigzag	3.2.1.- rasm a,b 3.2.1.- rasm v 3.2.1.- rasm g 3.2.1.- rasm d 3.2.1.- rasm e
Yassi 3.2.3. - rasm	Ikki ignali uch ipli Ikki ignali to’rt ipli Ikki ignali besh ipli Ikki ignali uch ipli zigzag Uch ignali besh ipli Uch ignali olti ipli Uch ignali to’rt ipli zigzag To’rt ignali to’qqiz ipli	3.2.3. - rasm a 3.2.3. - rasm b 3.2.3. - rasm v 3.2.3. - rasm g 3.2.3. - rasm d 3.2.3. - rasm e 3.2.3. - rasm j 3.2.3. - rasm z
Јirg`oqlarini yo’rmalovchi 3.2.4. - rasm	Yopiq bahyalar - kichik sinfi Bir ipli (overlok yoki stachechnыy) Bir ignali ikki ipli (overlok yoki stachechnыy) Bir ignali uch ipli (overlok yoki statechnыy) Ikki ignali to’rt ipli overlok Uch ignali besh ipli overlok Bir ipli « » Ikki ipli « » murakkab	3.2.4. - rasm a
		3.2.4.-rasm b,v
		3.2.4. - rasm g 3.2.4. - rasm d 3.2.4. - rasm e 3.2.4. - rasm j 3.2.4. - rasm z 3.2.4. - rasm i 3.2.4. - rasm k

Mokkili 3.2.3. - rasm

Mokili bahya sinfi Bir ignali ikki ipli « » zigzag Ikki ipli halqalar uchun zigzag Ikki ignali uch ipli « » zigzag Uch ignali to’rt ipli

3.2.3. - rasm a 3.2.3. - rasm b 3.2.3. - rasm v 3.2.3. - rasm g 3.2.3. - rasm d 3.2.3. - rasm e

3.