¤збекистон республикаси олий ва ¤рта

Igna ipidan hosil bo’lgan halqaga halq iluvchini kiritish jarayoni;

Bu jarayonda halqa iluvchi igna ipidan hosil bo’lgan halqaga kiradi va ignani ko’tarilishida tikilayotgan matoda ipni ushlab qoladi (Rasm. 5.1.4.).
Bu jarayonda halqa iluvchi ignaga o’z vaqtida etib kelishi muhimdir. Agar u ignaga erta kelsa, unda halqaga kira olmaydi, chunki halqa hali kichkina bo’ladi. Agarda halqa iluvchi ignaga kechikib kelsa, unda halqa kattalashib burilib oladi.

Rasm. 5.1.4. Igna ipidan hosil bo’lgan halqaga halq iluvchini kiritish jarayoni;
Ikkala holda ham iluvchi halqaga kira olmaydi. Bu esa bahya tashlashlarga, ba’zida esa bahyani so’kilishiga olib keladi.
Halqa iluvchini tumshuqchasi ignaga o’z vaqtida etib kelishi uchun, uni pastki eng chekka holatida halqailuvchini burni ignani o’rta chizigidan
S_n=S_uV_n/V_u
masofada bo’lishi kerak.
Buerda:-S_u-halqa hosil kilish uchun ignani matodan chikib bosib utadigan yuli; V_n- halqailuvchi harakatini o’rtacha tezligi;
V_u- S_u kattalikka ko’tarilish vaqtidagi igna harakatini tezligi.
S kattalik mato xossalariga, qavatlar soniga, igna nomeri va tipiga bogliq.
Halqa iluvchini tumshuqchasi igna ipidan hosil bo’lgan halqani eng katta qismidan kirishi kerak. Halqa iluvchi, halqaga kirish vaqtida ignani kichkina govakchasi tomonida joylashishi kerak.
Yopiq tipda chok hosil qiluvchi mashinalarda halqai luvchini halqaga kirishi, igna va halqa iluvchini kesishgan tekislikda harakatlanishi tufayli amalga oshiriladi.
Ochiq tipda chok hosil qiluvchi mashinalarda halqai luvchini halqaga kirishi, igna va halqail uvchini o’z o’qiga nisbatan bo’ylama harakatidan tashqari va yana ko’ndalang siljishi bilan amalga oshiriladi.
Kundalang siljish kattaligi L ni quyidagi formuladan aniqlash mumkin (5.1.4., a - rasm):
L = d_u + m + 2n
Ko’p ignali yassi bahyali mashinalarda bitta halqai luvchi bilan, matodan chiqish yo’nalishida harakatlanayotgan hamma ignalarni halqalariga halqa iluvchini kiritish talab qilinadi (Rasm-5.1.4., a.). Bunda halqa iluvchi har bir igna ko’zchasi ustidan bir xil masofada o’tishi zarur. Bu talabni bajarish uchun har bir keyingi igna ko’zchasi avvalgi igna ko’zchasidan pastroqda, halqa iluvchini bir ignadan ikkinchi ignaga o’tish vaqtida ignani bosib o’tadigan masofaga teng bo’lgan kattalikda joylashishi kerak.

Rasm.- 5.1.4., a . Ochiq tipda chok hosil qiluvchi mashinalarda halqailuvchini halqaga kirishi,

buerda: d_u- igna sterjenini diametri; m- halqa iluvchini qalinligi;

n- igna 1 bilan halqa iluvchi 2 orasidagi masofa.
Bu degani, agar halqa iluvchini tumshuqchasi bir ignadan boshqa ignaga t_u- S/V_n vaqtda bosib o’tsa.
Bunda: S - ikkita qo’shni ignalar orasidagi masofa; V_n - halqa iluvchini tumshuqchasini harakat tezligi.
Unda qo’shni ignalar uzunligi orasidagi farq S_i = t_nV_n bo’ladi. bunda: V_u - ignani harakat tezligi yoki S_i = V_uS/V_n bo’ladi.
Odatda tikuv mashinalarida S_i ancha katta bo’ladi. Shuning uchun hamma ignalarni halqalari bir xil tortilishi uchun, har bir igna ipi uchun alohida taranglik o’rnatish talab qilinadi. Buning uchun yassi bahyali mashinalarda har bir igna ipi uchun to’xtatuvchi moslama o’rnatiladi.
Bahya hosil qilish jarayoni bitta emas, balki bir nechta halqa iluvchilar bilan bajariladigan, ya’ni halqa iluvchilar soni ignalar soni bilan teng bo’lgan mashinalarda yuqorida aytilganidek bo’lmaydi. Bularda ignalar bir xil balandlikda
bo’ladilar va mashina hamma igna iplari uchun bitta to’xtatuvchi moslamaga ega bo’ladi.

5.