Њзбекистон республикаси олий ва њрта

Milliy istiqlol g‘oyasi va milliy mafkurani targ‘ib qilishda quyidagi tarbiyaviy tamoyil, uslub (metodlar)larga e'tibor berish kerak:
1) Tushuntirishda va bayon etishda oddiylik va lo‘ndalik.
2) Talab va taklifni doimiy nazorat ostiga olish.
3) Ongga ta'sir ko‘rsatishning yangi texnologiyalarini ishlab chiqish.⁶⁰
4) Ziyolilar mavqyeini oshirish, ularga e'tibor va imkoniyat yaratish.
5) Turli bilimlarni egallashga bo‘lgan ishtiyoqni qo‘llab-quvvatlash.
6) Ommaviy-axborot vositalarida xalq ruhiyatiga yaqinlashtirilgan yangi mafkuraviy materiallarni ko‘paytirish, doimiy «aks ta'sir» tamoyi-liga amal qilish.
7) Televidenie va radio zamonaviy ish usullari va shakllarini egallashi uchun rasmiy xabarlarnigina emas, balki xalqaro mezonlarga muvofiq matbuot sahifalarida va televidenieda chuqur tahliliy material-lar, jiddiy siyosiy, iqtisodiy, xalqaro sharhlar, bahs-munozaralar ko‘rini-shida bo‘lishi lozim.
Demak, Milliy istiqlol g‘oyasini yoshlar ongiga singdirishning asosiy sohalari: «Oila - bog‘cha - maktab - litsey - kollej - oliy o‘quv yurtlari - mahalla - jamiyat» tizimlari tashkil etadi.
Milliy istiqlol g‘oyasi va milliy mafkurani yoshlar ongiga singdirishning asosiy yo‘nalishlari esa quyidagilardan iborat:
1. Ta'lim va tarbiya.
2. Fan va ilmiy muassasalar.
3. Madaniyat va madaniy-ma'rifiy muassasalar.
4. Adabiyot va san'at.
5. Din.
6. Jismoniy tarbiya va sport.
7. Harbiy vatanparvarlik.
8. Urf-odat, marosim va bayramlar.
9. Oila.
10. Mahalla.
11. Mehnat jamoalari.
12. Siyosiy partiyalar.
13. Nodavlat tashkilotlar.
14. Ommaviy axborot vositalari va h.k.


2. Aholi turli qatlamlarini g‘oyaviy qurollantirish omillari,
yondashuvlar va ijtimoiy reklamalar
Fuqaro tarbiyasini tashkil etish. Ma'rifatparvar adib Abdulla Avloniy «Tarbiya biz uchun yo hayot - yo mamot, yo najot - yo halokat, yo - saodat - yo falokat masalasidir» deganlarida avvalo farzand tarbiyasini, avlod tarbiyasini, qolaversa millat tarbiyasini nazarda tutib aytgan edi.
Milliy istiqlol g‘oyasini o‘qitishdan ko‘zlangan asosiy maqsad - zamon talablariga mos insonni tarbiyalashdan iborat. Buning uchun fuqarolarda quyidagi sifatlarni shakllantirish, qadriyatlarni singdirish kerak:
1) Faol insonni tarbiyalashga e'tibor berish.
2) Shaxsning salohiyatini maksimal yuzaga chiqarish.
3) Har bir bola iqtidorini rivojlantirish.
4) Manfaatdorlikka ishontirish.
5) Muammolarni hal qilishga yo‘naltirish.
6) Shaxs ijodiy fikrlashini yuksaltirish.
7) Nazariy fikrlarga amaliy shakllar berish.
8) Bilimlarni harakatga aylantirish.
9) Pragmativ fikrlaydigan shaxsni tarbiyalash.
10) Mehnatga ishtiyoq uyg‘otish, tirishqoq va serg‘ayrat shaxsni tarbiyalash.
11) Shaxsni o‘z ustida qunt bilan ishlashga o‘rgatish.
12) O‘z ishonchini qaror toptirishdan manfaatdorlikka undash.
13) Milliy g‘ururi baland, mas'uliyatli, intizomli shaxsni rivojlantirish.
14) Kelajakka ishonch uyg‘otish.
15) Milliy istiqlol mafkurasini yurakka yaqin g‘oyalar orqali singdirish va h.k.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturida «Ma'naviy-axloqiy tarbiya va ma'rifiy ishlar»ga alohida e'tibor berilgan. Yosh avlodni ma'naviy-axloqiy tarbiyalashda xalqning boy milliy madaniy-tarixiy an'analariga, urf-odatlari hamda umumbashariy qadriyatlarga asoslangan samarali tashki-liy, pedagogik shakl va vositalari ishlab chiqilib, amaliyotga joriy etiladi. Shaxsni tarbiyalash va uni har tomonlama kamol toptirishning ustuvorligi ta'minlanadi^61. Umumiy hamda pedagogik madaniyatni oshirish maqsadida, mamlakat aholisi orasidagi ma'rifiy ishlar takomillashtirilib boriladi.
Milliy istiqlol g‘oyasini ommaga tushunarli tarzda yetkazish, qurollantirish, shakllantirish, to‘g‘ri idrok qilish malakasini hosil qilish uchun quyidagi omillarga e'tibor bermoq zarur:
1. Yoshlarga e'tiborni yanada kuchaytirish kerak. «Kuchli davlatdan - kuchli fuqarolik jamiyatiga o‘tish» g‘oyasi qat'iy tizim doirasida amalga oshishini taqozo etadi. Tarbiya muassasalari deb nomlanuvchi ko‘plab jamoat tashkilotlari xususan, «Kamolot», «Mahalla», «Oila» jamoatchilik markazi va boshqalar ta'lim muassasalaridan ajralib qolgan. Xamkorlik, hamjihat-likni ta'minlash kerak.
2. Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi bo‘yicha o‘qitish texnologiyasi o‘zgartirilishi lozim.
3. Darsliklar, xususan mafkura tarbiyalovchi darsliklar (falsafa, tarix, sotsiologiya, dinshunoslik, siyosatshunoslik, «O‘zbekistonda demokratik jamiyat qurish nazariyasi va amaliyoti», madaniyatshunoslik, psixologiya, pedagogika va boshqalar) talaba yoshlari qiziqtira olmayapti. Ba'zi darsliklarda qaytaruvlar ko‘p.
4. Ilg‘or ma'rifatchilar armiyasi kerak. Ular o‘sha qishloq o‘qituv-chisidan tortib, akademik va rahbarlardir. Ular tayyorgarlikdan o‘tgan bo‘lishi, maxsus mashg‘ulotlar yordamida metodik tayyorgarlikdan xabardor bo‘lishi, nima haqida, qanday gapirishligini bilishi lozim.
5. Aholi zich joylashgan hudud, mahallalar, ta'lim-tarbiya muassasa-larida e'tibor bilan ishlar tashkil etilsa, to‘g‘ri yo‘lga qo‘yilgan bo‘lsa, odamlar bir-biridan ta'sirlanib, sog‘lom, yangi fikrlarni qabul qilaveradi.
6. Odatlarning shakllanish muddati va bartaraf etish vositalariga, masalan, vahhobiylik, hizbut-tahrirlikka moyil odamlar to‘plangan joylar-ning odat, ko‘nikmalarini bilish.
7. Yangi odatlarning odamlar hayot sharoitlari va turmush darajasiga mosligi.
8. Yangi g‘oyalarning odamlar tabiati va ruhiyatiga mosligi⁶².