Ўзбекистон республикаси ўрта махсу ва олий таълим вазирлиги

TUGMA MAYMOKDIK

Tugma maymokdik — tayanch-xarakat apparati turma steformastiyalari (nuqsonlari) ichida ko’p uchraydigani (xamma tugmya deformastiyalarning 35-38°) bo’lib, o’gil bolalarda kizlarga nisbatan ikki barobar ko’p uchraydi. Ikki tomonlama maymokdik bir tomonlama maymoklikka nisbatan ko’p uchraydi.

Turma maymokdik — kelib chiqish sabablariga ko’ra ko’p omilli kasallik xisoblanadi. Bu omillar kuyidagilardan iborat bo’lishi mumkin: 1) mexaniq omillar xisobiga pusht rivojlanishining buzilishi (panja amniotik tortmalariga bosim, kindik bachadon mushaklari, suv takchilligida o’smalarga ta’sir); 2) pushtning Dastlabki paydo bo’lishidagi nuqsonlar; maymokdikning tugma nuqsonlari — barmoqdarning chandigi, tirtikkuyon lab, «buri jag» va boshkhalar bilan birgalikda uchrashi; 3) maymokdikning tugma nuqsonlar bilan bog’liq. bo’lgan irsiy turi; 4) toksoplazmoz nati-Jasidagi x.omila patologiyasi; 5) orka miya markazlari tomonidan Innervastiyaning buzilishi; Klinika. Tugma maymoklikning 2 turi, tipik (80% atrofida) va notipik (20% atrofida) farqlanadi. Tipik turi a) kam uchraydigan va tez davolanadigan engil turiga; b) tez-tez kuzatiladigan, teri osti yog katlami va xarakatchan teri ko’zga yakkrl ko’rinadigan yumshok to’qimali payli turiga; v) kam xarakatlanadigan terida oyoq panja-sining tashki tomonida suyak do’mbogi kuzatiladigan (tovon suyagi kengaygan tashki tupik, beshinchi oyoq kaft suyagining efi-bugriligi) suyakli turiga bo’linadi. Maymokdikning notipik shakliga artrogripoz va amniotik kisib bog’lash va boshqalar natijasida kelib chikdan maymokliklar kiradi.

Tovonning maymoklikdagi xolati kuyidagi klinik belgilar bilan tavsiflanadi: 1) oyoq, panjasi oldingi qismining kaft tomonga egilishi (ekvinus); 2) asosan kaft oldi va tovonning oyoq panjasi, kaft tomoni bilan ichkariga buralishi (supinastiya); 3) oyoqpanjasi oldingi qismining ichkariga keltirilishi (addukstiya) (273-rasm).

Tugma maymoklikdagi tovonning o’ziga xos xolatidan tashqari, boldirning ichkariga buralishi, boldir oyoq panjasi bo’rimida xarakatning cheklanishi kuzatiladi. Bola yura boshlaganidan keyin maymoklik belgilari kuchayib boradi va oyoq panjasining tashki satxdaagi terida qadoq, (natoptish) hosil bo’ladi, oyoq panjasi suyaklari bir-biriga nisbatan siljib, yangi bo’g’im satxi xosil bo’ladi, eskilari tog’ay sathining atrofiyasi tufayli bo’shab koladi.

Maymoklik kasalligi bilan orrigan bolalar bir oyoq panjasi ustidan ikkinchi oyoq panjasini oshirib qadam tashlaydilar. Boldir mushaklari atrofiyaga uchraganligi uchun ozgin ko’rinadi. Tizza bo’g’imi to’g’rilanib, komati to’ppa-to’g’ri holatni olib, nomutanosib va shoshmay yuradi.

D a v o l a sh. Konservativ va operativ yo’l bilan olib boriladi.

Bola tug’ilganidan 10-12 kun o’tganidan keyin konservativ davolashni boshlash mumkin. Davolash shifokor rakbarligida ona tomonidan har kuni redressastiya (kuch bilan to’g’rilash) qilinib, erishilgan natija musta)d

panjasi narkozsiz muayyan muolajastan so’ng oson korrekstiyalanadi (to’g’rilanadi). Ular oyoq panjasining maymoklikdagi xolati: supina­stiya, addukstiya va ekvinusga karab to’rrilanadi.

Maymoklikning engal turida ma)d

Fink-Ettiigen bo’yicha yumsho% bintni sto’yish texnikasi. Mushaklarni bo’shashtirish uchun bola oyogining tizza bo’g’imi to’g’ri burchak ostida bukiladi. Bintning uzunligi 2 metr, eni 5-6 sm (274-rasm). Maymoklikni tuzatish deformastiyaning sanab o’tilgan komponentlari: supinastiya, addukstiya va ekvinus xolatlarining tartibi bo’yicha amalga oshiriladi. R.R.Vreden aytganidek redressastiya kilayotganda bolaning yiglashi tabiiy xoldir, lekin «qattiq, yiglaganda» muolajani asta-sekin amalga oshirish kerak

Vreden bo’yicha addukstiyani bartaraf qilish uchun bir kul bilan oyoq panjasining oldingi qismini shunday uqalash kerakki, barm ok oyoq panjasi tashqi kirrasining o’rtasiga tiralsin va oyoq panjasi buraladi. Ikkinchi qo’l bilan tovonni va oyoq panjasining ichki qirrasini ushlab birinchi barmoq, uchi oyoq panjasining tashki qirrasi o’rtasiga tiraladi.

Supinastiya ikki qo’l bilan bartaraf khlinadi, buning uchun bitta qo’l tovon qismining pastidan kattikushlab turadi, ikkinchisi oyoq panjasini ushlab turadi. Birinchi barmoq.kaft yuzasiga, qolganlari orqa yuzasiga ko’yiladi,

so’ngra tovonni ma\kam ushlab, sekinlik bilan bo’ylama o’ki atrofida aylanma hrakat qilinadi. Ekvinusni yo’q.otish uchun bir ko’l bilan to’piqdarga tiralgan holda boldir stolga bosib turiladi, boshqa qo’lning kaftini oyoq panjasi kaftiga yopishtirib ushlab, oyoq panjasi kaftini orqa tomonga ko’targan hodda fiksastiya-lanadi (mahkamlanadi). Qilingan muolajadan so’ng (ba’zan bir necha Marta) erishilgan natija bog’lab maxkamlanadi, bunda bintning ochik (erkin) uchini oyoq, panjasi orqa yuzasining tashki qirrasiga, oldingi qismini qamragan xolda aylantirib 2 marta maxkamlab o’raladi. Bint 2 to’rdan (o’ramdan) keyin boldirning tashki yuzasidan songa boldir bilan to’g’ri burchak xosil kalgan xolda o’tkaziladi. Sonni aylantirib tizza osti chukurchasini ichki tomonidan tashki tomoniga o’tib, kiya xolda boldirning oldingi-tashki yuzasidan kuyi ichki tomoniga o’tib, oyoq, panjasining ichki qirrasiga oyoq, panjasi qamrab olingandan bint yana songa ko’tariladi. Shunday qilib, tizza bo’g’imi buqilgan xolda oyoq panjasi 3 katlam bint bilan max.kamlanadi. Bintni o’ramda tortib o’ralganligi uchun krn tomirlarini sikib qo’yishi mumkin, shuning uchun oyoq, panjalarini nazorat qilib turish kerak Agar paydo bo’lgan ko’karish 10 minutdan so’ng ketmasa, o’ralgan bintni bo’shatish kerak

Ba’zi vaktlarda korrekstiyaga 2 oyning ichida erishish mumkin. Lekin giperkorrekstiyani ushlab turish uchun bolaga kechasi plastmassa shina ko’yiladi.